2.3.3 Verplichtingen op grond van de Arbeidsomstandighedenwet
- Verplichtingen van de werkgever
o Doel: werkgever voert een beleid voor zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden.
Wet formuleert hiervoor doelvoorschriften en algemene principes art. 3 Arbowet.
Art. 3 lid 2 en art. 1 lid 3 onder e & f Arbowet psychosociale arbeidsbelasting en
factoren die stress op het werk opleveren.
o Systeembepalingen = proces voor te onderscheiden stappen van het beleidsvoering.
Art. 12 lid 3 Arbowet.
- Deskundige bijstand
o De werkgever moet zich laten bijstaan door een of meer deskundige werknemers
(preventiemedewerkers) art. 13 Arbowet.
o Voor de keuze van de preventiemedewerker is instemming van de medezeggenschapsraad
nodig.
o Art. 13 lid 4 Arbowet bijstand moet naar behoren worden gedaan
o Bedrijf met minder dan 26 werknemers, die zelf over voldoende deskundigheid beschikken,
mogen de activiteiten zelf verrichten art. 13 lid 10 Arbowet
o Sommige bijstand mag alleen door een bedrijfsarts of certificeerde art. 14 en 14a Arbowet
Art. 14 Arbowet maatwerkregeling
Art. 14a Arbowet vangnetregeling
o Indien de maatwerkregeling niet kan is de vangnetregeling van toepassing art. 14 lid 9
Arbowet
o Uitzonderingen art. 14 lid 12 en 13 Arbowet.
o Bedrijfshulpverleners art. 15 Arbowet.
- Nadere regelgeving
o Veel verplichtingen zijn opgenomen in het Arbobesluit
Het besluit is gebaseerd op art. 16 Arbowet.
- Verplichtingen werknemer
o Art. 11 Arbowet werknemer moet zijn eigen veiligheid en gezondheid ook in acht nemen.
o Art. 28 WOR ondernemingsraad moet zoveel als mogelijk de gelden voorschriften van de
arbeidsomstandigheden bevorderen.
3.1 Inleiding
- Arbeidsovereenkomst gaat over het regelen van rechten en verplichten van burgers tegenover elkaar.
o De afspraken worden beïnvloed door de wet, de gewoonte en de eisen van redelijkheid en
billijkheid.
3.1.2. De arbeidsovereenkomst
- Art. 7:610 BW definieert de arbeidsovereenkomst
o Waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt, in dienst van de andere partij, de
werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
Indien een contract onder deze omschrijving valt, zijn de in titel 10 neergelegde
bepalingen van toepassing.
- Doormiddel van de elementen kan een onderscheid worden gemaakt tussen arbeidsovereenkomst en
andere overeenkomsten krachtens welke arbeid wordt verricht.
o Aanneming van werk art. 7:750 BW
o Opdracht art. 7:400 BW
- Onderscheid is van groot belang voor werknemer, arbeidsovereenkomst heeft meer dwingend recht
en dus ook meer beschermingsmaatregelen.
- Elementen van art.7:610 BW:
o Arbeid er is geen spraken van arbeid, wanneer iemand de arbeid overwegend is gericht
voor zijn opleidingen en het uitbreiden van eigen kennis en ervaring.
o Persoonlijke arbeid de arbeid moet de werknemer persoonlijk verrichten
, Art. 7:660 BW
o Loon loon hoeft niet reel te zijn, het mag ook in natura.
o Ondergeschiktheid/ gezag instructie de wederpartij is bevoegd om aanwijzingen te geven
omtrent de verrichting van de arbeid of met betrekking tot de vordering
Dit is in de praktijk de belangrijkste criterium.
- Bij de opdracht art. 7:400 BW, is ook een beperkte verplichting om instructies op te volgen.
Hierdoor is het soms niet duidelijk of het om een opdracht gaat of om een arbeidsovereenkomst. De
HR zoekt dan naar aanvullende gezichtspunten die als aanwijzingen kunnen functioneren.
o De benaming die de partijen zelf aan de overeenkomst hebben gegeven. (Groen/ Schroevers,
HR 14 november 1997)
Bij de vaststelling moet gekeken worden naar de werkelijke bedoeling en dus moet
er niet alleen gekken worden naar hoe het in het contract staat, maar ook naar de
uitvoering in de praktijk.
o De maatschappelijke positie van de partijen. welke mate de werker zeggenschap heeft
over de werktijden/ werkindeling, of er spraken is van doorbetaling bij: verlof, vakantie,
ziekte. Inhouding van sociale premies en loonbelasting, of juist facturering en afdracht btw.
o Incidenteel of bestendig arbeid in welke mate de arbeid voor de (mogelijke) werkgever
bestendig onderdeel uitmaakt voor de bedrijfsvoering.
- Bij een onzekerheid of er voldaan is aan de definitie van art. 7:610 BW, kan de rechter de
gezichtspunten mee laten wegen. Wanneer de gezichtspunten vooral in de richting van
arbeidsovereenkomst wijzen, kan de rechter beslissen dat het om een arbeidsovereenkomst gaat.
- In art. 7:610a BW rechtsvermoeden dat er een arbeidsovereenkomst is.
o Kan worden weerlegt, enkel de weerlegging van een schriftelijke overeenkomst met daarin
een andere overeenkomst dan een arbeidsovereenkomst is niet voldoende.
3.1.3 Bijzondere arbeidsovereenkomsten
- Art. 7:615 BW titel 10 van boek 7 is in beginsel niet van toepassing op werknemers in dienst van de
staat, provincie, gemeenten, waterschap of enig ander publiekrechtelijk lichaam.
o De rechtspositie van deze personen is geregeld in aparte besluiten.
o Overgrote overheidspersoneel is werkzaam als ambtenaar en valt daarom niet in titel 10 boek
7
o Vanaf 2019/2020 zal deze wet komen te vervallen waardoor veel meer overheidspersoneel
op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaam is.
- Er zijn uitzonderingen op titel 10 van boek 7 voor bepaalde beroepen
o Arbeidsovereenkomst kapitein en zijn schepelingen art. 340 e.v. WvK en art. 7:694 e.v. BW
o Handelsvertegenwoordiger art. 7:687 t/m 689 BW
o Bestuurder nv/bv art. 2:131 t/m 135 en 2:242 t/m 245 BW
o De rechtsverhouding tussen een statutair bestuurder en de beursgenoteerde vennootschap
waarvan hij bestuurder is wordt niet aangemerkt als een arbeidsovereenkomst art. 2:132
lid 3 BW
- Overeenkomsten op grond waarvan beloning arbeid wordt verricht
o Aanneming van werk art. 7:750 BW
o Overeenkomst van opdracht art. 7:400 BW
o Arbeidsovereenkomst art. 7:610 BW
o Uitzendovereenkomst - art. 7:690 BW
3 partijen betrokken het uitzendbureau, de uitzendkracht en de inlener.
De relatie tussen derde (inlener) en werkgever (uitzendbureau) is een overeenkomst
van opdracht art. 7:400 BW
De relatie tussen inlener en uitzendkracht wordt niet als arbeidsovereenkomst
gezien.
Uitzendkracht die langer dan 24 maanden werkzaam is in de onderneming moet wel
als werknemer gezien worden voor de wet op de ondernemingsraden art. 1 lid 3
WOR
Inlener wel aansprakelijk voor de schade die de uitzendkracht in de uitoefening van
zijn werkzaamheden lijdt art. 7:658 lid 4 BW.
, De inlener wordt ook voor de arbeidsomstandighedenwet en de arbeidstijdenwet als
werkgever van de ingeleende uitzendkracht beschouwd art. 1 lid 1 onderdeel a
onder 2 arbowet, art. 1:1 lid 1 onderdeel a onder 2 Artw
Art. 7:691 BW geeft bijzondere voorschriften voor de uitzendovereenkomst
waarmee wordt afgeweken van de reguliere ontslagbescherming
o Thuiswerkverhouding
Wordt niet in de wet geregeld.
o Oproepcontract
Voorovereenkomst (geen arbeidsovereenkomst tot het moment dat je wordt
opgeroepen) bij meer dan 3x oproepen wordt het omgezet in een vast contract op
grond van art. 7:668a lid 1 sub b BW
Arbeidsovereenkomst met uitgestelde prestatieplicht
Art. 7:610a BW en 7:610b BW
Minimumloonaanspraak art. 7:628a BW
Vaak een nul-uren contract
o Payrolling valt onder art. 7:690 BW en is dus ook een uitzendovereenkomst.
3.2 Tot stand komen en wijzigen van de arbeidsovereenkomst
3.2.1 Sollicitatiefase
- De sollicitatiefase kan worden beschouwd als een precontractuele verhouding.
o Die wordt beheerst door de algemene beginselen van redelijkheid en billijkheid
- Bij aanstellingskeuring is werknemer verplicht om juiste informatie te verstrekken art. 7:629 lid 3
onder a BW
o Buiten de aanstellingskeuring hoeft de werknemer geen vragen over zijn fysieke gesteldheid
te beantwoorden.
3.2.2 Aangaan van de arbeidsovereenkomst
- Voor het aangaan van een geldige arbeidsovereenkomst gelden in beginsel de normale regels van het
overeenkomstenrecht.
- 3 elementen
o Wilsovereenstemming
Moet aanbod en aanvaarding en er moet spraken zijn van wilsovereenstemming
art. 3:37 en 6:217-6:225 BW
Er zijn bepaalde bepalingen die alleen schriftelijk overeengekomen mogen worden:
Art. 7:613, 7:650, 7:652 en 7:653 BW
Sommige stukken moeten schriftelijk worden afgegeven:
7:626, 7:656, 7:676 lid 2, 7:655 BW
o Handelingsbekwaamheid
Art. 3:32 lid 1 BW
Handelingsonbekwame is vernietigbaar op grond van art. 3:52 lid 1 BW
Minderjarige uitzondering leeftijd van 16 jaar of jonger art. 7:612 lid 1 BW
o De inhoud of strekking van de arbeidsovereenkomst niet strijdig mogen zijn met de goede
zeden, de openbare orde of dwingende wetsbepaling.
Art. 3:40 lid 1 BW nietigheid van een rechtshandeling, goede zeden of openbare
orde
Art. 3:40 lid 2 BW nietigheid, inhoud of strekking
- Wanneer een bepaling in strijdt is met dwingend recht is volgens art. 3:40 lid 2 BW, de bepaling
vernietigbaar indien de bepaling uitsluitend dient tot bescherming van één der partijen.
- Bij vernietigbare bepalingen moet je expliciet een beroep doen anders zal de rechter deze niet
toepassen. Nietige bepalingen moet de rechter wel toepassen. Art. 3:49 t/m 3:51 BW
- De verjaringstermijn van 3 jaar gaat lopen de dag nadat de werkgever een beroep op het verboden
beding heeft gedaan art. 7:614 BW
3.2.3 Nietigheden of vernietigbaarheden
- Art. 3:39 BW nietigheid en vernietigbaarheid.
o Een enkele nietige bepaling zal meestal er niet voorzorgen dat de gehele overeenkomst
vernietigt wordt.
- Verplichtingen van de werkgever
o Doel: werkgever voert een beleid voor zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden.
Wet formuleert hiervoor doelvoorschriften en algemene principes art. 3 Arbowet.
Art. 3 lid 2 en art. 1 lid 3 onder e & f Arbowet psychosociale arbeidsbelasting en
factoren die stress op het werk opleveren.
o Systeembepalingen = proces voor te onderscheiden stappen van het beleidsvoering.
Art. 12 lid 3 Arbowet.
- Deskundige bijstand
o De werkgever moet zich laten bijstaan door een of meer deskundige werknemers
(preventiemedewerkers) art. 13 Arbowet.
o Voor de keuze van de preventiemedewerker is instemming van de medezeggenschapsraad
nodig.
o Art. 13 lid 4 Arbowet bijstand moet naar behoren worden gedaan
o Bedrijf met minder dan 26 werknemers, die zelf over voldoende deskundigheid beschikken,
mogen de activiteiten zelf verrichten art. 13 lid 10 Arbowet
o Sommige bijstand mag alleen door een bedrijfsarts of certificeerde art. 14 en 14a Arbowet
Art. 14 Arbowet maatwerkregeling
Art. 14a Arbowet vangnetregeling
o Indien de maatwerkregeling niet kan is de vangnetregeling van toepassing art. 14 lid 9
Arbowet
o Uitzonderingen art. 14 lid 12 en 13 Arbowet.
o Bedrijfshulpverleners art. 15 Arbowet.
- Nadere regelgeving
o Veel verplichtingen zijn opgenomen in het Arbobesluit
Het besluit is gebaseerd op art. 16 Arbowet.
- Verplichtingen werknemer
o Art. 11 Arbowet werknemer moet zijn eigen veiligheid en gezondheid ook in acht nemen.
o Art. 28 WOR ondernemingsraad moet zoveel als mogelijk de gelden voorschriften van de
arbeidsomstandigheden bevorderen.
3.1 Inleiding
- Arbeidsovereenkomst gaat over het regelen van rechten en verplichten van burgers tegenover elkaar.
o De afspraken worden beïnvloed door de wet, de gewoonte en de eisen van redelijkheid en
billijkheid.
3.1.2. De arbeidsovereenkomst
- Art. 7:610 BW definieert de arbeidsovereenkomst
o Waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt, in dienst van de andere partij, de
werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
Indien een contract onder deze omschrijving valt, zijn de in titel 10 neergelegde
bepalingen van toepassing.
- Doormiddel van de elementen kan een onderscheid worden gemaakt tussen arbeidsovereenkomst en
andere overeenkomsten krachtens welke arbeid wordt verricht.
o Aanneming van werk art. 7:750 BW
o Opdracht art. 7:400 BW
- Onderscheid is van groot belang voor werknemer, arbeidsovereenkomst heeft meer dwingend recht
en dus ook meer beschermingsmaatregelen.
- Elementen van art.7:610 BW:
o Arbeid er is geen spraken van arbeid, wanneer iemand de arbeid overwegend is gericht
voor zijn opleidingen en het uitbreiden van eigen kennis en ervaring.
o Persoonlijke arbeid de arbeid moet de werknemer persoonlijk verrichten
, Art. 7:660 BW
o Loon loon hoeft niet reel te zijn, het mag ook in natura.
o Ondergeschiktheid/ gezag instructie de wederpartij is bevoegd om aanwijzingen te geven
omtrent de verrichting van de arbeid of met betrekking tot de vordering
Dit is in de praktijk de belangrijkste criterium.
- Bij de opdracht art. 7:400 BW, is ook een beperkte verplichting om instructies op te volgen.
Hierdoor is het soms niet duidelijk of het om een opdracht gaat of om een arbeidsovereenkomst. De
HR zoekt dan naar aanvullende gezichtspunten die als aanwijzingen kunnen functioneren.
o De benaming die de partijen zelf aan de overeenkomst hebben gegeven. (Groen/ Schroevers,
HR 14 november 1997)
Bij de vaststelling moet gekeken worden naar de werkelijke bedoeling en dus moet
er niet alleen gekken worden naar hoe het in het contract staat, maar ook naar de
uitvoering in de praktijk.
o De maatschappelijke positie van de partijen. welke mate de werker zeggenschap heeft
over de werktijden/ werkindeling, of er spraken is van doorbetaling bij: verlof, vakantie,
ziekte. Inhouding van sociale premies en loonbelasting, of juist facturering en afdracht btw.
o Incidenteel of bestendig arbeid in welke mate de arbeid voor de (mogelijke) werkgever
bestendig onderdeel uitmaakt voor de bedrijfsvoering.
- Bij een onzekerheid of er voldaan is aan de definitie van art. 7:610 BW, kan de rechter de
gezichtspunten mee laten wegen. Wanneer de gezichtspunten vooral in de richting van
arbeidsovereenkomst wijzen, kan de rechter beslissen dat het om een arbeidsovereenkomst gaat.
- In art. 7:610a BW rechtsvermoeden dat er een arbeidsovereenkomst is.
o Kan worden weerlegt, enkel de weerlegging van een schriftelijke overeenkomst met daarin
een andere overeenkomst dan een arbeidsovereenkomst is niet voldoende.
3.1.3 Bijzondere arbeidsovereenkomsten
- Art. 7:615 BW titel 10 van boek 7 is in beginsel niet van toepassing op werknemers in dienst van de
staat, provincie, gemeenten, waterschap of enig ander publiekrechtelijk lichaam.
o De rechtspositie van deze personen is geregeld in aparte besluiten.
o Overgrote overheidspersoneel is werkzaam als ambtenaar en valt daarom niet in titel 10 boek
7
o Vanaf 2019/2020 zal deze wet komen te vervallen waardoor veel meer overheidspersoneel
op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaam is.
- Er zijn uitzonderingen op titel 10 van boek 7 voor bepaalde beroepen
o Arbeidsovereenkomst kapitein en zijn schepelingen art. 340 e.v. WvK en art. 7:694 e.v. BW
o Handelsvertegenwoordiger art. 7:687 t/m 689 BW
o Bestuurder nv/bv art. 2:131 t/m 135 en 2:242 t/m 245 BW
o De rechtsverhouding tussen een statutair bestuurder en de beursgenoteerde vennootschap
waarvan hij bestuurder is wordt niet aangemerkt als een arbeidsovereenkomst art. 2:132
lid 3 BW
- Overeenkomsten op grond waarvan beloning arbeid wordt verricht
o Aanneming van werk art. 7:750 BW
o Overeenkomst van opdracht art. 7:400 BW
o Arbeidsovereenkomst art. 7:610 BW
o Uitzendovereenkomst - art. 7:690 BW
3 partijen betrokken het uitzendbureau, de uitzendkracht en de inlener.
De relatie tussen derde (inlener) en werkgever (uitzendbureau) is een overeenkomst
van opdracht art. 7:400 BW
De relatie tussen inlener en uitzendkracht wordt niet als arbeidsovereenkomst
gezien.
Uitzendkracht die langer dan 24 maanden werkzaam is in de onderneming moet wel
als werknemer gezien worden voor de wet op de ondernemingsraden art. 1 lid 3
WOR
Inlener wel aansprakelijk voor de schade die de uitzendkracht in de uitoefening van
zijn werkzaamheden lijdt art. 7:658 lid 4 BW.
, De inlener wordt ook voor de arbeidsomstandighedenwet en de arbeidstijdenwet als
werkgever van de ingeleende uitzendkracht beschouwd art. 1 lid 1 onderdeel a
onder 2 arbowet, art. 1:1 lid 1 onderdeel a onder 2 Artw
Art. 7:691 BW geeft bijzondere voorschriften voor de uitzendovereenkomst
waarmee wordt afgeweken van de reguliere ontslagbescherming
o Thuiswerkverhouding
Wordt niet in de wet geregeld.
o Oproepcontract
Voorovereenkomst (geen arbeidsovereenkomst tot het moment dat je wordt
opgeroepen) bij meer dan 3x oproepen wordt het omgezet in een vast contract op
grond van art. 7:668a lid 1 sub b BW
Arbeidsovereenkomst met uitgestelde prestatieplicht
Art. 7:610a BW en 7:610b BW
Minimumloonaanspraak art. 7:628a BW
Vaak een nul-uren contract
o Payrolling valt onder art. 7:690 BW en is dus ook een uitzendovereenkomst.
3.2 Tot stand komen en wijzigen van de arbeidsovereenkomst
3.2.1 Sollicitatiefase
- De sollicitatiefase kan worden beschouwd als een precontractuele verhouding.
o Die wordt beheerst door de algemene beginselen van redelijkheid en billijkheid
- Bij aanstellingskeuring is werknemer verplicht om juiste informatie te verstrekken art. 7:629 lid 3
onder a BW
o Buiten de aanstellingskeuring hoeft de werknemer geen vragen over zijn fysieke gesteldheid
te beantwoorden.
3.2.2 Aangaan van de arbeidsovereenkomst
- Voor het aangaan van een geldige arbeidsovereenkomst gelden in beginsel de normale regels van het
overeenkomstenrecht.
- 3 elementen
o Wilsovereenstemming
Moet aanbod en aanvaarding en er moet spraken zijn van wilsovereenstemming
art. 3:37 en 6:217-6:225 BW
Er zijn bepaalde bepalingen die alleen schriftelijk overeengekomen mogen worden:
Art. 7:613, 7:650, 7:652 en 7:653 BW
Sommige stukken moeten schriftelijk worden afgegeven:
7:626, 7:656, 7:676 lid 2, 7:655 BW
o Handelingsbekwaamheid
Art. 3:32 lid 1 BW
Handelingsonbekwame is vernietigbaar op grond van art. 3:52 lid 1 BW
Minderjarige uitzondering leeftijd van 16 jaar of jonger art. 7:612 lid 1 BW
o De inhoud of strekking van de arbeidsovereenkomst niet strijdig mogen zijn met de goede
zeden, de openbare orde of dwingende wetsbepaling.
Art. 3:40 lid 1 BW nietigheid van een rechtshandeling, goede zeden of openbare
orde
Art. 3:40 lid 2 BW nietigheid, inhoud of strekking
- Wanneer een bepaling in strijdt is met dwingend recht is volgens art. 3:40 lid 2 BW, de bepaling
vernietigbaar indien de bepaling uitsluitend dient tot bescherming van één der partijen.
- Bij vernietigbare bepalingen moet je expliciet een beroep doen anders zal de rechter deze niet
toepassen. Nietige bepalingen moet de rechter wel toepassen. Art. 3:49 t/m 3:51 BW
- De verjaringstermijn van 3 jaar gaat lopen de dag nadat de werkgever een beroep op het verboden
beding heeft gedaan art. 7:614 BW
3.2.3 Nietigheden of vernietigbaarheden
- Art. 3:39 BW nietigheid en vernietigbaarheid.
o Een enkele nietige bepaling zal meestal er niet voorzorgen dat de gehele overeenkomst
vernietigt wordt.
