H20 PLANTEN - NECTAR 6 VWO
4E EDITIE
H20.1 Veredelen
H20.2 Opname en transport van water
H20.3 Fotosynthese
H20.4 Glucose als grondstof
H20.5 Groei en levenscyclus
Stuvia: @Leermaat
, H20.1 Veredelen
Kruisen en selecteren
● Veredeling is een methode waarbij planten uit een groep geselecteerd wordt, die voor een
boer de gewenste eigenschappen hebben. Als er steeds met de beste exemplaren
doorgekweekt en gekruist wordt, wordt uiteindelijk een ‘veredelde' plant gekweekt.
Geslachtelijke voortplanting
♂️
● Bij klassieke veredeling vindt geslachtelijke voortplanting plaats; de bestuiving.
♀️
● Door middel van insecten worden de gameten (geslachtscellen) via de stuifmeelbuis naar
het vruchtbeginsel gebracht, waar het versmelt met de gameten.
○ Hieruit ontstaan nieuwe combinaties van allelen en blijft de genenpool variëren.
● De veredelaar voert zelf de bestuiving uit door op de stempel, van de moederplant, stuifmeel,
afkomstig van de vaderplant, aan te brengen met een penseel. Hieruit groeit een schijnvrucht,
met een zaad.
Ongeslachtelijke voortplanting
● Bij ongeslachtelijke voortplanting worden planten vermeerderd die al de gewenste
eigenschappen hebben. De nakomelingen hierbij zijn genetisch identiek aan de ouderplant.
● Het enten van oculi is een vorm van ongeslachtelijke voortplanting.
○ Een oog van een plant met de juiste stam wordt in een tak geschoven van een plant
met mooie bloemen, als dit goed gaat zullen er nieuwe takken groeien op de stam.
Grauwe schimmel
● Grauwe schimmel ontwikkelt snel resistentie tegen fungiciden.
○ Ze ontstaan als een spore is gekiemd en de schimmel de plant in is, hierdoor sterven
de plantencellen af. Er ontstaat grauw pluis; sporendragers met nieuwe sporen.
● Er bestaan plantenrassen die DNA resistentiegenen tegen grauwe schimmel hebben. Door
rassen verder te weken met deze genen, kunnen andere rassen ook resistent worden.
● Met een DNA-marker worden de gewenste resistentiegenen herkend gemaakt, als de
nakomelingen van een kruising deze marker bevatten, weet de veredelaar of de plant het
resistente gen heeft.
Planten uit het lab
● Planten met resistentiegenen via genetische modificatie hebben extra genen voor de
eigenschap gmo-planten.
○ Planten die van een ander soort deze gmo-eigenschap hebben zijn transgenen.
○ Planten die de eigenschap van dezelfde soort heeft ontvangen zijn cisgene planten.
● De juiste genen in een plant kunnen gebouwd worden door middel van een vector als
bacteriën met plasmiden waarin het gewenste gen ingebouwd wordt.
○ Aan het juiste gen wordt een markering gekoppeld die resistent is voor een bepaalde
antibioticum. De bacteriën worden gekloond.
● Als het juiste gen in de plantencellen zit, kunnen de cellen zonder dit gen uitgeschakeld
worden, door dat bepaalde antibioticum toe te voegen.
○ De cellen met de gewenste genen overleven.
○ De overgebleven cellen gaan op weefselkweek, hieruit kan een geheel nieuwe plant
ontstaan.
Oude en nieuwe rozensoorten
● Polyploïd: Planten met meerdere sets chromosomen (3n, 4n, 5n, 6n, of 8n).
● Polyploïd kan opgewekt worden door de trekdraden tijdens de mitose te verhinderen
(genoommutatie): Non-disjunctie, chromatiden gaan na de deling het centromeer niet uit.
Stuvia: @Leermaat
4E EDITIE
H20.1 Veredelen
H20.2 Opname en transport van water
H20.3 Fotosynthese
H20.4 Glucose als grondstof
H20.5 Groei en levenscyclus
Stuvia: @Leermaat
, H20.1 Veredelen
Kruisen en selecteren
● Veredeling is een methode waarbij planten uit een groep geselecteerd wordt, die voor een
boer de gewenste eigenschappen hebben. Als er steeds met de beste exemplaren
doorgekweekt en gekruist wordt, wordt uiteindelijk een ‘veredelde' plant gekweekt.
Geslachtelijke voortplanting
♂️
● Bij klassieke veredeling vindt geslachtelijke voortplanting plaats; de bestuiving.
♀️
● Door middel van insecten worden de gameten (geslachtscellen) via de stuifmeelbuis naar
het vruchtbeginsel gebracht, waar het versmelt met de gameten.
○ Hieruit ontstaan nieuwe combinaties van allelen en blijft de genenpool variëren.
● De veredelaar voert zelf de bestuiving uit door op de stempel, van de moederplant, stuifmeel,
afkomstig van de vaderplant, aan te brengen met een penseel. Hieruit groeit een schijnvrucht,
met een zaad.
Ongeslachtelijke voortplanting
● Bij ongeslachtelijke voortplanting worden planten vermeerderd die al de gewenste
eigenschappen hebben. De nakomelingen hierbij zijn genetisch identiek aan de ouderplant.
● Het enten van oculi is een vorm van ongeslachtelijke voortplanting.
○ Een oog van een plant met de juiste stam wordt in een tak geschoven van een plant
met mooie bloemen, als dit goed gaat zullen er nieuwe takken groeien op de stam.
Grauwe schimmel
● Grauwe schimmel ontwikkelt snel resistentie tegen fungiciden.
○ Ze ontstaan als een spore is gekiemd en de schimmel de plant in is, hierdoor sterven
de plantencellen af. Er ontstaat grauw pluis; sporendragers met nieuwe sporen.
● Er bestaan plantenrassen die DNA resistentiegenen tegen grauwe schimmel hebben. Door
rassen verder te weken met deze genen, kunnen andere rassen ook resistent worden.
● Met een DNA-marker worden de gewenste resistentiegenen herkend gemaakt, als de
nakomelingen van een kruising deze marker bevatten, weet de veredelaar of de plant het
resistente gen heeft.
Planten uit het lab
● Planten met resistentiegenen via genetische modificatie hebben extra genen voor de
eigenschap gmo-planten.
○ Planten die van een ander soort deze gmo-eigenschap hebben zijn transgenen.
○ Planten die de eigenschap van dezelfde soort heeft ontvangen zijn cisgene planten.
● De juiste genen in een plant kunnen gebouwd worden door middel van een vector als
bacteriën met plasmiden waarin het gewenste gen ingebouwd wordt.
○ Aan het juiste gen wordt een markering gekoppeld die resistent is voor een bepaalde
antibioticum. De bacteriën worden gekloond.
● Als het juiste gen in de plantencellen zit, kunnen de cellen zonder dit gen uitgeschakeld
worden, door dat bepaalde antibioticum toe te voegen.
○ De cellen met de gewenste genen overleven.
○ De overgebleven cellen gaan op weefselkweek, hieruit kan een geheel nieuwe plant
ontstaan.
Oude en nieuwe rozensoorten
● Polyploïd: Planten met meerdere sets chromosomen (3n, 4n, 5n, 6n, of 8n).
● Polyploïd kan opgewekt worden door de trekdraden tijdens de mitose te verhinderen
(genoommutatie): Non-disjunctie, chromatiden gaan na de deling het centromeer niet uit.
Stuvia: @Leermaat
