Fysiologie
9-11-2020
Dit blok: De macronutriënten.
Je benoemt de functies van de verschillende macronutriënten in het lichaam, zowel op
lichaamsniveau als op celniveau.
Je geeft voor de verschillende macronutriënten aan hoe het proces van vertering, absorptie
en transport verloopt.
Je legt uit hoe het lichaam energie uit de verschillende macronutriënten kan halen.
Lesweek 1
Deel 1 vertering en opname van vetten
Leerdoelen:
Je benoemt de verschillende soorten en structuur van lipiden in ons lichaam.
Je legt uit hoe de vertering en opname van vetten verloopt aan de hand van de functie en
plaats van de betrokken organen en enzymen.
Lipiden
Soorten:
- Vetten (triglyeceriden)
o Glycerol en vetzuren
- Vetachtige stoffen (fosfolipiden en sterolen)
Functie:
- Brandstof
- Regulatie
- Structuur
Doel vertering:
Tryglyceriden afbreken tot monoglyceriden, vetzuren en glycerol.
Dit is best een uitdaging want ons lichaam is een hele waterige omgeving en vetten zijn hydrofoob en
verteringsenzymen zijn hydrofiel.
De vertering in stappen:
De mond:
- Smelten
- Mixen
- Lingual lipase (bij volwassene heeft dit een vrijwel verwaarloosbare werking)
De maag:
- Mixen
- Geleidelijke doorgang pylorus
- Gastric lipase
Dunne darm:
Duodenum:
- Zodra de cellen van de darmwand detecteren dat er vetten aanwezig zijn in de voedselbrij
wordt het hormoon CCK aangemaakt, zorgt voor de afgifte van gal en alvleeskliersap.
- Gal zorgt voor het emulgeren van vet Kleine vetdruppels.
- Vergroot oppervlak voor werking lipase.
o Alvleesklier
o Darmkliercellen
, - Hydrolyse triglyecriden en fosfolipiden.
o Meeste sterolen kunnen meteen opgenomen worden.
- Absorptie (in het Ileum en Jejunum)
Later in de dunne darm: De resorptie van gal.
Absorptie:
Twee routes:
- Diffusie enterocyt bloedsomloop
- Vorming micellen enterocyt chylomicronen lymfe Bloedsomloop
Micellen:
- Ontstaan tijdens vertering in de dunne darm.
- Geëmulgeerde vetdruppels.
o Binnenkant: verteringsproducten, in vet oplosbaar.
o Buitenkant: galmoleculen/fosfolipiden, in water oplosbaar.
- diffusie met celmembraan enterocyten.
In de enterocyt:
- Vorming triglyceriden
- Verpakking tot chylomicronen.
- Afgifte aan lymfe.
Gal:
Productie:
- In de lever.
o 600-1000 ml/dag
Opslag en indikking:
- Galblaas
Samenstelling:
- Galzuren, galzouten, cholesterol, fosfolipiden, water, elektrolyten, bilirubine.
Functie:
- Emulgeren
o Vergelijkbare werking met afwasmiddel.
Enterohepatische circulatie: de darmlever circulatie.
Galzure en zouten worden door de gal afgegeven, gaan naar de darmen en aan het einde van de
darm worden deze weer opgenomen en hergebruikt.
10-11-2020
Deel 2- functies vetten in het lichaam en regulatie verzadiging
Leerdoelen
Je benoemt de verschillende functies van vetten in het lichaam
Je legt de functie en regulatie van hormonen die betrokken zijn bij honger en verzadiging uit.
Functies in het lichaam
- Triglyceriden
, o Energie
o Energie reserve (vetweefsel)
o Isolatie en bescherming
o Vervoerder
- Fosfolipiden
o Celmembraan
o Lipide transport
o Emulgator
- Sterolen
o Celmembraan
o Precursor, een stof waar ons lichaam weer iets anders van kan maken
(voorloperstof). Denk bijvoorbeeld aan steroïdhormonen.
o Galzuren
Vetweefsel
Adipocyten: vetcellen
Het aantal en de omvang van de vetcellen verschilt per persoon.
Bij de geboorte heb je een bepaalde hoeveelheid vetcellen, in een aantal kritieke groeimomenten
wordt eigenlijk al vastgesteld hoeveel vetcellen je als volwassene gaat hebben.
Het aantal vetcellen verandert dan dus eigenlijk niet, maar de omvang wel.
Als er sprake is van echt overgewicht dan vindt er wel een toename plaats in het aantal vetcellen.
Bij afvallen verandert wel de omvang van vetcellen maar niet het aantal.
Vetweefsel
- 15-30 % van het lichaamsgewicht. Vrouwen van nature een hoger vetpercentage dan
mannen.
- Visceraal vet: Vet wat in de buikholte tussen de organen zit. Een klein beetje visceraal vet is
belangrijk omdat het ook bescherming voor de organen biedt. Maar bij overgewicht is het
vooral het viscerale vet wat toeneemt.
- Subcutaan vet: Onderhuids vet, in mindere maten verbonden met gezondheidsrisico’s.
- Inter-(tussen de spieren) en intramusculair (in de spier, tussen de cellen) vet.
Lichaamsvorm bij overgewicht:
Bij een appelvormig lichaam is er vooral visceraal vet opgehoopt hoger gezondheidsrisico.
Mannen hebben een grotere kans bij overgewicht om een appelvorm te krijgen.
Bij een peervormig lichaam is er vooral subcutaan vet opgehoopt, vrouwen hebben een grotere
kans om een peervormig lichaam te krijgen.
Bloedlipideprofiel: De hoeveelheid vet in het bloed.
Wit vet vs bruin vet
Witte vetcellen (grootste hoeveelheid):
- Opslag van energie
Bruine vetcellen:
- Gebruiken energie warmte.
9-11-2020
Dit blok: De macronutriënten.
Je benoemt de functies van de verschillende macronutriënten in het lichaam, zowel op
lichaamsniveau als op celniveau.
Je geeft voor de verschillende macronutriënten aan hoe het proces van vertering, absorptie
en transport verloopt.
Je legt uit hoe het lichaam energie uit de verschillende macronutriënten kan halen.
Lesweek 1
Deel 1 vertering en opname van vetten
Leerdoelen:
Je benoemt de verschillende soorten en structuur van lipiden in ons lichaam.
Je legt uit hoe de vertering en opname van vetten verloopt aan de hand van de functie en
plaats van de betrokken organen en enzymen.
Lipiden
Soorten:
- Vetten (triglyeceriden)
o Glycerol en vetzuren
- Vetachtige stoffen (fosfolipiden en sterolen)
Functie:
- Brandstof
- Regulatie
- Structuur
Doel vertering:
Tryglyceriden afbreken tot monoglyceriden, vetzuren en glycerol.
Dit is best een uitdaging want ons lichaam is een hele waterige omgeving en vetten zijn hydrofoob en
verteringsenzymen zijn hydrofiel.
De vertering in stappen:
De mond:
- Smelten
- Mixen
- Lingual lipase (bij volwassene heeft dit een vrijwel verwaarloosbare werking)
De maag:
- Mixen
- Geleidelijke doorgang pylorus
- Gastric lipase
Dunne darm:
Duodenum:
- Zodra de cellen van de darmwand detecteren dat er vetten aanwezig zijn in de voedselbrij
wordt het hormoon CCK aangemaakt, zorgt voor de afgifte van gal en alvleeskliersap.
- Gal zorgt voor het emulgeren van vet Kleine vetdruppels.
- Vergroot oppervlak voor werking lipase.
o Alvleesklier
o Darmkliercellen
, - Hydrolyse triglyecriden en fosfolipiden.
o Meeste sterolen kunnen meteen opgenomen worden.
- Absorptie (in het Ileum en Jejunum)
Later in de dunne darm: De resorptie van gal.
Absorptie:
Twee routes:
- Diffusie enterocyt bloedsomloop
- Vorming micellen enterocyt chylomicronen lymfe Bloedsomloop
Micellen:
- Ontstaan tijdens vertering in de dunne darm.
- Geëmulgeerde vetdruppels.
o Binnenkant: verteringsproducten, in vet oplosbaar.
o Buitenkant: galmoleculen/fosfolipiden, in water oplosbaar.
- diffusie met celmembraan enterocyten.
In de enterocyt:
- Vorming triglyceriden
- Verpakking tot chylomicronen.
- Afgifte aan lymfe.
Gal:
Productie:
- In de lever.
o 600-1000 ml/dag
Opslag en indikking:
- Galblaas
Samenstelling:
- Galzuren, galzouten, cholesterol, fosfolipiden, water, elektrolyten, bilirubine.
Functie:
- Emulgeren
o Vergelijkbare werking met afwasmiddel.
Enterohepatische circulatie: de darmlever circulatie.
Galzure en zouten worden door de gal afgegeven, gaan naar de darmen en aan het einde van de
darm worden deze weer opgenomen en hergebruikt.
10-11-2020
Deel 2- functies vetten in het lichaam en regulatie verzadiging
Leerdoelen
Je benoemt de verschillende functies van vetten in het lichaam
Je legt de functie en regulatie van hormonen die betrokken zijn bij honger en verzadiging uit.
Functies in het lichaam
- Triglyceriden
, o Energie
o Energie reserve (vetweefsel)
o Isolatie en bescherming
o Vervoerder
- Fosfolipiden
o Celmembraan
o Lipide transport
o Emulgator
- Sterolen
o Celmembraan
o Precursor, een stof waar ons lichaam weer iets anders van kan maken
(voorloperstof). Denk bijvoorbeeld aan steroïdhormonen.
o Galzuren
Vetweefsel
Adipocyten: vetcellen
Het aantal en de omvang van de vetcellen verschilt per persoon.
Bij de geboorte heb je een bepaalde hoeveelheid vetcellen, in een aantal kritieke groeimomenten
wordt eigenlijk al vastgesteld hoeveel vetcellen je als volwassene gaat hebben.
Het aantal vetcellen verandert dan dus eigenlijk niet, maar de omvang wel.
Als er sprake is van echt overgewicht dan vindt er wel een toename plaats in het aantal vetcellen.
Bij afvallen verandert wel de omvang van vetcellen maar niet het aantal.
Vetweefsel
- 15-30 % van het lichaamsgewicht. Vrouwen van nature een hoger vetpercentage dan
mannen.
- Visceraal vet: Vet wat in de buikholte tussen de organen zit. Een klein beetje visceraal vet is
belangrijk omdat het ook bescherming voor de organen biedt. Maar bij overgewicht is het
vooral het viscerale vet wat toeneemt.
- Subcutaan vet: Onderhuids vet, in mindere maten verbonden met gezondheidsrisico’s.
- Inter-(tussen de spieren) en intramusculair (in de spier, tussen de cellen) vet.
Lichaamsvorm bij overgewicht:
Bij een appelvormig lichaam is er vooral visceraal vet opgehoopt hoger gezondheidsrisico.
Mannen hebben een grotere kans bij overgewicht om een appelvorm te krijgen.
Bij een peervormig lichaam is er vooral subcutaan vet opgehoopt, vrouwen hebben een grotere
kans om een peervormig lichaam te krijgen.
Bloedlipideprofiel: De hoeveelheid vet in het bloed.
Wit vet vs bruin vet
Witte vetcellen (grootste hoeveelheid):
- Opslag van energie
Bruine vetcellen:
- Gebruiken energie warmte.
