BLOEDVORMEND- EN
IMMUUNSYSTEEM
Door: TGsamenvattingen
,Inhoud
Hoorcollege: “introductie”.....................................................................................................................2
Zelfstudie “introductie”..........................................................................................................................6
E-learning: “introductie immunologie”...................................................................................................7
E learning: “Hematopoëse”....................................................................................................................8
Hoorcollege: “Het aangeboren immuunsysteem”................................................................................10
Zelfstudie “Het aangeboren immuunsysteem”....................................................................................16
Werkgroep “Het aangeboren immuunsysteem”..................................................................................19
Hoorcollege “T-cellen”..........................................................................................................................20
Zelfstudie: “T-cellen”............................................................................................................................25
Hoorcollege “B-cellen”.........................................................................................................................28
Zelfstudie “B-cellen”.............................................................................................................................34
TBL i-RAT...............................................................................................................................................37
Team based learning “Immuunrespons op een virus”..........................................................................40
Hoorcollege “Infectiologie”..................................................................................................................42
Hoorcollege “Immuundeficiënties”......................................................................................................46
Zelfstudie “immuundeficiënties”..........................................................................................................51
Hoorcollege “Auto-immuniteit en overgevoeligheid”..........................................................................53
Zelfstudie: “Auto-immuniteit en overgevoeligheid”.............................................................................61
Hoorcollege: “Vaccinaties”...................................................................................................................63
Werkgroep “vaccinaties”......................................................................................................................69
Hoorcollege: “Transplantaties”............................................................................................................71
Zelfstudie “transplantaties”..................................................................................................................79
1
,Hoorcollege: “introductie”
Immuunsysteem
Je kunt niet leven zonder een immuunsysteem. Er zijn geen voorbeelden van mensen zonder een
immuunsysteem, simpel gezegd omdat deze mensen het niet overleven, dit zegt al genoeg over de
waarde van het immuunsysteem. De afweer tegen infecties begint al met de maternale bescherming,
dat is de bescherming die je van je moeder meekrijgt. Vervolgens bouw je je immuunsysteem steeds
verder op door in aanraking te komen met lichaamsvreemde stoffen. Uiteindelijk is het ook zo dat
wanneer je heel oud wordt, de sterkte van je immuunsysteem weer afneemt. De verschillende typen
cellen en de effectiviteit daarvan neemt af. Je immuunsysteem is onderdeel van een veel groter
netwerk, de weefselhomeostase dit heeft ook te maken met groei, reparatie en afvoer.
Je immuunsysteem heeft niet alleen maar voordelen er zitten soms ook nadelen ook.
- Een ontsteking kan ongemak geven op de plek van de ontsteking.
- Je kunt reacties krijgen tegen je eigen weefsel, auto-immuunaandoeningen.
- Je kunt overgevoelig worden voor onschuldige stoffen
- Het is heel precies op jezelf afgestemd, waardoor je afstotingsreacties kunt krijgen tegen
getransplanteerde organen/weefsels.
- Wanneer je ouder wordt kun je last krijgen van chronische inflammatie dus chronische
ontstekingen.
- Er kunnen deficiënties zijn, dus defecten, deze kunnen genetisch zijn of verkregen.
Geschiedenis
Onze kennis over het immuunsysteem begon in 1796 toen heeft
Edward Jenner het koepokken vaccin gemaakt. Het viel deze dokter
op dat melkmeisjes die met koeien werkten, een milde variant van de
pokken kregen en daardoor niet ziek werden van de zwaardere en
dodelijke variant. Hij vroeg zich af of hij dit zou kunnen gebruiken
om bij alle mensen hun lichaam te beschermen tegen de zwaardere en
dodelijke variant van de pokken. Hij heeft van de zweertjes van de koeien wat afgeschraapt en daar
heeft hij uiteindelijk een jongetje mee ingeënt. Met het jongetjes gebeurde verder niks, hij werd er niet
heel ziek van. Hij heeft daarna van een patiënt die de menselijke, zwaardere pokken had hetzelfde
gedaan en dit heeft hij ook in het jongetje geïnjecteerd en vervolgens keek hij of het jongentje
beschermd was. Het jongentje werd niet ziek, waardoor Jenner wist dat dit werkte en heeft hij het op
veel meer mensen toegepast. Uiteindelijk heeft het zoals ook in de afbeelding links staat, heel lang
geduurd voordat de pokken uitgeroeid waren. Dit is de enige humane infectieziekte geweest die we
echt hebben weten uit te roeien met behulp van een vaccin.
Moderne epidemieën
Tegenwoordig is COVID natuurlijk een grote epidemie, maar er zijn ook andere recente grote
epidemieën geweest zoals ebola en zika.
Immunologie
Belangrijke aspecten van immunologie zijn:
- Infectieziekten
- Kanker
- Immuundeficiënties
- Auto-immuunaandoeningen
- Allergieën
Door immunologie hebben we inmiddels betere behandelingen tegen heel veel infectieziekten en
worden we ouder, dit kan echter ook leiden tot meer chronische aandoeningen die vragen om een
nieuwe aanpak.
2
, De basis van het immuunsysteem, hoe om te gaan met onze omgeving?
Je hebt verschillende manieren om infecties buiten de deur te houden en te
bestrijden die ook anders zijn op de verschillende plaatsen in je lichaam. Dit is
ook te zien in de tabel aan de rechter kant.
Aangeboren en verworven respons
Zowel de aangeboren respons: de responsie die je al hebt wanneer je geboren wordt als de verworven
respons: de respons die je gedurende je leven opbouwt, hebben cellulaire componenten en oplosbare
componenten.
1e lijns respons: de aangeboren (innate) respons
Deze respons is quick and dirty:
- Gaat snel naar een effector fase.
- Weinig specifiek
- Weinig geëvolueerd
- Weinig subtiel – ontsteking
- Geen memory – geen bescherming bij herinfectie
Het effectormechanisme is cellulair en humoraal, voorbeelden van belangrijke cellen zijn de
macrofagen, monocyten, NK-cellen en granulocyten.
Adaptieve respons: verworven respons
Deze komt in actie wanneer de aangeboren respons tekortschiet en heeft de volgende eigenschappen:
- Specifiek
- Divers (differentiatie en plasticiteit)
- Heeft tijd nodig om op gang te komen
- Bouwt geheugen op
- Weefselspecifiek, dus past zich aan het milieu aan.
Belangrijke cellen zijn de DC, T en B cellen, cytokines, chemokines etc.
Primaire en secundaire lymfocyten
Er zijn primaire en secundaire lymfocyten, de primaire zitten in het
beenmerg, waar alle cellen aangemaakt worden en de thymus. De
secundaire zitten in de lymfeknopen.
Cellen van het immuunsysteem
Uit de hematopoietische cel uit het beenmerg splitsen zich
drie reeksen af:
1. De lymfoïde reeks: de T-cellen, de B-cellen en de
NK-cellen.
2. De Myeloïde reeks: de witte bloedcellen van je
aangeboren afweersysteem.
3. De Erythrocytaire reeks: de rode bloedcellen en de
bloedplaatjes.
3
IMMUUNSYSTEEM
Door: TGsamenvattingen
,Inhoud
Hoorcollege: “introductie”.....................................................................................................................2
Zelfstudie “introductie”..........................................................................................................................6
E-learning: “introductie immunologie”...................................................................................................7
E learning: “Hematopoëse”....................................................................................................................8
Hoorcollege: “Het aangeboren immuunsysteem”................................................................................10
Zelfstudie “Het aangeboren immuunsysteem”....................................................................................16
Werkgroep “Het aangeboren immuunsysteem”..................................................................................19
Hoorcollege “T-cellen”..........................................................................................................................20
Zelfstudie: “T-cellen”............................................................................................................................25
Hoorcollege “B-cellen”.........................................................................................................................28
Zelfstudie “B-cellen”.............................................................................................................................34
TBL i-RAT...............................................................................................................................................37
Team based learning “Immuunrespons op een virus”..........................................................................40
Hoorcollege “Infectiologie”..................................................................................................................42
Hoorcollege “Immuundeficiënties”......................................................................................................46
Zelfstudie “immuundeficiënties”..........................................................................................................51
Hoorcollege “Auto-immuniteit en overgevoeligheid”..........................................................................53
Zelfstudie: “Auto-immuniteit en overgevoeligheid”.............................................................................61
Hoorcollege: “Vaccinaties”...................................................................................................................63
Werkgroep “vaccinaties”......................................................................................................................69
Hoorcollege: “Transplantaties”............................................................................................................71
Zelfstudie “transplantaties”..................................................................................................................79
1
,Hoorcollege: “introductie”
Immuunsysteem
Je kunt niet leven zonder een immuunsysteem. Er zijn geen voorbeelden van mensen zonder een
immuunsysteem, simpel gezegd omdat deze mensen het niet overleven, dit zegt al genoeg over de
waarde van het immuunsysteem. De afweer tegen infecties begint al met de maternale bescherming,
dat is de bescherming die je van je moeder meekrijgt. Vervolgens bouw je je immuunsysteem steeds
verder op door in aanraking te komen met lichaamsvreemde stoffen. Uiteindelijk is het ook zo dat
wanneer je heel oud wordt, de sterkte van je immuunsysteem weer afneemt. De verschillende typen
cellen en de effectiviteit daarvan neemt af. Je immuunsysteem is onderdeel van een veel groter
netwerk, de weefselhomeostase dit heeft ook te maken met groei, reparatie en afvoer.
Je immuunsysteem heeft niet alleen maar voordelen er zitten soms ook nadelen ook.
- Een ontsteking kan ongemak geven op de plek van de ontsteking.
- Je kunt reacties krijgen tegen je eigen weefsel, auto-immuunaandoeningen.
- Je kunt overgevoelig worden voor onschuldige stoffen
- Het is heel precies op jezelf afgestemd, waardoor je afstotingsreacties kunt krijgen tegen
getransplanteerde organen/weefsels.
- Wanneer je ouder wordt kun je last krijgen van chronische inflammatie dus chronische
ontstekingen.
- Er kunnen deficiënties zijn, dus defecten, deze kunnen genetisch zijn of verkregen.
Geschiedenis
Onze kennis over het immuunsysteem begon in 1796 toen heeft
Edward Jenner het koepokken vaccin gemaakt. Het viel deze dokter
op dat melkmeisjes die met koeien werkten, een milde variant van de
pokken kregen en daardoor niet ziek werden van de zwaardere en
dodelijke variant. Hij vroeg zich af of hij dit zou kunnen gebruiken
om bij alle mensen hun lichaam te beschermen tegen de zwaardere en
dodelijke variant van de pokken. Hij heeft van de zweertjes van de koeien wat afgeschraapt en daar
heeft hij uiteindelijk een jongetje mee ingeënt. Met het jongetjes gebeurde verder niks, hij werd er niet
heel ziek van. Hij heeft daarna van een patiënt die de menselijke, zwaardere pokken had hetzelfde
gedaan en dit heeft hij ook in het jongetje geïnjecteerd en vervolgens keek hij of het jongentje
beschermd was. Het jongentje werd niet ziek, waardoor Jenner wist dat dit werkte en heeft hij het op
veel meer mensen toegepast. Uiteindelijk heeft het zoals ook in de afbeelding links staat, heel lang
geduurd voordat de pokken uitgeroeid waren. Dit is de enige humane infectieziekte geweest die we
echt hebben weten uit te roeien met behulp van een vaccin.
Moderne epidemieën
Tegenwoordig is COVID natuurlijk een grote epidemie, maar er zijn ook andere recente grote
epidemieën geweest zoals ebola en zika.
Immunologie
Belangrijke aspecten van immunologie zijn:
- Infectieziekten
- Kanker
- Immuundeficiënties
- Auto-immuunaandoeningen
- Allergieën
Door immunologie hebben we inmiddels betere behandelingen tegen heel veel infectieziekten en
worden we ouder, dit kan echter ook leiden tot meer chronische aandoeningen die vragen om een
nieuwe aanpak.
2
, De basis van het immuunsysteem, hoe om te gaan met onze omgeving?
Je hebt verschillende manieren om infecties buiten de deur te houden en te
bestrijden die ook anders zijn op de verschillende plaatsen in je lichaam. Dit is
ook te zien in de tabel aan de rechter kant.
Aangeboren en verworven respons
Zowel de aangeboren respons: de responsie die je al hebt wanneer je geboren wordt als de verworven
respons: de respons die je gedurende je leven opbouwt, hebben cellulaire componenten en oplosbare
componenten.
1e lijns respons: de aangeboren (innate) respons
Deze respons is quick and dirty:
- Gaat snel naar een effector fase.
- Weinig specifiek
- Weinig geëvolueerd
- Weinig subtiel – ontsteking
- Geen memory – geen bescherming bij herinfectie
Het effectormechanisme is cellulair en humoraal, voorbeelden van belangrijke cellen zijn de
macrofagen, monocyten, NK-cellen en granulocyten.
Adaptieve respons: verworven respons
Deze komt in actie wanneer de aangeboren respons tekortschiet en heeft de volgende eigenschappen:
- Specifiek
- Divers (differentiatie en plasticiteit)
- Heeft tijd nodig om op gang te komen
- Bouwt geheugen op
- Weefselspecifiek, dus past zich aan het milieu aan.
Belangrijke cellen zijn de DC, T en B cellen, cytokines, chemokines etc.
Primaire en secundaire lymfocyten
Er zijn primaire en secundaire lymfocyten, de primaire zitten in het
beenmerg, waar alle cellen aangemaakt worden en de thymus. De
secundaire zitten in de lymfeknopen.
Cellen van het immuunsysteem
Uit de hematopoietische cel uit het beenmerg splitsen zich
drie reeksen af:
1. De lymfoïde reeks: de T-cellen, de B-cellen en de
NK-cellen.
2. De Myeloïde reeks: de witte bloedcellen van je
aangeboren afweersysteem.
3. De Erythrocytaire reeks: de rode bloedcellen en de
bloedplaatjes.
3
