Samenvatting Bestuursrecht Inleiding

Samenvatting Bestuursrecht Inleiding

Hoofdstuk 1 – Inleiding
Centrale vragen van bestuursrecht
 Recht van, voor en tegen het overheidsbestuur;
o Het instrumentarium van het overheidsbestuur, waarmee het bestuurt
o De normen voor het overheidsbestuur, die bij het besturen in acht moeten
worden genomen
o De (rechtsbescherming) mogelijkheden voor betrokkenen om zich tegen het
overheidsbestuur te verzetten
 Waarom is het overheidsbestuur nodig?
o Er wordt van de overheid een actieve bemoeienis verwacht
o Nachtwakersstaat (19e eeuw); rol overheid beperkt tot openbare orde, defensie
en buitenlandse betrekkingen
 Waarom zijn er aparte regels van bestuursrecht?
o Verticaal overheidsbestuur; overheidsorganen stellen vaak eenzijdig vast wat de
rechtspositie van de burger is
o Overheid handelt niet in eigenbelang maar naar de algemene belangen
o Bestuursorganen wegen bij uitoefening van hun taken het algemeen belang af
tegen andere belangen
o Voorwaardelijk formuleren; iets is verboden tenzij er een vergunning of
ontheffing wordt verleend
 Strafrecht juist onvoorwaardelijk
 Op welke terreinen treedt de overheid op, en hoe?
o Ordenende functie; nachtwakersstaat
o Presterende functie; naast de functies uit de nachtwakersstaat, nu ook meer
aantrekken van bestaanszekerheid van burgers en het realiseren van
voorzieningen op bijv. het gebied van infrastructuur/woning/zorg/onderwijs
o Sturende functie; dwingende voorschriften en voorschriften voor vergunningen
en subsidiëring
o Arbitrerende functie; keuzes maken ten aanzien van conflicterende belangen
 Verdelen van beschikbare ruimte
 Verbinden van voorschriften aan vergunning waarin tegenstrijdige
belangen worden verzoend
 Betrekking bestuursrecht tussen bestuur en burger?
o Legaliteitsbeginsel; aan overheidshandelen moet een wet ten grondslag liggen
 Rechtszekerheidsbeginsel; vooraf duidelijk wat de bevoegdheden zijn
van overheidsorganen en hoever die reiken
 Primaat van de wetgever; een machtiging van de wetgever impliceert dat
de meerderheid van de burgers hiermee instemt
o Wetgever laat het vaker over aan bestuursorganen om rechtsnormen te vormen;
 Vaststellen van avv overgelaten aan bestuursorganen
 Normering van het gedrag van burgers d.m.v. uitoefening beschikkings-
en bestuursrechtelijke bevoegdheden
o Algemene beginselen van behoorlijk bestuur -> art. 3:2 Awb
o Beleidsregels; aangeven welk beleid ze willen voeren ten aanzien van de
uitoefening van een bepaalde bevoegdheid
 Hoe wordt kwaliteit van overheidsbestuur gewaarborgd?
o Kwaliteit van de wetgeving; duidelijker en meer werkbare inhoudelijke criteria
voor de uitoefening
o Politieke controle; een vertegenwoordigend orgaan controleert het bestuurlijk
doen en laten in de ambtelijke organisatie

, o Controle door de rechter; rechter kan echter alleen bij een beroep oordelen en
dan slechts toetsen op rechtmatigheid
o Bestuurlijk toezicht; controle door hogere bestuursorganen
 Repressief; op grond van wetten besluiten te vernietigen
 Preventief; sommige besluiten vooraf al aan goedkeuring worden
onderworpen

Fundamentele beginselen en uitgangspunten
 Waarborgen die zorgen dat het bestuur zijn macht niet misbruikt
 Democratie; overheid bestuurt met medezeggenschap voor de burgers
o Volkssoevereiniteit; grondslag voor de overheidsmacht bij de burgers
o Legaliteitseis; overheidsoptreden behoeft een grondslag in de wet voor zover een
bestuursorgaan de burgers gebiedend of verbiedend in hun vrijheid of eigendom
beperkt
 Negatief; ingrijpen in levenssfeer van de burgers (gebod/verbod) -> wel
wettelijke grondslag
 Positief; verstrekken van steun -> geen grondslag nodig
 Leistungsverwaltung; voor elk eenzijdig ingrijpen algemene titel vereist
o Machtenscheiding; systeem van checks and balances
 Wetgevende; normeren van het gedrag van overheid en burgers
 Uitvoerende; uitvoeren van de wetten door de wetgevende macht
 Verdeeld over verschillende bestuursorganen
 Rechtsprekende; bescherming tegen onrechtmatige handelingen van de
overheid
o Verantwoordelijkheid; bestuursorganen zijn direct of indirect verantwoording
verschuldigd aan een vertegenwoordigend lichaam -> controlerende invloed op
uitvoerende macht
 Specialiteit, rechtszekerheid, rechtsgelijkheid, stelselmatigheid en individuele
rechtsbedeling
o Specialiteitsbeginsel; overheid moet algemeen belang behartigen
 Uitwerking van legaliteit; begrenzing van bevoegdheden en rechten door
specifieke omschrijving en doelgebondenheid
 Art. 1:2 lid 2; bestuursorgaan heeft geen eigen belangen
 Art. 3:3; verbod van détournement de pouvoir, besluit niet voor
een ander doel dan waarvoor de bevoegdheid is verleend
 Art. 3:4 lid 1; afwegen van belangen die rechtstreeks bij de
belangen zijn betrokken
o Rechtszekerheidsbeginsel; medebepalend voor begrenzing van de inbreuken die
van overheidswege op de vrijheid van burgers orden gemaakt
 Wapen tegen overheidswillekeur
 Formeel; duidelijke begrenzing bevoegdheid en voorkomen
ondubbelzinnigheid
 Materieel; geldende recht vindt haar toepassing en kan niet met
terugwerkende kracht aan burgers worden toegeworpen
o Gelijkheidsbeginsel; gelijke gevallen moeten gelijk behandeld worden
 Bestuursorgaan moet inzicht geven in de beslissingscriteria die in het
algemeen bij de uitoefening van de bevoegdheid wordt gehanteerd

Het algemeen deel en de bijzondere delen van het bestuursrecht
 Recht dat de relatie tussen bestuur en burger beheerst;
o Wettelijke voorschriften, betrekking op relatie in het algemeen
o Wettelijke voorschriften, bevoegdheden, rechten en plichten van bestuur en
burger op bijzondere terreinen

, o Ongeschreven publiekrechtelijke regels en beginselen waaraan normen kunnen
worden ontleend
 Publiekrechtelijke bevoegdheden, rechten, aanspraken en plichten
o Publiekrechtelijk; exclusieve bevoegdheden van bestuur en burger, die niet o.g.v.
burgerlijk recht zijn
 Bevoegdheid; geldig kunnen verrichten van een rechtshandeling op een
beoogd rechtsgevolg
 Recht; bepaalde gedragingen zijn aan iemand toegestaan
 Aanspraak; wanneer een met die aanspraak corresponderende
verplichting van een of meer anderen tegenover zich heeft
 Plicht; iemand moet handeling verrichten of nalaten
 Het algemeen deel van het bestuursrecht
o Rechtsregels en rechtsbeginselen die gelden voor niet privaatrechtelijke
verhoudingen tussen bestuursorgaan en burgers en die betrekking hebben op
bevoegdheden, rechten plichten en aanspraken van burger en bestuursorgaan
m.u.v. formele wetgever en rechterlijke macht
o Ongeschreven publiekrechtelijke regels en beginselen die in acht moeten worden
genomen bij publieke taakvervulling door bestuursorganen, m.u.v. van formele
wetgever en rechterlijke macht
o Procesrecht dat geldt voor behadeling van bestuursrechtelijke geschillen door
met rechtspraak onafhankelijke organen

De AWB
 Doelstellingen van de Awb;
o Bevorderen van eenheid binnen de bestuurlijke wetgeving
o Systematiseren en vereenvoudigen waar mogelijk
o Codificeren van ontwikkelingen
o Treffen van algemene voorzieningen
 Regels voor afwijking van een amvb bij een bijzonder wettelijk voorschrift;
o Regels die zonder uitzondering voor het hele bestuursrecht horen te gelden ->
dwingend
o Voor de normale gevallen de meest geschikte regels -> regelend
o Restbepaling voor als bijzondere regelgever heeft nagelaten een regeling te
treffen -> aanvullend
o Regeling alleen van toepassing as daartoe uitdrukkelijk wordt besloten

Internationalisering en modernisering
 Beginsel van procedurele autonomie; toepassing van Unierecht geschiedt op de voet en
onder voorwaarden van het nationale recht
o Bij te grote verschillen kan het recht geharmoniseerd worden
o Grenzen aan procedurele autonomie;
 Gelijkwaardigheidsbeginsel; nationale bestuursrecht dat ziet op
toepassing van Europees recht mag niet ongunstiger zijn dan wat voor
soortgelijke nationale situaties geldt
 Doeltreffendheidsbeginsel; uitoefening van het gemeenschapsrecht mag
in de praktijk niet onmogelijk of uiterst moeilijk zijn
 Rechtstreekse werking en conforme interpretatie;
o Rechtstreeks; inroepbaarheid van Europeesrechtelijke normen voor de nationale
rechter
 Geeft bestuursorganen de plicht rechtstreeks werkend Unierecht toe te
passen
o Conforme interpretatie; nationale recht zoveel mogelijk te interpreteren
overeenkomstig met het Europese recht