Samenvatting Hoofdstuk 7 psychologische ontwikkeling
Centrale vraag:
Blijkt uit het verbluffende aantal overeenkomsten tussen tweelingen die afzonderlijk zijn opgegroeid
dat we primair een product van onze genen zijn? Of beïnvloeden erfelijkheid en omgeving samen de
groei en ontwikkeling tijdens het gehele leven?
Ontwikkelingspsychologie = de psychologie van groei, verandering en consistentie van de menselijke
ontwikkeling gedurende het hele leven.
Hierbij worden vragen gesteld over de wijze waarop denken, voelen en gedrag veranderen
tijdens de zuigelingentijd, de peuter- en kleutertijd, de kindertijd, de adolescentie en de
volwassenheid.
Vanuit verschillende invalshoeken onderzocht;
o Lichamelijke, emotionele, cognitieve en sociaal-culturele invalshoek, en vanuit de
persoonlijkheid.
Nature-nurturevraagstuk = oud meningsverschil over de vraag of erfelijke factoren dan wel
omgevingsfactoren de meeste invloed hebben op ons gedrag en psychische processen.
- Nature is erfelijke factoren
- Nurture is de rol van onze omgeving
Nature en nurture spelen bij bijna alle aspecten van menselijk gedrag een rol.
Interactie tussen nature en nurture betekent dat we allemaal worden geboren met een bepaalde
aanleg (nature) die, als deze wordt blootgesteld aan de juiste invloeden uit onze omgeving (nurture)
het volledige potentieel kan bereiken.
In de psychologie zijn er verschillende methoden ontwikkeld om de effecten van nature en nurture af
te wegen.
Tweelingenonderzoek = onderzoek naar tweelingen. Door hun ontwikkelingen met elkaar te
vergelijken, hoopt men te ontdekken welke eigenschappen zijn aangeleerd en welke aangeboren.
Uit het onderzoek tussen eeneiige tweelingen en twee-eiige tweelingen is waardevolle
informatie naar voren gekomen over de erfelijkheid van psychische stoornissen en
gedragsstoornissen, waaronder alcoholisme, de ziekte van Alzheimer, schizofrenie, depressie
en autisme.
Adoptieonderzoeken = alternatief voor tweelingonderzoek waarbij de eigenschappen van het
geadopteerde kind worden vergeleken met de eigenschappen van de biologische gezinsleden en die
van de adopterende gezinsleden.
Overeenkomsten met biologische gezinsleden wijzen op invloed van erfelijke factoren, terwijl
overeenkomsten met gezinsleden uit het adoptiegezin doen vermoeden dat de omgeving
een rol speelt.
Uit beide onderzoeken kan er voorzichtig geconcludeerd worden dat vele psychologische kenmerken,
waaronder intelligentie, seksuele voorkeur, temperament en impulsief gedrag, een genetische
component hebben.
Kernvraag 1: wat kan een pasgeboren baby?
Aangeboren reflexen (gedragspatronen) = gedrags- en reactiepatroon dat een kind al beheerst bij de
geboorte; deel van de biologische erfenis.
Voor drie elementaire overlevingstaken
o Voedsel vinden, contact maken en gevaarlijke situaties vermijden.
De basisvaardigheden van de pasgeborene kunnen worden beschouwd als een soort raamwerk dat
wordt uitgebreid met nieuwe en complexere vaardigheden naarmate het kind groeit en zich
ontwikkelt.
, Prenatale periode = ontwikkelingsperiode voorafgaand aan de geboorte.
Een tijd van razendsnelle ontwikkelingen, waarin het zich voorbereidt op een onafhankelijk
leven buiten de baarmoeder.
Drie fases doorlopen
o Germinale, embryonale en foetale fase.
Drie fases van prenatale ontwikkeling
Zygote = bevruchte eicel. Deze begint door celdeling te groeien.
In de germinale fase splitst de bevruchte eicel zich eerst in tweeën, vervolgens splitsen de twee
cellen zich tot vier, en tegen de tijd dat er ongeveer honderdvijftig cellen zijn, nestelt de zygote zich
in de wand van de baarmoeder.
Duurt ongeveer 1 week.
Embryo = het ongeboren kind gedurende de eerste acht weken na de conceptie. Deze is d.m.v. de
navelstreng verbonden met het lichaam van de moeder en wordt beïnvloed door alles wat de
moeder eet, drinkt of waar ze aan wordt blootgesteld.
Tijdens de embryonale stadium bepaalt de genetische aanleg op welke wijze het embryo zich
ontwikkelt.
Foetus = het ongeboren kind in de periode tussen het embryonale stadium en de geboorte. Vroeg
tijdens het foetale stadium beginnen spontane bewegingen en basale reflexen te ontstaan. Tegen de
16e week zijn de hersenen volledig gevormd en kan de foetus pijn voelen. Na de 27 e week kunnen
baby’s geluiden buiten de baarmoeder horen, waardoor ze kort na de geboorte in staat zijn bepaalde
geluiden en ritmes te herkennen.
Prenatale gevaren: teratogenen
Placenta = orgaan dat het embryo en later de foetus scheidt van de moeder. De placenta vormt een
barrière tussen de bloedbanen, maar laat wel voedingsstoffen en afvalstoffen door.
Dient als verbinding tussen moeder en kind, zodat voedingstoffen naar het embryo worden
gevoerd en afvalstoffen weer worden afgevoerd. Het kan ook enkele, maar niet alle,
schadelijke stoffen uitfilteren.
Teratogeen = substantie uit de omgeving (bijv. een virus, drug of andere chemische stof) dies schade
kan toebrengen aan het ongeboren kind.
Foetaal alcohol syndroom (FAS) = een aantal fysieke en mentale problemen die voorkomen bij
kinderen van wie de moeders excessieve hoeveelheden alcohol dronken tijdens de zwangerschap.
Oorzaak van mentale handicaps. De motorische coördinatie vaak ook slecht, ze kunnen zich
slecht concentreren en zijn hyperactief.
Blootstelling aan nicotine en aan enkele veelgebruikte kruiden en supplementen kan ook een
negatieve invloed op de foetus hebben.
Kind met een laag geboortegewicht, leerstoornissen en ADHD.
Grotere kans op wiegendood. (SIDS, sudden infant death syndrome).
Neonatale periode = eerste maand na de geboorte. Een groot deel van de neurale en sensorische
ontwikkeling heeft al plaatsgevonden.
Aangeboren reflexen
Posturale reflex (houdingsreflex) baby’s kunnen zitten als ze worden ondersteund.
Grijpreflex baby’s kunnen verzorger vastpakken.
Rooting-reflex duidelijk het draaien van het hoofd als iets hun wang aanraakt.
Zuigreflex bij voelen/zien van tepel
Stapreflex bereidt de baby voor om te lopen.
Centrale vraag:
Blijkt uit het verbluffende aantal overeenkomsten tussen tweelingen die afzonderlijk zijn opgegroeid
dat we primair een product van onze genen zijn? Of beïnvloeden erfelijkheid en omgeving samen de
groei en ontwikkeling tijdens het gehele leven?
Ontwikkelingspsychologie = de psychologie van groei, verandering en consistentie van de menselijke
ontwikkeling gedurende het hele leven.
Hierbij worden vragen gesteld over de wijze waarop denken, voelen en gedrag veranderen
tijdens de zuigelingentijd, de peuter- en kleutertijd, de kindertijd, de adolescentie en de
volwassenheid.
Vanuit verschillende invalshoeken onderzocht;
o Lichamelijke, emotionele, cognitieve en sociaal-culturele invalshoek, en vanuit de
persoonlijkheid.
Nature-nurturevraagstuk = oud meningsverschil over de vraag of erfelijke factoren dan wel
omgevingsfactoren de meeste invloed hebben op ons gedrag en psychische processen.
- Nature is erfelijke factoren
- Nurture is de rol van onze omgeving
Nature en nurture spelen bij bijna alle aspecten van menselijk gedrag een rol.
Interactie tussen nature en nurture betekent dat we allemaal worden geboren met een bepaalde
aanleg (nature) die, als deze wordt blootgesteld aan de juiste invloeden uit onze omgeving (nurture)
het volledige potentieel kan bereiken.
In de psychologie zijn er verschillende methoden ontwikkeld om de effecten van nature en nurture af
te wegen.
Tweelingenonderzoek = onderzoek naar tweelingen. Door hun ontwikkelingen met elkaar te
vergelijken, hoopt men te ontdekken welke eigenschappen zijn aangeleerd en welke aangeboren.
Uit het onderzoek tussen eeneiige tweelingen en twee-eiige tweelingen is waardevolle
informatie naar voren gekomen over de erfelijkheid van psychische stoornissen en
gedragsstoornissen, waaronder alcoholisme, de ziekte van Alzheimer, schizofrenie, depressie
en autisme.
Adoptieonderzoeken = alternatief voor tweelingonderzoek waarbij de eigenschappen van het
geadopteerde kind worden vergeleken met de eigenschappen van de biologische gezinsleden en die
van de adopterende gezinsleden.
Overeenkomsten met biologische gezinsleden wijzen op invloed van erfelijke factoren, terwijl
overeenkomsten met gezinsleden uit het adoptiegezin doen vermoeden dat de omgeving
een rol speelt.
Uit beide onderzoeken kan er voorzichtig geconcludeerd worden dat vele psychologische kenmerken,
waaronder intelligentie, seksuele voorkeur, temperament en impulsief gedrag, een genetische
component hebben.
Kernvraag 1: wat kan een pasgeboren baby?
Aangeboren reflexen (gedragspatronen) = gedrags- en reactiepatroon dat een kind al beheerst bij de
geboorte; deel van de biologische erfenis.
Voor drie elementaire overlevingstaken
o Voedsel vinden, contact maken en gevaarlijke situaties vermijden.
De basisvaardigheden van de pasgeborene kunnen worden beschouwd als een soort raamwerk dat
wordt uitgebreid met nieuwe en complexere vaardigheden naarmate het kind groeit en zich
ontwikkelt.
, Prenatale periode = ontwikkelingsperiode voorafgaand aan de geboorte.
Een tijd van razendsnelle ontwikkelingen, waarin het zich voorbereidt op een onafhankelijk
leven buiten de baarmoeder.
Drie fases doorlopen
o Germinale, embryonale en foetale fase.
Drie fases van prenatale ontwikkeling
Zygote = bevruchte eicel. Deze begint door celdeling te groeien.
In de germinale fase splitst de bevruchte eicel zich eerst in tweeën, vervolgens splitsen de twee
cellen zich tot vier, en tegen de tijd dat er ongeveer honderdvijftig cellen zijn, nestelt de zygote zich
in de wand van de baarmoeder.
Duurt ongeveer 1 week.
Embryo = het ongeboren kind gedurende de eerste acht weken na de conceptie. Deze is d.m.v. de
navelstreng verbonden met het lichaam van de moeder en wordt beïnvloed door alles wat de
moeder eet, drinkt of waar ze aan wordt blootgesteld.
Tijdens de embryonale stadium bepaalt de genetische aanleg op welke wijze het embryo zich
ontwikkelt.
Foetus = het ongeboren kind in de periode tussen het embryonale stadium en de geboorte. Vroeg
tijdens het foetale stadium beginnen spontane bewegingen en basale reflexen te ontstaan. Tegen de
16e week zijn de hersenen volledig gevormd en kan de foetus pijn voelen. Na de 27 e week kunnen
baby’s geluiden buiten de baarmoeder horen, waardoor ze kort na de geboorte in staat zijn bepaalde
geluiden en ritmes te herkennen.
Prenatale gevaren: teratogenen
Placenta = orgaan dat het embryo en later de foetus scheidt van de moeder. De placenta vormt een
barrière tussen de bloedbanen, maar laat wel voedingsstoffen en afvalstoffen door.
Dient als verbinding tussen moeder en kind, zodat voedingstoffen naar het embryo worden
gevoerd en afvalstoffen weer worden afgevoerd. Het kan ook enkele, maar niet alle,
schadelijke stoffen uitfilteren.
Teratogeen = substantie uit de omgeving (bijv. een virus, drug of andere chemische stof) dies schade
kan toebrengen aan het ongeboren kind.
Foetaal alcohol syndroom (FAS) = een aantal fysieke en mentale problemen die voorkomen bij
kinderen van wie de moeders excessieve hoeveelheden alcohol dronken tijdens de zwangerschap.
Oorzaak van mentale handicaps. De motorische coördinatie vaak ook slecht, ze kunnen zich
slecht concentreren en zijn hyperactief.
Blootstelling aan nicotine en aan enkele veelgebruikte kruiden en supplementen kan ook een
negatieve invloed op de foetus hebben.
Kind met een laag geboortegewicht, leerstoornissen en ADHD.
Grotere kans op wiegendood. (SIDS, sudden infant death syndrome).
Neonatale periode = eerste maand na de geboorte. Een groot deel van de neurale en sensorische
ontwikkeling heeft al plaatsgevonden.
Aangeboren reflexen
Posturale reflex (houdingsreflex) baby’s kunnen zitten als ze worden ondersteund.
Grijpreflex baby’s kunnen verzorger vastpakken.
Rooting-reflex duidelijk het draaien van het hoofd als iets hun wang aanraakt.
Zuigreflex bij voelen/zien van tepel
Stapreflex bereidt de baby voor om te lopen.
