Samenvatting Sociale Psychologie
Hoorcollege 1 – Inleiding en methodologie
Sociale psychologie = individu; je kunt een individu alleen maar begrijpen, omdat het zich
bevindt in een groep, ook situatie is van belang.
Sociale psychologie bestudeert de manier waarop (1) gevoelens/affect, (2) cognities en het (3)
gedrag van mensen beïnvloed worden door impliciete en expliciete aanwezigheid van
anderen.
Sociale psychologie onderzoekt psychologische processen die mensen met elkaar
gemeenschappelijk hebben en hen gevoelig maken voor sociale invloed.
Vier perspectieven
1. Evolutionair perspectief – sociaal gedrag wordt bepaald door de fysieke en
psychologische factoren die ons helpen te overleven; genen, voortplanting.
2. Sociaal-cultureel perspectief – normen en waarden die centraal staan in het begrip
van cultuur.
3. Sociaal-leren perspectief – behaviorisme; straf en belonen kunnen menselijk gedrag
verklaren.
4. Sociaal-cognitief perspectief – ervaring wordt beïnvloed door iemands subjectieve
ervaring van de wereld.
Vier basisprincipes van de sociale psychologie:
(1) Sociaal gedrag is doelgericht
Fundamentele motieven (Aronson):
Doelen zijn hiërarchisch.
1. De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen.
2. De behoefte aan een positief zelfbeeld.
3. De behoefte aan controle
4. Liefde, goedkeuring van anderen
5. Biologische drijfveren: honger, dorst, etc.
*Behoeften kunnen in conflict met elkaar zijn.
Pyramide van Maslow:
Doelen zijn hiërarchisch.
Doelen en motieven sturen gedrag.
Wilskracht (Baumeister):
Ego depletion effect = het uitoefenen van wilskracht heeft consequenties voor een taak die je
daarna doet, deze kun je minder lang volhouden; hersenen zijn een soort spier = niet waar.
1
, Onderdrukken van een stereotype (Macrae):
Het onderdrukken van een stereotype gedachte kan ervoor zorgen dat je je meer in lijn met het
stereotype gaat gedragen, door actief nadenken.
(2) Sociaal gedrag is een voortdurende interactie tussen persoon en situatie.
B = F(P,E) = Gedrag is een functie van de persoon in zijn omgeving
Persoon-situatie interactie
Niet iedereen reageert hetzelfde in dezelfde situatie.
Mensen kiezen situaties (en omgekeerd)
Mensen veranderen de situatie (en omgekeerd)
Verschillende situaties activeren verschillende aspecten van het zelf.
Elke situatie heeft verschillende facetten, welk sociaal motief actief is, is afhankelijk
van welk aspect aandacht krijgt.
Persoon-situatie interactie
(A) Het denken, doen en voelen van mensen wordt sterk beïnvloedt door de situatie en
hun interpretatie van de situatie.
Milgram experiment
Darley & Latané: Bijstander effect = op het moment dat er meer mensen zijn die
zouden kunnen helpen, neemt het aantal mensen dat daadwerkelijk helpt af, door:
o Diffusion of responsibility
o Pluralistic ignorance = sociale validatie, meegaan in wat de rest doet.
(B) Mensen onderschatten de invloed van de situatie op het gedrag van anderen en soms
ook op hun eigen gedrag.
Overjustification effect = de neiging tot het spontaan vertonen van bepaald gedrag is
lager wanneer je voor het vertonen van het gedrag beloond wort.
Correspondence bias = fundamentele attributiefout = onderschatting van de rol van de
situatie, we schrijven het gedrag toe aan de persoon en niet aan de situatie. Als iemand
je op een bepaalde manier behandelt dan ga je je ook zo opstellen.
Hindsight bias = achteraf vinden we het makkelijk om te verklaren hoe de wereld in
elkaar zit.
o Simpson Trial (Bryant & Brockway): voor de uitspraak dacht iedereen hij is
schuldig, na uitspraak blijkt hij niet veroordeeld, vervolgens iedereen: “ja maar
dat wist ik eigenlijk wel.”
Basisdilemma van sociaal psycholoog
Experimenteel onderzoek:
Meer controle
Grotere afstand tot het echte leven
Interne validiteit = betrouwbare beweringen over oorzaak en gevolg; causaal verband
tussen a en b kunnen vaststellen.
Veldexperimenten:
Proefpersonen weten niet dat ze deelnemen aan een onderzoek.
Externe validiteit = resultaten kunnen worden gegeneraliseerd naar andere omstandig-
heden.
Hoorcollege 2 – Sociale Cognitie
2
Hoorcollege 1 – Inleiding en methodologie
Sociale psychologie = individu; je kunt een individu alleen maar begrijpen, omdat het zich
bevindt in een groep, ook situatie is van belang.
Sociale psychologie bestudeert de manier waarop (1) gevoelens/affect, (2) cognities en het (3)
gedrag van mensen beïnvloed worden door impliciete en expliciete aanwezigheid van
anderen.
Sociale psychologie onderzoekt psychologische processen die mensen met elkaar
gemeenschappelijk hebben en hen gevoelig maken voor sociale invloed.
Vier perspectieven
1. Evolutionair perspectief – sociaal gedrag wordt bepaald door de fysieke en
psychologische factoren die ons helpen te overleven; genen, voortplanting.
2. Sociaal-cultureel perspectief – normen en waarden die centraal staan in het begrip
van cultuur.
3. Sociaal-leren perspectief – behaviorisme; straf en belonen kunnen menselijk gedrag
verklaren.
4. Sociaal-cognitief perspectief – ervaring wordt beïnvloed door iemands subjectieve
ervaring van de wereld.
Vier basisprincipes van de sociale psychologie:
(1) Sociaal gedrag is doelgericht
Fundamentele motieven (Aronson):
Doelen zijn hiërarchisch.
1. De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen.
2. De behoefte aan een positief zelfbeeld.
3. De behoefte aan controle
4. Liefde, goedkeuring van anderen
5. Biologische drijfveren: honger, dorst, etc.
*Behoeften kunnen in conflict met elkaar zijn.
Pyramide van Maslow:
Doelen zijn hiërarchisch.
Doelen en motieven sturen gedrag.
Wilskracht (Baumeister):
Ego depletion effect = het uitoefenen van wilskracht heeft consequenties voor een taak die je
daarna doet, deze kun je minder lang volhouden; hersenen zijn een soort spier = niet waar.
1
, Onderdrukken van een stereotype (Macrae):
Het onderdrukken van een stereotype gedachte kan ervoor zorgen dat je je meer in lijn met het
stereotype gaat gedragen, door actief nadenken.
(2) Sociaal gedrag is een voortdurende interactie tussen persoon en situatie.
B = F(P,E) = Gedrag is een functie van de persoon in zijn omgeving
Persoon-situatie interactie
Niet iedereen reageert hetzelfde in dezelfde situatie.
Mensen kiezen situaties (en omgekeerd)
Mensen veranderen de situatie (en omgekeerd)
Verschillende situaties activeren verschillende aspecten van het zelf.
Elke situatie heeft verschillende facetten, welk sociaal motief actief is, is afhankelijk
van welk aspect aandacht krijgt.
Persoon-situatie interactie
(A) Het denken, doen en voelen van mensen wordt sterk beïnvloedt door de situatie en
hun interpretatie van de situatie.
Milgram experiment
Darley & Latané: Bijstander effect = op het moment dat er meer mensen zijn die
zouden kunnen helpen, neemt het aantal mensen dat daadwerkelijk helpt af, door:
o Diffusion of responsibility
o Pluralistic ignorance = sociale validatie, meegaan in wat de rest doet.
(B) Mensen onderschatten de invloed van de situatie op het gedrag van anderen en soms
ook op hun eigen gedrag.
Overjustification effect = de neiging tot het spontaan vertonen van bepaald gedrag is
lager wanneer je voor het vertonen van het gedrag beloond wort.
Correspondence bias = fundamentele attributiefout = onderschatting van de rol van de
situatie, we schrijven het gedrag toe aan de persoon en niet aan de situatie. Als iemand
je op een bepaalde manier behandelt dan ga je je ook zo opstellen.
Hindsight bias = achteraf vinden we het makkelijk om te verklaren hoe de wereld in
elkaar zit.
o Simpson Trial (Bryant & Brockway): voor de uitspraak dacht iedereen hij is
schuldig, na uitspraak blijkt hij niet veroordeeld, vervolgens iedereen: “ja maar
dat wist ik eigenlijk wel.”
Basisdilemma van sociaal psycholoog
Experimenteel onderzoek:
Meer controle
Grotere afstand tot het echte leven
Interne validiteit = betrouwbare beweringen over oorzaak en gevolg; causaal verband
tussen a en b kunnen vaststellen.
Veldexperimenten:
Proefpersonen weten niet dat ze deelnemen aan een onderzoek.
Externe validiteit = resultaten kunnen worden gegeneraliseerd naar andere omstandig-
heden.
Hoorcollege 2 – Sociale Cognitie
2
