Aantekeningen Fundamenten van de Psychologie – Blok C
Week 1
Waarneming is het begin van psychologie. Stimulus respons. Ook communicatie is een belangrijk
aspect binnen de psychologie.
Onze hersenen kunnen meer aan dan wij toelaten. Onze hersenen zijn goed in staat om 25 min lang
te focussen (pomodoro techniek). De hersenen kunnen veel woorden verwerken, maar de ogen veel
minder. Je hersenen gaan zich vervelen en dat leidt af. Je verliest focus.
De stoel
De gebeurtenis de ineffectieve gedachte wat je voelt en wat je doet.
Er zijn leerprocessen verbonden aan fobieën, maar je moet hier erfelijk wel voor ‘open’ staan. In
aanleg zit dat we bevattelijk zijn voor bepaalde fobieën.
De moderne psychologie
Tegenwoordig gaan we uit van 3 invloeden op gedrag: het biopsychosociaal model.
Volgens dit model is alle functioneren van de mens het gevolg van biologische,
psychische (of cognitieve) en sociale invloeden.
De wetenschappelijke revolutie
Het startpunt: Copernicus (1473-1543) die stelde dat de aarde rond de zon draaide (Copernicaanse
revolutie); werd onderbouwd door Galileo Galilei (1564-1642).
Nieuwe kennis komt (mede) voort uit observaties en experimenten.
Newton (1643-1727) werkte de inzichten van Galilei verder uit. Dit wordt als het beginpunt van de
eerste natuurwetenschap, de fysica, beschouwd.
Ontwikkelingen in de fysiologie
Veranderingen in de filosofische overtuigingen over de mens effenden ook weg voor de psychologie.
Eeuwenlang deelde men de mening, dat de menselijke geest (de ziel) een vrije wil had en niet
onderworpen was aan de natuurwetten. Daarom kon ze niet bestudeerd worden.
‘’De mens bestaat uit een lichaam en een geest die onafhankelijke van elkaar zijn’’, dualisme (René
Descartes).
René Descartes (1596-1650)
Hij had twee principes ondervonden: het rationalisme en het nativisme. Het rationalisme stelt, dat
de waarheid achterhaald kan worden door gebruik te maken van de rede. Om de mens te begrijpen
moest men over hem nadenken. Het nativisme stelt, dat sommige kennis is aangeboren. Vanuit de
aangeboren kennis kon de rede de volledige waarheid afleiden.
Het empirisme (17e eeuw): een beweging tegen het rationalisme/nativisme
‘’De inhoud van de geest komt tot stand via zintuigelijke ervaringen’’. En zou dus niet aangeboren
zijn. John Locke (1632-1704) onderzocht de werking van de menselijke geest. Waar komen de ideeën
1
,vandaan en waar liggen de grenzen van de menselijke kennis? De nadruk kwam meer te liggen op
hoe de menselijke geest iets weet dan op wat ze weet. Is ons gedrag aangeboren of aangeleerd?
Darwin en de evolutietheorie
In 1859 publiceerde Darwin: ‘’The Origin of the Species’’. De evolutieleer houdt de overtuiging in dat
alle huidige leven, inclusief dat van de mens, ontstaan is vanuit vroegere levensvormen. Darwin
documenteerde zorgvuldig het proces van ‘’natuurlijke selectie’’ (survival of the fittest).
Implicaties van de evolutieleer voor de psychologie
Omdat de mens geëvolueerd waren uit dieren, kon hun gedrag bestudeerd worden, zoals men
diergedrag bestudeerde en was het zinvol om de gelijkenissen en verschillen te onderzoeken tussen
diergedrag en menselijk gedrag.
Belangrijkste stromingen binnen de psychologie
1. Wilhelm Wundt richtte als eerste een psychologisch laboratorium op in 1879. Hij probeerde
op basis van introspectie de structuur van bewustzijn te ontdekken (structuralisme).
Introspectie is het kijken naar het eigen bewustzijn van binnenuit, nadenken over eigen
psychisch functioneren.
2. Freud met de psychoanalyse. ‘’De ware oorsprong van het ontstaan van gedrag,
persoonlijkheidsverschillen en mentale stoornissen ligt bij onbewuste krachten.’’ Mensen
konden geholpen worden door onbewuste verdrongen conflicten in het bewustzijn te
brengen d.m.v. droomanalyse en vrije associatie. Zijn ideeën waren vooral gebaseerd op
introspectie. Veel wetenschappers vonden dit niet wetenschappelijk en wilden meer
empirische onderbouwing van zijn theorie.
3. Het functionalisme door William James. Toegepaste psychologie, gericht op praktische
oplossingen om onderwijs te optimaliseren (relatie met evolutie theorie). Alfred Binet
ontwikkelde de eerste bruikbare intelligentietest en staat aan de basis van de TP.
4. Pavlov en Klassieke Conditionering (H4).
5. Behaviorisme door John Watson: volgens behavioristen mag alleen observeerbaar, meetbaar
gedrag onderwerpen vormen van onderzoek en theorievorming. Zij zagen dus weinig in het
bestuderen van de geest via introspectie, maar veel in de bestudering van gedrag.
Introspectie was te subjectief terwijl observatie van gedrag objectievere resultaten gaf.
6. Cognitieve psychologie: de overtuiging dat men menselijk gedrag niet kon begrijpen en
voorstellen zonder beroep te doen op informatie verwerkende (cognitieve) processen die
zich afspelen in de hersenen. Ze zagen de mens als een soort computer. Ook deze
onderzoekers maakten gebruik van observatie, niet van introspectie.
Overzicht van de stromingen
- Psychoanalyse
- Behaviorisme
- Humanistische psychologie
- Cognitieve psychologie
- Systeemtheorie
- Biologische psychologie
2
, - Biologisch perspectief: oorzaken van gedrag komen voort uit de hersenen. Leefstijl,
gezondheid en de hersenen staan centraal
- Cognitief is een synoniem voor kennis of gedachten. Oorzaken liggen in de mentale
processen als denken.
- Richt zich op waarneembaar gedrag. Wetenschap van gedragingen wetenschappen die dit
beïnvloeden
- Ontwikkelingsmogelijkheden die kunnen plaatsvinden in een bepaalde tijd
- Nadruk op het belang van sociale interactie en sociaal leren en cultureel perspectief. Aardig
vinden, lief hebben.
Een casus n.a.v. het biopsychosociale model
Jan is 13 jaar. Hij moet voor een gesprek naar de schoolpsycholoog, omdat hij de laatste tijd veel
agressie vertoont. Hij heeft vaak ruzie met de kinderen uit de klas. Volgens hem pakken ze zijn
spullen af. Het eindigt meestal in vechtpartijen. Hij vindt het moeilijk op school. Hij denkt dat alle
kinderen hem dom vinden. Thuis is het ook moeilijk; zijn vader zit in de gevangenis wegens uit de
hand gelopen vechtpartij en zijn moeder is daar zo verdrietig over dat ze niet meer uit bed komt.
- Wat zouden biologische invloeden kunnen zijn op agressieve gedrag van Jan? En wat
psychische en sociale? Maak gebruik van het boek.
3
Week 1
Waarneming is het begin van psychologie. Stimulus respons. Ook communicatie is een belangrijk
aspect binnen de psychologie.
Onze hersenen kunnen meer aan dan wij toelaten. Onze hersenen zijn goed in staat om 25 min lang
te focussen (pomodoro techniek). De hersenen kunnen veel woorden verwerken, maar de ogen veel
minder. Je hersenen gaan zich vervelen en dat leidt af. Je verliest focus.
De stoel
De gebeurtenis de ineffectieve gedachte wat je voelt en wat je doet.
Er zijn leerprocessen verbonden aan fobieën, maar je moet hier erfelijk wel voor ‘open’ staan. In
aanleg zit dat we bevattelijk zijn voor bepaalde fobieën.
De moderne psychologie
Tegenwoordig gaan we uit van 3 invloeden op gedrag: het biopsychosociaal model.
Volgens dit model is alle functioneren van de mens het gevolg van biologische,
psychische (of cognitieve) en sociale invloeden.
De wetenschappelijke revolutie
Het startpunt: Copernicus (1473-1543) die stelde dat de aarde rond de zon draaide (Copernicaanse
revolutie); werd onderbouwd door Galileo Galilei (1564-1642).
Nieuwe kennis komt (mede) voort uit observaties en experimenten.
Newton (1643-1727) werkte de inzichten van Galilei verder uit. Dit wordt als het beginpunt van de
eerste natuurwetenschap, de fysica, beschouwd.
Ontwikkelingen in de fysiologie
Veranderingen in de filosofische overtuigingen over de mens effenden ook weg voor de psychologie.
Eeuwenlang deelde men de mening, dat de menselijke geest (de ziel) een vrije wil had en niet
onderworpen was aan de natuurwetten. Daarom kon ze niet bestudeerd worden.
‘’De mens bestaat uit een lichaam en een geest die onafhankelijke van elkaar zijn’’, dualisme (René
Descartes).
René Descartes (1596-1650)
Hij had twee principes ondervonden: het rationalisme en het nativisme. Het rationalisme stelt, dat
de waarheid achterhaald kan worden door gebruik te maken van de rede. Om de mens te begrijpen
moest men over hem nadenken. Het nativisme stelt, dat sommige kennis is aangeboren. Vanuit de
aangeboren kennis kon de rede de volledige waarheid afleiden.
Het empirisme (17e eeuw): een beweging tegen het rationalisme/nativisme
‘’De inhoud van de geest komt tot stand via zintuigelijke ervaringen’’. En zou dus niet aangeboren
zijn. John Locke (1632-1704) onderzocht de werking van de menselijke geest. Waar komen de ideeën
1
,vandaan en waar liggen de grenzen van de menselijke kennis? De nadruk kwam meer te liggen op
hoe de menselijke geest iets weet dan op wat ze weet. Is ons gedrag aangeboren of aangeleerd?
Darwin en de evolutietheorie
In 1859 publiceerde Darwin: ‘’The Origin of the Species’’. De evolutieleer houdt de overtuiging in dat
alle huidige leven, inclusief dat van de mens, ontstaan is vanuit vroegere levensvormen. Darwin
documenteerde zorgvuldig het proces van ‘’natuurlijke selectie’’ (survival of the fittest).
Implicaties van de evolutieleer voor de psychologie
Omdat de mens geëvolueerd waren uit dieren, kon hun gedrag bestudeerd worden, zoals men
diergedrag bestudeerde en was het zinvol om de gelijkenissen en verschillen te onderzoeken tussen
diergedrag en menselijk gedrag.
Belangrijkste stromingen binnen de psychologie
1. Wilhelm Wundt richtte als eerste een psychologisch laboratorium op in 1879. Hij probeerde
op basis van introspectie de structuur van bewustzijn te ontdekken (structuralisme).
Introspectie is het kijken naar het eigen bewustzijn van binnenuit, nadenken over eigen
psychisch functioneren.
2. Freud met de psychoanalyse. ‘’De ware oorsprong van het ontstaan van gedrag,
persoonlijkheidsverschillen en mentale stoornissen ligt bij onbewuste krachten.’’ Mensen
konden geholpen worden door onbewuste verdrongen conflicten in het bewustzijn te
brengen d.m.v. droomanalyse en vrije associatie. Zijn ideeën waren vooral gebaseerd op
introspectie. Veel wetenschappers vonden dit niet wetenschappelijk en wilden meer
empirische onderbouwing van zijn theorie.
3. Het functionalisme door William James. Toegepaste psychologie, gericht op praktische
oplossingen om onderwijs te optimaliseren (relatie met evolutie theorie). Alfred Binet
ontwikkelde de eerste bruikbare intelligentietest en staat aan de basis van de TP.
4. Pavlov en Klassieke Conditionering (H4).
5. Behaviorisme door John Watson: volgens behavioristen mag alleen observeerbaar, meetbaar
gedrag onderwerpen vormen van onderzoek en theorievorming. Zij zagen dus weinig in het
bestuderen van de geest via introspectie, maar veel in de bestudering van gedrag.
Introspectie was te subjectief terwijl observatie van gedrag objectievere resultaten gaf.
6. Cognitieve psychologie: de overtuiging dat men menselijk gedrag niet kon begrijpen en
voorstellen zonder beroep te doen op informatie verwerkende (cognitieve) processen die
zich afspelen in de hersenen. Ze zagen de mens als een soort computer. Ook deze
onderzoekers maakten gebruik van observatie, niet van introspectie.
Overzicht van de stromingen
- Psychoanalyse
- Behaviorisme
- Humanistische psychologie
- Cognitieve psychologie
- Systeemtheorie
- Biologische psychologie
2
, - Biologisch perspectief: oorzaken van gedrag komen voort uit de hersenen. Leefstijl,
gezondheid en de hersenen staan centraal
- Cognitief is een synoniem voor kennis of gedachten. Oorzaken liggen in de mentale
processen als denken.
- Richt zich op waarneembaar gedrag. Wetenschap van gedragingen wetenschappen die dit
beïnvloeden
- Ontwikkelingsmogelijkheden die kunnen plaatsvinden in een bepaalde tijd
- Nadruk op het belang van sociale interactie en sociaal leren en cultureel perspectief. Aardig
vinden, lief hebben.
Een casus n.a.v. het biopsychosociale model
Jan is 13 jaar. Hij moet voor een gesprek naar de schoolpsycholoog, omdat hij de laatste tijd veel
agressie vertoont. Hij heeft vaak ruzie met de kinderen uit de klas. Volgens hem pakken ze zijn
spullen af. Het eindigt meestal in vechtpartijen. Hij vindt het moeilijk op school. Hij denkt dat alle
kinderen hem dom vinden. Thuis is het ook moeilijk; zijn vader zit in de gevangenis wegens uit de
hand gelopen vechtpartij en zijn moeder is daar zo verdrietig over dat ze niet meer uit bed komt.
- Wat zouden biologische invloeden kunnen zijn op agressieve gedrag van Jan? En wat
psychische en sociale? Maak gebruik van het boek.
3
