Beginselen van Europese en Nederlandse mededingingsrecht van Vedder en Appeldoorn (derde
druk)
MEDEDINGINGSRECHT
Anouk Beikes
Rijksuniversiteit Groningen 2020-2021
,Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
Inhoudsopgave
Week 1 Inleiding, economie en algemene beginselen ..................................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Beginselen van mededingingsrecht ............................................................................................. 7
1.1 Beginselen van mededingingsrecht .............................................................................................................. 7
1.2 Structuur, gedrag en prestaties van markten ............................................................................................... 7
1.3 Vaststellen marktstructuur: marktafbakening ............................................................................................. 9
Productmarktafbakening ............................................................................................................................... 9
Geografische marktafbakening .................................................................................................................... 10
1.4 het vaststellen van gedrag.......................................................................................................................... 11
1.5 het vaststellen van prestaties ..................................................................................................................... 12
1.6 Een overzicht van de mededingingsregels .................................................................................................. 12
Mededingingsregels:.................................................................................................................................... 13
1.7 De werkingssfeer en het mededingingsrecht .............................................................................................. 14
De territoriale werkingssfeer van art. 101 en 102 VWEU ............................................................................ 14
De territoriale werkingssfeer van het concentratietoezicht ........................................................................ 15
De territoriale werkingssfeer van de tot de lidstaten gerichte mededingingsregels ................................... 15
1.8 De personele werkingssfeer van het mededingingsrecht ........................................................................... 15
De onderneming .......................................................................................................................................... 16
Week 2 Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking................................................................ 19
Hoofdstuk 2 Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking ........................................................ 19
2.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 19
2.2 De structuur van het eerste lid van het kartelverbod ................................................................................. 19
2.3 Samenwerking ............................................................................................................................................ 20
Overeenkomst ............................................................................................................................................. 20
Schijnbaar éénzijdige handeling .................................................................................................................. 21
Het besluit van een ondernemersvereniging............................................................................................... 22
De onderling afgestemde feitelijke gedraging ............................................................................................. 23
Methoden van aantonen onderling afgestemde feitelijke gedraging ......................................................... 23
2.4 ‘Ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging wordt verhinderd’......................................... 25
Het vaststellen van mededingingsbeperkende gevolgen ............................................................................ 25
Het vaststellen van de mededingingsbeperkende strekking ....................................................................... 27
Rijksuniversiteit Groningen 1 Anouk Beikes
,Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
Merkbaarheid van een mededingingsbeperking ......................................................................................... 28
2.5 De uitzonderingen voor inherente beperkingen ......................................................................................... 29
2.6 De bagatelbepaling in de Mededigingswet ................................................................................................ 31
2.7 De Albany-uitzondering voor CAOs ............................................................................................................. 31
2.8 Lid 3 van het kartelverbod .......................................................................................................................... 31
Toetsing aan art. 101 lid 3 VWEU ................................................................................................................ 31
Groepsvrijstellingen ..................................................................................................................................... 33
2.9 De verhouding tussen het 1e en 3e lid van het kartelverbod: wat wordt waar gewogen? .......................... 34
2.10 Nationaal recht als ontsnapping aan art. 101 VWEU ............................................................................... 34
Hoofdstuk 3 Specifieke vormen van samenwerking ...................................................................................... 37
3.1 De economie en politiek van verticale samenwerking ................................................................................ 37
3.2 Verticale samenwerking en het kartelverbod ............................................................................................. 39
Agentuurovereenkomsten ........................................................................................................................... 39
De inherente beperking- of nevenrestrictiebenadering van verticale samenwerking ................................ 39
Selectieve distributie, platforms, concurrentie en ‘een zekere starheid der prijsstructuur ........................ 40
Marktafscherming door bundeleffecten ..................................................................................................... 41
3.3 verticale samenwerking en de groepsvrijstellingsverordening ................................................................... 42
3.4 De economie van horizontale samenwerking ............................................................................................. 44
3.5 horizontale samenwerking en het kartelverbod ......................................................................................... 44
3.6 Horizontale samenwerking en de groepsvrijstelling ................................................................................... 46
3.7 Samenwerking en individuele toepassing van art. 101 lid 3 VWEU ............................................................ 47
Hoofdstuk 5 Oligopolies ................................................................................................................................ 48
5.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 48
5.2 Oligopolistische markten in de economie en het recht ............................................................................... 48
5.3 Oligopolistische markten en het kartelverbod ............................................................................................ 48
ICI (kleurstoffen)-methode .......................................................................................................................... 50
Anic (polypropyleen) -methode ................................................................................................................... 51
Oligopolistische markten en collectieve machtsposities ................................................................................... 53
Het misbruik van een collectieve machtspositie ......................................................................................... 53
Collectieve machtsposities als structureel probleem in oligopolistische markten ...................................... 54
Hoofdstuk 4 Het verbod van misbruik van machtspositie .............................................................................. 55
Rijksuniversiteit Groningen 2 Anouk Beikes
, Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
4.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 55
4.2 Het bestaan van een machtspositie ............................................................................................................ 55
4.3 Collectieve machtsposities .......................................................................................................................... 57
4.4 Interne markt of een wezenlijk deel daarvan ............................................................................................. 58
4.5 Misbruik ...................................................................................................................................................... 58
Inleiding, uitbuitings- en uitsluitingsmisbruik .............................................................................................. 58
De Michelin-bijzondere verantwoordelijkheid en objectieve rechtvaardiging............................................ 59
Bestaat strekkingsmisbruik? ........................................................................................................................ 60
Uitbuitingsmisbruik...................................................................................................................................... 62
Onbillijk hoge prijzen of andere onbillijke voorwaarden ............................................................................. 62
Beperking van de productie, afzet of technische ontwikkeling ................................................................... 64
Discriminerende handelsvoorwaarden ........................................................................................................ 64
Uitsluitingsmisbruik of structuurmisbruik ................................................................................................... 65
Misbruik door overnames ............................................................................................................................ 65
Predatory pricing ......................................................................................................................................... 65
Margin squeezing en discriminerende prijzen in geliberaliseerde markten ................................................ 67
Exclusiviteitsmechanismen en kortingen..................................................................................................... 69
Koppelverkoop en overheveling .................................................................................................................. 71
Leveringsweigering ...................................................................................................................................... 72
Andere marktafschermende acties.............................................................................................................. 75
Hoofdstuk 6 concentratietoezicht ................................................................................................................. 79
6.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 79
6.2 De werkingssfeer van het concentratietoezicht .......................................................................................... 79
Het begrip concentratie ............................................................................................................................... 79
Full Function Joint Ventures ........................................................................................................................ 80
Communautaire dimensie ........................................................................................................................... 80
Verwijzingen binnen het concentratietoezicht ............................................................................................ 82
Verwijzen, national champs en Brexit ......................................................................................................... 83
De werkingssfeer van het Nederlandse concentratietoezicht ..................................................................... 84
6.3 De inhoudelijke toets .................................................................................................................................. 84
Significant en merkbaar ............................................................................................................................... 84
Horizontale concentraties............................................................................................................................ 84
Verticale concentraties ................................................................................................................................ 85
Conglomerate concentraties ....................................................................................................................... 85
Coördinerende full function joint ventures ................................................................................................. 86
Rijksuniversiteit Groningen 3 Anouk Beikes
druk)
MEDEDINGINGSRECHT
Anouk Beikes
Rijksuniversiteit Groningen 2020-2021
,Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
Inhoudsopgave
Week 1 Inleiding, economie en algemene beginselen ..................................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Beginselen van mededingingsrecht ............................................................................................. 7
1.1 Beginselen van mededingingsrecht .............................................................................................................. 7
1.2 Structuur, gedrag en prestaties van markten ............................................................................................... 7
1.3 Vaststellen marktstructuur: marktafbakening ............................................................................................. 9
Productmarktafbakening ............................................................................................................................... 9
Geografische marktafbakening .................................................................................................................... 10
1.4 het vaststellen van gedrag.......................................................................................................................... 11
1.5 het vaststellen van prestaties ..................................................................................................................... 12
1.6 Een overzicht van de mededingingsregels .................................................................................................. 12
Mededingingsregels:.................................................................................................................................... 13
1.7 De werkingssfeer en het mededingingsrecht .............................................................................................. 14
De territoriale werkingssfeer van art. 101 en 102 VWEU ............................................................................ 14
De territoriale werkingssfeer van het concentratietoezicht ........................................................................ 15
De territoriale werkingssfeer van de tot de lidstaten gerichte mededingingsregels ................................... 15
1.8 De personele werkingssfeer van het mededingingsrecht ........................................................................... 15
De onderneming .......................................................................................................................................... 16
Week 2 Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking................................................................ 19
Hoofdstuk 2 Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking ........................................................ 19
2.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 19
2.2 De structuur van het eerste lid van het kartelverbod ................................................................................. 19
2.3 Samenwerking ............................................................................................................................................ 20
Overeenkomst ............................................................................................................................................. 20
Schijnbaar éénzijdige handeling .................................................................................................................. 21
Het besluit van een ondernemersvereniging............................................................................................... 22
De onderling afgestemde feitelijke gedraging ............................................................................................. 23
Methoden van aantonen onderling afgestemde feitelijke gedraging ......................................................... 23
2.4 ‘Ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging wordt verhinderd’......................................... 25
Het vaststellen van mededingingsbeperkende gevolgen ............................................................................ 25
Het vaststellen van de mededingingsbeperkende strekking ....................................................................... 27
Rijksuniversiteit Groningen 1 Anouk Beikes
,Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
Merkbaarheid van een mededingingsbeperking ......................................................................................... 28
2.5 De uitzonderingen voor inherente beperkingen ......................................................................................... 29
2.6 De bagatelbepaling in de Mededigingswet ................................................................................................ 31
2.7 De Albany-uitzondering voor CAOs ............................................................................................................. 31
2.8 Lid 3 van het kartelverbod .......................................................................................................................... 31
Toetsing aan art. 101 lid 3 VWEU ................................................................................................................ 31
Groepsvrijstellingen ..................................................................................................................................... 33
2.9 De verhouding tussen het 1e en 3e lid van het kartelverbod: wat wordt waar gewogen? .......................... 34
2.10 Nationaal recht als ontsnapping aan art. 101 VWEU ............................................................................... 34
Hoofdstuk 3 Specifieke vormen van samenwerking ...................................................................................... 37
3.1 De economie en politiek van verticale samenwerking ................................................................................ 37
3.2 Verticale samenwerking en het kartelverbod ............................................................................................. 39
Agentuurovereenkomsten ........................................................................................................................... 39
De inherente beperking- of nevenrestrictiebenadering van verticale samenwerking ................................ 39
Selectieve distributie, platforms, concurrentie en ‘een zekere starheid der prijsstructuur ........................ 40
Marktafscherming door bundeleffecten ..................................................................................................... 41
3.3 verticale samenwerking en de groepsvrijstellingsverordening ................................................................... 42
3.4 De economie van horizontale samenwerking ............................................................................................. 44
3.5 horizontale samenwerking en het kartelverbod ......................................................................................... 44
3.6 Horizontale samenwerking en de groepsvrijstelling ................................................................................... 46
3.7 Samenwerking en individuele toepassing van art. 101 lid 3 VWEU ............................................................ 47
Hoofdstuk 5 Oligopolies ................................................................................................................................ 48
5.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 48
5.2 Oligopolistische markten in de economie en het recht ............................................................................... 48
5.3 Oligopolistische markten en het kartelverbod ............................................................................................ 48
ICI (kleurstoffen)-methode .......................................................................................................................... 50
Anic (polypropyleen) -methode ................................................................................................................... 51
Oligopolistische markten en collectieve machtsposities ................................................................................... 53
Het misbruik van een collectieve machtspositie ......................................................................................... 53
Collectieve machtsposities als structureel probleem in oligopolistische markten ...................................... 54
Hoofdstuk 4 Het verbod van misbruik van machtspositie .............................................................................. 55
Rijksuniversiteit Groningen 2 Anouk Beikes
, Mededingingsrecht derde druk 2020-2021
4.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 55
4.2 Het bestaan van een machtspositie ............................................................................................................ 55
4.3 Collectieve machtsposities .......................................................................................................................... 57
4.4 Interne markt of een wezenlijk deel daarvan ............................................................................................. 58
4.5 Misbruik ...................................................................................................................................................... 58
Inleiding, uitbuitings- en uitsluitingsmisbruik .............................................................................................. 58
De Michelin-bijzondere verantwoordelijkheid en objectieve rechtvaardiging............................................ 59
Bestaat strekkingsmisbruik? ........................................................................................................................ 60
Uitbuitingsmisbruik...................................................................................................................................... 62
Onbillijk hoge prijzen of andere onbillijke voorwaarden ............................................................................. 62
Beperking van de productie, afzet of technische ontwikkeling ................................................................... 64
Discriminerende handelsvoorwaarden ........................................................................................................ 64
Uitsluitingsmisbruik of structuurmisbruik ................................................................................................... 65
Misbruik door overnames ............................................................................................................................ 65
Predatory pricing ......................................................................................................................................... 65
Margin squeezing en discriminerende prijzen in geliberaliseerde markten ................................................ 67
Exclusiviteitsmechanismen en kortingen..................................................................................................... 69
Koppelverkoop en overheveling .................................................................................................................. 71
Leveringsweigering ...................................................................................................................................... 72
Andere marktafschermende acties.............................................................................................................. 75
Hoofdstuk 6 concentratietoezicht ................................................................................................................. 79
6.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 79
6.2 De werkingssfeer van het concentratietoezicht .......................................................................................... 79
Het begrip concentratie ............................................................................................................................... 79
Full Function Joint Ventures ........................................................................................................................ 80
Communautaire dimensie ........................................................................................................................... 80
Verwijzingen binnen het concentratietoezicht ............................................................................................ 82
Verwijzen, national champs en Brexit ......................................................................................................... 83
De werkingssfeer van het Nederlandse concentratietoezicht ..................................................................... 84
6.3 De inhoudelijke toets .................................................................................................................................. 84
Significant en merkbaar ............................................................................................................................... 84
Horizontale concentraties............................................................................................................................ 84
Verticale concentraties ................................................................................................................................ 85
Conglomerate concentraties ....................................................................................................................... 85
Coördinerende full function joint ventures ................................................................................................. 86
Rijksuniversiteit Groningen 3 Anouk Beikes
