Oncologie is een groot vak met veel studiestof. Ik heb alle colleges bezocht en thuis nog eens goed de stof uitgeplozen. Samen met de opnames heb ik een zo uitgebreid en begrijpelijke samenvatting proberen te maken.
Inhoud
- inleiding
- radiotherapie
- doel en indicatie
- achtergrond
- verschillende vormen van radiotherapie
- masker
- tandheelkundig aspect
- focus onderzoek
- tandheelkundige bijwerkingen
- rol mondhygiënist
Inleiding
o Bij hoofd-hals kanker doe je….
- chemotherapie
- chirurgie: nadelen zijn dat je heel rigoureus moet zijn
- radiotherapie: doe je niet altijd bij iedereen
- nieuw soort: protontherapie, ander soort straling wat nauwkeuriger is. Protonstraler is groot en duur.
- immunotherapie
- chemoradiatie (combi chemotherapie en radiotherapie)
- combinatie
o Team behandeling
Drie hoofdspelers;
- Hoofd-hals chirurg (kaakchirurg en KNO arts kunnen dit beiden worden, hoofd-hals is een
specialisatie. Verschil: kaakchirurgen hebben tandheelkunde gedaan, KNO-artsen niet dus die weten
niets van art),
- Radiotherapeut (heeft geneeskunde gedaan)
- Oncoloog
Maar ook: tandarts, mondhygiënist, diëtist, patholoog (beoordeelt de tumor na het wegsnijden),
fysiotherapeut, logopedist, psycholoog
Radiotherapie
o Doel en indicatie
Doel: DNA van tumorcellen zo beschadigen dat het onherstelbaar beschadigd, zodat celdood
optreedt. Zijdoelen: dit moet met een zo hoog mogelijke straling maar met besparing van gezonde
weefsels.
Indicatie:
- tumor verkleinen (dit kan curatief of pre-operatief zijn)
- voorkomen van recidief of irradicaal (postoperatief)
- symptoomverlichting (palliatief)
bijvoorbeelden: kleine tumoren (larynxcarcinoom), grote tumoren en halskliermetastasen (mondbodem- en
tong tumoren), inoperabele tumoren en halskliermetastasen
MRI wordt bijna niet gebruikt, omdat het lastig is om te zien wat je voor je hebt. MRI is (sterk) magnetisch
waardoor de celkernen en waterstofatomen naar dezelfde kant gaan staan en als je de magneet dan weer
loslaat zullen zij gaan bewegen naar een andere kant. De cellen hebben een bepaalde soort beweging
(snelheid) waardoor zij een ander beeld vormen. Tumoren zijn snel. Brein is een vochthoudende structuur
, waardoor het licht wordt. Het verschilt per soort MRI wat wit wordt. Je hebt verschillende soorten MRI
opnames (T1 of T2) die verschillende structuren laten oplichten, zoals water of vet.
o Achtergrond
Hoe werkt radiotherapie (lastig!): ioniserende straling
-ionisatie: je hebt in een kern van een atoom protonen en neutronen. Daaromheen een wolk van
elektronen. Protonen zijn positief, elektronen zijn negatief. Een geladen atoom is een ion. Om een
atoom geladen ta maken, heb je energie nodig. Je bestraald weefsel, daarmee laad je atomen en
daarmee komen elektronen en radicalen vrij. Deze maken dingen kapot. De straling ioniseert, bevat
energie, wat wordt geabsorbeerd in het weefsel. Dit wordt dan weer omgezet in geladen deeltjes wat
andere cellen en structuren kapot maakt.
- de hoeveelheid dosis dat wordt geabsorbeerd door weefsel (bijv. tumorweefsel) druk je uit in Gray.
Je hebt energie nodig om een atoom te ioniseren, dus het kan ook worden uitgedrukt in Joulle (1 Gy =
1 J/kg) dus hoeveelheid energie wat in het weefsel is gegaan.
DNA-schade en herstel:
- Celdood: je hebt apoptose en necrose
Apoptose = actief en geprogrammeerd = enzymen detecteren een fout in een cel (bijv. in het DNA),
deze slaat alarm en een cel maakt zichzelf dan dood. Meest schone vorm van dood gaan; meest
natuurlijke vorm van vernietiging.
Necrose = passief en niet geprogrammeerd = minder schoon. Als een structuur beschadigd in de cel
gaat er ook een alarmbel af, maar de cel weet niet meer hoe hij zichzelf dood moet maken, omdat de
structuur waarin staat hoe de cel zich dood moet maken ook beschadigd is. Zo gaat hij dus ‘in paniek’
dood (bijv. door zuurstofgebrek).
Mitose dood (mitose is celdeling) = dood bij een fout in het DNA van de celwand. De celwand heeft
hij al, dus in principe gaat de cel zelf niet dood. Maar als de cel dan gedeeld moet worden, zien
enzymen dat het niet meer goed genoeg is om te delen en gaat hij dood.
- delingssnelheid en herstelsnelheid:
Delingssnelheid: slijmvliezen en tumoren delen heel snel en bot heel langzaam. Dit is ook gelinkt aan
de bijwerkingen: cellen die heel snel delen zijn gevoelig voor straling (zoals een tumorcel).
Herstelsnelheid: gezonde cellen herstellen sneller (heeft te maken met fractioneren).
Duur curatieve radiotherapie op hoofd-hals gebied
- 30 tot 35 fracties van 2 gray (dus totaal 70 gray)
- dit 1 keer per dag, 5 dagen per week en dit duurt dan weer 5 tot 7 weken
Eerste afbeelding: fractie van de
overlevende cellen
Cel-doding wordt steeds minder
effectief naar mate er gray wordt
gegeven…
Boven aan overleeft 100% van de
cellen, op een gegeven moment
maar 10% van de cellen en later
zelfs maar 1% van de cellen.
Als je 2 gray geeft, overleefd
bijvoorbeeld 70/80% van de
cellen. Geef je er daarna 5 gray
bij (totaal 7 gray) dan overleeft maar 10% van de cellen. Dus: als je er iets bij geeft van de dosis,
vermenigvuldigt het effect met 10. Dit betekent ook: als je er steeds meer gray bij geeft, wordt het
effect van de straling steeds minder goed (met 12 gray ga je vervolgens naar 1% dat overleeft. Dus
elke 5 gray heb je 90% gaat dood, dan weer 5 is 99% dood, nog een keer 5 geeft 99,99% gaat dood).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annabelkuijzer1997. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.91. You're not tied to anything after your purchase.
