Identiteit en de Diverse Mens
Hoorcolleges
Collegejaar 2021/2022
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Hoorcollege 1
Deel 1
De disciplines van psychologie worden middels de Duijker indeling (1959) ingedeeld. Deze indeling
was invloedrijk op hoe de psychologie ingedeeld is (te zien bij veel universiteiten). Dit is echter niet
de enige indeling voor psychologie. Zo bestaat er ook nog de culturele psychologie en de
gezondheidspsychologie. De indeling heeft invloed gehad op zowel het onderwijs als de
organisatiestructuur binnen de psychologie. Duijker maakte onderscheidt tussen twee vakken:
- Toegepaste vakken: klinische psychologie, A&O psychologie
- Fundamentele vakken: functieleer, ontwikkelingsleer. Persoonlijkheidsleer, sociale
psychologie (gedragsleer)
Persoonlijkheidsleer artikel
Definitie van persoonlijkheid:
persoonlijkheid heeft verschillende definities bijvoorbeeld, Gordon Allport: Dynamic organization
within the individual of those psychophysical systems that determine his characteristic behavior and
thought. Dus:
Persoonlijkheid hangt af van psychische en fysieke eigenschappen (alpart noemt dat systemen). Van
1 specifiek persoon en die systemen zijn op een dynamische manier met elkaar verbonden, dus staan
in wisselwerking met elkaar en die systemen bepalen hoe die persoon zich meestal voelt en
gedraagt.
Bijvoorbeeld: 1) hoge behoefte aan opwinding plus goede sociale vaardigheden 2) van bert 3) door
met veel verschillende mensen te praten, raakt bert erg enthousiast 4) hij zal daarom ook vaak
contact met anderen opzoeken, Bert is met anderen woorden heel extravert te noemen
Mcadams heeft de lagen van persoonlijkheid onderverdeeld in:
1. Trekken
2. Motivaties
3. Levensverhalen
Trekken: BIG Five is ingedeeld door: alledaagse woorden om een persoon mee te beschrijven uit een
woordenboek genomen, deze lijst is gegeven aan proefpersonen om zichzelf in te delen bij deze
eigenschappen. Doormiddel van factoranalyse is gekeken hoe deze beschrijvingen met elkaar
samenhangen.
Motivaties in structuurmodellen: more specific motivational, social cognitive and developmental
variables that are contextualized in time, situations and social roles.
Voorbeelden:
- Doelen → ik wil mijn rijbewijs halen
- Motieven (posities om iets te willen) → ik wil altijd de beste zijn
- Waarden (wat je belangrijk vindt) → ik wil me inzetten voor sociale rechtvaardigheid
- Interesses → ik vind werken met computers interessant.
2
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Dit wordt onderzocht doormiddel van vragenlijsten, maar ook projectieve technieken (TAT-
platen), dagboeken (zowel kwalitatief als kwantitatief) en experimenten waar gekeken wordt
waar mensen positief op reageren als je ze bepaalde plaatjes laat zien van bijvoorbeeld sociale
relaties (Dit kan gemeten worden met fysiologische technieken zoals EEG).
Levensverhalen: internalized and evolving life stories that reconstruct the past and imagine the
future to provide a person’s life with identity (unity, purpose, meaning). De identiteitsvorming is
een belangrijke component van persoonlijkheid.
Je kunt onderzoeken:
- Waarover verteld iemand (personages, plot)?
- Wat voor onderliggende psychologische thema’s zijn er (bijv. intimiteit)
- Wat is de structuur van het verhaal (bijv. complexiteit, bepaalde sequenties)
Om dit onderzoeken worden er vaak interviews (van meerdere uren) die worden getranscribeerd
gehouden. Het zijn vaak gestructureerde interviews (zoals McAdams: vragen naar
sleutelepisodes, vroege herinneringen, uitdagingen etc.). Door deze structuur systematisch af te
werken krijg je een goede afspiegeling van iemand zijn levensverhaal. Hierbij werken ook vaak
getrainde codeerders met een bepaald schema, waaruit patronen komen, bijvoorbeeld narratief
van verlossing: a) bevoorrechte uitgangspositie, b) tegenslag, maar c) de persoon overwint die
tegenslag
3
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Deel 2
Ontwikkelingspsychologisch perspectief op psychopathologie
Ontwikkeling verloopt via ontwikkelingstaken. Deze taken kun je zien als mijlpalen die horen bij een
bepaalde leeftijd op persoonlijk, sociaal en school/werk vlak. Dit zijn ingrijpende veranderingen in de
persoon zelf of in de omgeving die aanleiding geven tot een nieuwe organisatie van gedrag. Hierbij
horen niet alleen nieuwe eisen aan gedrag, maar ook nieuwe mogelijkheden die nodig zijn voor
aanpak van latere taken: continuïteit.
De uitkomst van een taak is voor elk kind gelijk (bijvoorbeeld leren lopen). Wel dit kan via
verschillende paden gaan om die uiteindelijke mijlpaal te behalen. Dat noemen we Equifinaliteit.
Multifinaliteit betekent dat een risicofactor verschillende uitkomsten kan hebben. Bijvoorbeeld niet
alle kinderen die mishandeld zijn ontwikkelen een depressie. Hoewel een risicofactor wel de kans op
iets kan verhogen, is er geen zekerheid op een bepaalde uitkomst (geen determinisme).
Gedrag is afwijkend als het op een bepaald moment:
1 wel vertoond wordt, terwijl het niet in overeenstemming is met wat volgens onze opvattingen
gemiddeld idealiter is bij die ontwikkelingsfase en de daarbij behorende ontwikkelingstaken hoort.
2. niet vertoond wordt, terwijl dat volgens diezelfde opvattingen wel zou moeten.
Gedrag is pathologisch/gestoord als het afwijkend gedrag is:
1. Dat langdurig is en niet meer situatie gebonden voorkomt
2. Dat de overgang naar nieuwe ontwikkelingsfasen en taken blokkeert
3. Dat voor de persoon en zijn/haar omgeving aanzienlijk lijden oplevert
4. Dat (meestal) in bepaalde combinaties van gedragingen voorkomt
Om dit in praktijk echt duidelijk te maken wordt er geclassificeerd. Dit is pathologisch gedrag indelen
in klasse/clusters. Dit heeft verschillende voordelen, namelijk:
- Efficiëntie, samenvattingen (ordenen)
- Het verbetert en vergemakkelijkt de communicatie
- Aansluiting bij verklarings- en behandelingstheorieën in de wetenschappelijke literatuur.
DSM is het meest gebruikte classificatiesysteem. Iedere versie hiervan heeft nieuwe ontwikkelingen:
- Binnen stoornissen
- Indeling
- Stoornissen verdwijnen/verschijnen
De DSM is niet altijd optimaal voor de ontwikkelingspsychologie, omdat je hierbij voornamelijk de
vraag stelt heeft een kind een stoornis ja of te nee. Ontwikkelingspsychologen willen weten hoe de
stoornis is ontwikkeld, welke problemen zijn er eerder; dus nog voor er van een hele stoornis sprake
is en in welke mate hebben die jongeren klachten en hoe hangen deze samen. Hierdoor wordt er een
meer dimensioneel perspectief gebruikt.
4
Hoorcolleges
Collegejaar 2021/2022
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Hoorcollege 1
Deel 1
De disciplines van psychologie worden middels de Duijker indeling (1959) ingedeeld. Deze indeling
was invloedrijk op hoe de psychologie ingedeeld is (te zien bij veel universiteiten). Dit is echter niet
de enige indeling voor psychologie. Zo bestaat er ook nog de culturele psychologie en de
gezondheidspsychologie. De indeling heeft invloed gehad op zowel het onderwijs als de
organisatiestructuur binnen de psychologie. Duijker maakte onderscheidt tussen twee vakken:
- Toegepaste vakken: klinische psychologie, A&O psychologie
- Fundamentele vakken: functieleer, ontwikkelingsleer. Persoonlijkheidsleer, sociale
psychologie (gedragsleer)
Persoonlijkheidsleer artikel
Definitie van persoonlijkheid:
persoonlijkheid heeft verschillende definities bijvoorbeeld, Gordon Allport: Dynamic organization
within the individual of those psychophysical systems that determine his characteristic behavior and
thought. Dus:
Persoonlijkheid hangt af van psychische en fysieke eigenschappen (alpart noemt dat systemen). Van
1 specifiek persoon en die systemen zijn op een dynamische manier met elkaar verbonden, dus staan
in wisselwerking met elkaar en die systemen bepalen hoe die persoon zich meestal voelt en
gedraagt.
Bijvoorbeeld: 1) hoge behoefte aan opwinding plus goede sociale vaardigheden 2) van bert 3) door
met veel verschillende mensen te praten, raakt bert erg enthousiast 4) hij zal daarom ook vaak
contact met anderen opzoeken, Bert is met anderen woorden heel extravert te noemen
Mcadams heeft de lagen van persoonlijkheid onderverdeeld in:
1. Trekken
2. Motivaties
3. Levensverhalen
Trekken: BIG Five is ingedeeld door: alledaagse woorden om een persoon mee te beschrijven uit een
woordenboek genomen, deze lijst is gegeven aan proefpersonen om zichzelf in te delen bij deze
eigenschappen. Doormiddel van factoranalyse is gekeken hoe deze beschrijvingen met elkaar
samenhangen.
Motivaties in structuurmodellen: more specific motivational, social cognitive and developmental
variables that are contextualized in time, situations and social roles.
Voorbeelden:
- Doelen → ik wil mijn rijbewijs halen
- Motieven (posities om iets te willen) → ik wil altijd de beste zijn
- Waarden (wat je belangrijk vindt) → ik wil me inzetten voor sociale rechtvaardigheid
- Interesses → ik vind werken met computers interessant.
2
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Dit wordt onderzocht doormiddel van vragenlijsten, maar ook projectieve technieken (TAT-
platen), dagboeken (zowel kwalitatief als kwantitatief) en experimenten waar gekeken wordt
waar mensen positief op reageren als je ze bepaalde plaatjes laat zien van bijvoorbeeld sociale
relaties (Dit kan gemeten worden met fysiologische technieken zoals EEG).
Levensverhalen: internalized and evolving life stories that reconstruct the past and imagine the
future to provide a person’s life with identity (unity, purpose, meaning). De identiteitsvorming is
een belangrijke component van persoonlijkheid.
Je kunt onderzoeken:
- Waarover verteld iemand (personages, plot)?
- Wat voor onderliggende psychologische thema’s zijn er (bijv. intimiteit)
- Wat is de structuur van het verhaal (bijv. complexiteit, bepaalde sequenties)
Om dit onderzoeken worden er vaak interviews (van meerdere uren) die worden getranscribeerd
gehouden. Het zijn vaak gestructureerde interviews (zoals McAdams: vragen naar
sleutelepisodes, vroege herinneringen, uitdagingen etc.). Door deze structuur systematisch af te
werken krijg je een goede afspiegeling van iemand zijn levensverhaal. Hierbij werken ook vaak
getrainde codeerders met een bepaald schema, waaruit patronen komen, bijvoorbeeld narratief
van verlossing: a) bevoorrechte uitgangspositie, b) tegenslag, maar c) de persoon overwint die
tegenslag
3
, Samenvatting Identiteit & de Diverse Mens | Fleur van Essen
Deel 2
Ontwikkelingspsychologisch perspectief op psychopathologie
Ontwikkeling verloopt via ontwikkelingstaken. Deze taken kun je zien als mijlpalen die horen bij een
bepaalde leeftijd op persoonlijk, sociaal en school/werk vlak. Dit zijn ingrijpende veranderingen in de
persoon zelf of in de omgeving die aanleiding geven tot een nieuwe organisatie van gedrag. Hierbij
horen niet alleen nieuwe eisen aan gedrag, maar ook nieuwe mogelijkheden die nodig zijn voor
aanpak van latere taken: continuïteit.
De uitkomst van een taak is voor elk kind gelijk (bijvoorbeeld leren lopen). Wel dit kan via
verschillende paden gaan om die uiteindelijke mijlpaal te behalen. Dat noemen we Equifinaliteit.
Multifinaliteit betekent dat een risicofactor verschillende uitkomsten kan hebben. Bijvoorbeeld niet
alle kinderen die mishandeld zijn ontwikkelen een depressie. Hoewel een risicofactor wel de kans op
iets kan verhogen, is er geen zekerheid op een bepaalde uitkomst (geen determinisme).
Gedrag is afwijkend als het op een bepaald moment:
1 wel vertoond wordt, terwijl het niet in overeenstemming is met wat volgens onze opvattingen
gemiddeld idealiter is bij die ontwikkelingsfase en de daarbij behorende ontwikkelingstaken hoort.
2. niet vertoond wordt, terwijl dat volgens diezelfde opvattingen wel zou moeten.
Gedrag is pathologisch/gestoord als het afwijkend gedrag is:
1. Dat langdurig is en niet meer situatie gebonden voorkomt
2. Dat de overgang naar nieuwe ontwikkelingsfasen en taken blokkeert
3. Dat voor de persoon en zijn/haar omgeving aanzienlijk lijden oplevert
4. Dat (meestal) in bepaalde combinaties van gedragingen voorkomt
Om dit in praktijk echt duidelijk te maken wordt er geclassificeerd. Dit is pathologisch gedrag indelen
in klasse/clusters. Dit heeft verschillende voordelen, namelijk:
- Efficiëntie, samenvattingen (ordenen)
- Het verbetert en vergemakkelijkt de communicatie
- Aansluiting bij verklarings- en behandelingstheorieën in de wetenschappelijke literatuur.
DSM is het meest gebruikte classificatiesysteem. Iedere versie hiervan heeft nieuwe ontwikkelingen:
- Binnen stoornissen
- Indeling
- Stoornissen verdwijnen/verschijnen
De DSM is niet altijd optimaal voor de ontwikkelingspsychologie, omdat je hierbij voornamelijk de
vraag stelt heeft een kind een stoornis ja of te nee. Ontwikkelingspsychologen willen weten hoe de
stoornis is ontwikkeld, welke problemen zijn er eerder; dus nog voor er van een hele stoornis sprake
is en in welke mate hebben die jongeren klachten en hoe hangen deze samen. Hierdoor wordt er een
meer dimensioneel perspectief gebruikt.
4
