Samenleven verstaan
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend
gebied
Internationale definitie sociaal werk
Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change
and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people. Principles of
social justice, human rights, collective responsibility, and respect for diversities are central to social
work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous
knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance
wellbeing.
Waarden van sociaal werk
- Sociale rechtvaardigheid = mensenrechten
- Collectieve verantwoordelijkheid = respect voor diversiteiten
Individuele mensenrechten kunnen enkel gerealiseerd worden in een samenleving waar
mensen verantwoordelijkheid opnemen voor elkaar en voor de gemeenschap.
SW: context realiseren daarvoor = dus niet enkel individuele aanpak
Erkenning van diversiteit als kracht en soms als belemmering
SW moet kunnen omgaan met verschillen
SW moet discriminatie bestrijden
Sociale feitenbasis van de sociologie
- Ons handelen = ingebed in maatschappelijke context
- Waarneming van het handelen = alledaags of wettenschappelijke gekozen invalshoek = naar
wat heb ik leren kijken?
Magische driehoek van Berger en Luckmann
- Betekenis geven aan onze waarneming
De samenleving is
een objectieve
werkelijkheid
De samenleving is
De mens is een
een menselijk
sociaal product
product
1
,Op ontdekkingstocht door een bekend gebied
Wat is Sociologie?
= Samenlevingskunde
- Socius = samenleving
- Logos = kennis, kunde, wetenschap
- Sociologen willen meer weten over hoe mensen samenleven in allerhande
samenlevingsverbanden, wat de kenmerken zijn van die samenlevingsverbanden en door
welke wetmatigheden deze gestuurd worden
Samenleven: gezin, vrienden, verenigingen, buurt, school, …
Wetmatigheden???
Sociaal handelen van mensen
Deel uitmaken van het sociaal leven = in constante interactie met cliënten,
collega`s,.. = gevoeligheid voor wat leeft in de maatschappij
Het dagelijkse leven door de bril van de socioloog
- Sociologische verbeelding = Mills = het bewustzijn dat onze individuele ervarings- en
belevingswereld verband houdt me de bredere samenleving
3 componenten
Geschiedenis: taalstrijd, schooltijd, verzuiling, sociale zekerheid
Leert ons hoe een samenleving tot stand kan komen en hoe deze
verandert
We moeten naar het verleden kijken om te kunnen begrijpen wat er
vandaag gebeurt.
Biografie: diversiteit, houding tegenover andere mensen
Gebeurtenissen in ons persoonlijk leven die ons hebben gemaakt tot wie
we zijn als sociaal leven
Sociale structuur: instituties beïnvloeden ons handelen
Instituties: De kerk, politieke partijen, vakbonden, ondernemingen,
scholen
Over eten en drinken
- Hoe men met eten en drinken omgaat is vaak een
Sociale invloed = van thuis meegekregen = je eet graag wat je thuis hebt meegekregen,
zaken die je niet kent eet je niet graag
Culturele invloed = je cultuur bepaald mee wat je wel en niet eet
Bijvoorbeeld: Moslims die geen varkensvlees eten
Bijvoorbeeld: Sociale onrust bij de Chinese bevolking als ze geen varkensvlees kunnen
eten = grote opslag van varkensvlees in China
Invloed van omgevingsfactoren
Bijvoorbeeld: Joden die hebben een keuken voor melkproducten te verwerken en een
keuken om vleesproducten te verwerken
Andere vorm van hoe je voedsel eet = manier van eten
Bijvoorbeeld: Wij met vork en mes, Chinezen met stokjes, …
- Betekenis die men geeft aan eten veranderd
Bijvoorbeeld: Voor Poolse mensen was koffiedrinken het teken dat de baas met hen wou
praten.
2
,- Koken evolueert qua status
Bijvoorbeeld: Man die nu meekookt als er volk langskomt
- Kookboeken getuigen van de sociale veranderingen in die sociale patronen
Nieuwe versie van Ons Kookboek waarin elke nieuwe uitgave een aantal culturele
verschuivingen verraadt
Bijvoorbeeld: In de laatste versie heel fel op de wereldkeuken ingezet, dit komt omdat er
een toegenomen reislust is bij de Vlamingen en omdat Vlaanderen een multiculturele
samenleving geworden is
Verder heeft het kookboek ook concurrentie gekregen namelijk de massamedia hebben
de rol overgenomen van het traditionele kookboek = denk maar aan Jeroen Meus,
Sandra Bekkari,… die met hun tv-programma`s de kook en eetgewoonten van de nieuwe
generatie Vlamingen bepalen
- Koken doet men niet om enkel te voorzien in de primaire behoefte
Koken en eten is een belangrijke vrijetijdsbesteding geworden voor een grote groep
mensen
- Ook koffie heeft een metamorfose ondergaan
Vroeger was koffie een geur van alledaagsheid maar nu drinken we koffie niet langer om
onze dorst te stillen of wakker te blijven = koffiedrinken werd deel van onze sociale
rituelen en kreeg een symbolische waarde
Als 2 mensen samenzitten voor een kopje koffie doen ze dit niet enkel voor de
smaak van de koffie MAAR ze willen elkaar zien en gezien worden, babbelen over
politieke toestanden, …
Koffie is een drug die de hersenen stimuleren en helpen te relaxeren = vandaag is koffie
een sociaal aanvaarde drug
Dit was niet altijd zo = toen het geïntroduceerd werd deden de kerk en
overheden er alles aan om het gebruik ervan af te remmen en zelfs te verbieden
Dit had meer te maken met de plekken waar mensen koffiedronken dan met de
bekommernissen over de gezondheid = het waren verzamelplekken voor
kritische geesten waar werd gediscussieerd en de machthebbers voelde zich
daardoor bedreigd.
Koffie heeft ook zijn plaats in een netwerk van sociaal en economische verhoudingen
Overgrote meerderheid wordt geproduceerd, geëxporteerd en geïmporteerd
door internationale bedrijven en via de groothandels aan koffiehuizen verdeeld
Van de prijs die wij betalen komt er maar een heel klein stukje terecht bij de
koffieboer = initiatieven als Fairtrade proberen aan die scheve verhouding iets te
doen
Ze willen de lokale producten een prijs betalen die in verhouding staat
tot de werkelijke productiekosten en niet de prijs die wordt bepaald
door de internationale markt
Het doel van Fairtrade is het eerlijk handelen en verhandelen van
goederen
3
, - Eten en drinken als statussymbool = niet enkel functioneel maar ook als symbool van status,
rijkdom, …
Statussymbool = Een teken dat niet functioneel wordt gebruikt zoals een uniform van
een politieagent maar als verwijzing naar rijkdom, macht en prestige.
Bijvoorbeeld: Investering die we doen aan een keuken wordt groter en groter, we kopen een
grote keuken waar iedereen welkom is, die aaneengesloten ligt met de living, … Vroeger was
dit een kleine keuken helemaal apart van de living.
- Sociaaleconomische bedenkingen = druk uitoefenen over eerlijke handel, eerlijke producten,
…
Bijvoorbeeld: Fairtrade koffie = mensen die nadenken over de koffie die ze drinken en hoe
deze koffie gemaakt wordt
Over sport
- Zegt iets over groepen
- Sport is een drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen
- Sport voor hogere sociaaleconomische klasse: skiën, snowboarden, zeilen, hockey, golven, …
Lichaamscontact wordt vermeden door het gebruik van hulpmiddelen die
afstandelijkheid suggereren zoals golfclubs, rackets, hockeysticks, …
- Sport voor lagere sociaaleconomische klasse: basketbal, motorsport, fitness, duivensport,
boksen, …
Arbeidersklasse/ lagere sociaaleconomische klasse zijn vaak sporten waar je contact
maakt met anderen = veel lichaamscontact tussen de verschillende teams of binnen
hetzelfde team = meer lijf aan lijfgevechten en dit zou meer aansluiten bij de
arbeidscultuur
Bijvoorbeeld: Voetbal veel contact met elkaar terwijl je hier op hockey voor wordt
afgeschaft als je dit zou doen
Over lifestyle of lijfstijl
- Alleen al de woorden die je gebruikt zeggen iets over jou als persoon en hoe je met elkaar
omgaat
- Lifestylbladen informeren over wat nodig is voor het imago van de moderne mens = niet wat
men is, maar wat men lijkt is belangrijk = Buitenkant van de mens = sociaal vormgeven
- Vroeger voldeden er veel meer mensen aan het schoonheidsideaal dan dat er nu voldoen
aan het schoonheidsideaal = bijna niet meer haalbaar om hieraan te voldoen
Sommige landen gaan hier heel erg tegen in = kinderen al van jongs af aan aanleren dat
het ideale lichaam niet bestaat
- Eisen die de samenleving stelt van je lichaam of kleding stijl
Bijvoorbeeld: Heel weinig mensen die kort haar hebben, bijna alle jongeren hebben lang
haar, vrouwen dragen minder bh`s dan vroeger
- Cultuur van de look wordt vooral gedeeld en gedragen door een welomschreven,
voortdurend uitdijende groep van stedelingen met een bovenmodaal inkomen, vaak
verdiend in een van de sectoren van de look en lifstyle industrie
Via massamedia dringen de nieuwe cultuur en lichaamsidealen door tot de brede lage
van de bevolking
Zodra het zover is verliezen ze hun trendy karakter = voor smaakmakende elite het
signaal dat ze een nieuwe look moeten aanmeten = zo kunnen ze zich blijven
onderscheiden van de massa waar het in de eerste plaats om te doen was
Dit fenomeen noemen we conspicious consumption
4
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend
gebied
Internationale definitie sociaal werk
Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change
and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people. Principles of
social justice, human rights, collective responsibility, and respect for diversities are central to social
work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous
knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance
wellbeing.
Waarden van sociaal werk
- Sociale rechtvaardigheid = mensenrechten
- Collectieve verantwoordelijkheid = respect voor diversiteiten
Individuele mensenrechten kunnen enkel gerealiseerd worden in een samenleving waar
mensen verantwoordelijkheid opnemen voor elkaar en voor de gemeenschap.
SW: context realiseren daarvoor = dus niet enkel individuele aanpak
Erkenning van diversiteit als kracht en soms als belemmering
SW moet kunnen omgaan met verschillen
SW moet discriminatie bestrijden
Sociale feitenbasis van de sociologie
- Ons handelen = ingebed in maatschappelijke context
- Waarneming van het handelen = alledaags of wettenschappelijke gekozen invalshoek = naar
wat heb ik leren kijken?
Magische driehoek van Berger en Luckmann
- Betekenis geven aan onze waarneming
De samenleving is
een objectieve
werkelijkheid
De samenleving is
De mens is een
een menselijk
sociaal product
product
1
,Op ontdekkingstocht door een bekend gebied
Wat is Sociologie?
= Samenlevingskunde
- Socius = samenleving
- Logos = kennis, kunde, wetenschap
- Sociologen willen meer weten over hoe mensen samenleven in allerhande
samenlevingsverbanden, wat de kenmerken zijn van die samenlevingsverbanden en door
welke wetmatigheden deze gestuurd worden
Samenleven: gezin, vrienden, verenigingen, buurt, school, …
Wetmatigheden???
Sociaal handelen van mensen
Deel uitmaken van het sociaal leven = in constante interactie met cliënten,
collega`s,.. = gevoeligheid voor wat leeft in de maatschappij
Het dagelijkse leven door de bril van de socioloog
- Sociologische verbeelding = Mills = het bewustzijn dat onze individuele ervarings- en
belevingswereld verband houdt me de bredere samenleving
3 componenten
Geschiedenis: taalstrijd, schooltijd, verzuiling, sociale zekerheid
Leert ons hoe een samenleving tot stand kan komen en hoe deze
verandert
We moeten naar het verleden kijken om te kunnen begrijpen wat er
vandaag gebeurt.
Biografie: diversiteit, houding tegenover andere mensen
Gebeurtenissen in ons persoonlijk leven die ons hebben gemaakt tot wie
we zijn als sociaal leven
Sociale structuur: instituties beïnvloeden ons handelen
Instituties: De kerk, politieke partijen, vakbonden, ondernemingen,
scholen
Over eten en drinken
- Hoe men met eten en drinken omgaat is vaak een
Sociale invloed = van thuis meegekregen = je eet graag wat je thuis hebt meegekregen,
zaken die je niet kent eet je niet graag
Culturele invloed = je cultuur bepaald mee wat je wel en niet eet
Bijvoorbeeld: Moslims die geen varkensvlees eten
Bijvoorbeeld: Sociale onrust bij de Chinese bevolking als ze geen varkensvlees kunnen
eten = grote opslag van varkensvlees in China
Invloed van omgevingsfactoren
Bijvoorbeeld: Joden die hebben een keuken voor melkproducten te verwerken en een
keuken om vleesproducten te verwerken
Andere vorm van hoe je voedsel eet = manier van eten
Bijvoorbeeld: Wij met vork en mes, Chinezen met stokjes, …
- Betekenis die men geeft aan eten veranderd
Bijvoorbeeld: Voor Poolse mensen was koffiedrinken het teken dat de baas met hen wou
praten.
2
,- Koken evolueert qua status
Bijvoorbeeld: Man die nu meekookt als er volk langskomt
- Kookboeken getuigen van de sociale veranderingen in die sociale patronen
Nieuwe versie van Ons Kookboek waarin elke nieuwe uitgave een aantal culturele
verschuivingen verraadt
Bijvoorbeeld: In de laatste versie heel fel op de wereldkeuken ingezet, dit komt omdat er
een toegenomen reislust is bij de Vlamingen en omdat Vlaanderen een multiculturele
samenleving geworden is
Verder heeft het kookboek ook concurrentie gekregen namelijk de massamedia hebben
de rol overgenomen van het traditionele kookboek = denk maar aan Jeroen Meus,
Sandra Bekkari,… die met hun tv-programma`s de kook en eetgewoonten van de nieuwe
generatie Vlamingen bepalen
- Koken doet men niet om enkel te voorzien in de primaire behoefte
Koken en eten is een belangrijke vrijetijdsbesteding geworden voor een grote groep
mensen
- Ook koffie heeft een metamorfose ondergaan
Vroeger was koffie een geur van alledaagsheid maar nu drinken we koffie niet langer om
onze dorst te stillen of wakker te blijven = koffiedrinken werd deel van onze sociale
rituelen en kreeg een symbolische waarde
Als 2 mensen samenzitten voor een kopje koffie doen ze dit niet enkel voor de
smaak van de koffie MAAR ze willen elkaar zien en gezien worden, babbelen over
politieke toestanden, …
Koffie is een drug die de hersenen stimuleren en helpen te relaxeren = vandaag is koffie
een sociaal aanvaarde drug
Dit was niet altijd zo = toen het geïntroduceerd werd deden de kerk en
overheden er alles aan om het gebruik ervan af te remmen en zelfs te verbieden
Dit had meer te maken met de plekken waar mensen koffiedronken dan met de
bekommernissen over de gezondheid = het waren verzamelplekken voor
kritische geesten waar werd gediscussieerd en de machthebbers voelde zich
daardoor bedreigd.
Koffie heeft ook zijn plaats in een netwerk van sociaal en economische verhoudingen
Overgrote meerderheid wordt geproduceerd, geëxporteerd en geïmporteerd
door internationale bedrijven en via de groothandels aan koffiehuizen verdeeld
Van de prijs die wij betalen komt er maar een heel klein stukje terecht bij de
koffieboer = initiatieven als Fairtrade proberen aan die scheve verhouding iets te
doen
Ze willen de lokale producten een prijs betalen die in verhouding staat
tot de werkelijke productiekosten en niet de prijs die wordt bepaald
door de internationale markt
Het doel van Fairtrade is het eerlijk handelen en verhandelen van
goederen
3
, - Eten en drinken als statussymbool = niet enkel functioneel maar ook als symbool van status,
rijkdom, …
Statussymbool = Een teken dat niet functioneel wordt gebruikt zoals een uniform van
een politieagent maar als verwijzing naar rijkdom, macht en prestige.
Bijvoorbeeld: Investering die we doen aan een keuken wordt groter en groter, we kopen een
grote keuken waar iedereen welkom is, die aaneengesloten ligt met de living, … Vroeger was
dit een kleine keuken helemaal apart van de living.
- Sociaaleconomische bedenkingen = druk uitoefenen over eerlijke handel, eerlijke producten,
…
Bijvoorbeeld: Fairtrade koffie = mensen die nadenken over de koffie die ze drinken en hoe
deze koffie gemaakt wordt
Over sport
- Zegt iets over groepen
- Sport is een drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen
- Sport voor hogere sociaaleconomische klasse: skiën, snowboarden, zeilen, hockey, golven, …
Lichaamscontact wordt vermeden door het gebruik van hulpmiddelen die
afstandelijkheid suggereren zoals golfclubs, rackets, hockeysticks, …
- Sport voor lagere sociaaleconomische klasse: basketbal, motorsport, fitness, duivensport,
boksen, …
Arbeidersklasse/ lagere sociaaleconomische klasse zijn vaak sporten waar je contact
maakt met anderen = veel lichaamscontact tussen de verschillende teams of binnen
hetzelfde team = meer lijf aan lijfgevechten en dit zou meer aansluiten bij de
arbeidscultuur
Bijvoorbeeld: Voetbal veel contact met elkaar terwijl je hier op hockey voor wordt
afgeschaft als je dit zou doen
Over lifestyle of lijfstijl
- Alleen al de woorden die je gebruikt zeggen iets over jou als persoon en hoe je met elkaar
omgaat
- Lifestylbladen informeren over wat nodig is voor het imago van de moderne mens = niet wat
men is, maar wat men lijkt is belangrijk = Buitenkant van de mens = sociaal vormgeven
- Vroeger voldeden er veel meer mensen aan het schoonheidsideaal dan dat er nu voldoen
aan het schoonheidsideaal = bijna niet meer haalbaar om hieraan te voldoen
Sommige landen gaan hier heel erg tegen in = kinderen al van jongs af aan aanleren dat
het ideale lichaam niet bestaat
- Eisen die de samenleving stelt van je lichaam of kleding stijl
Bijvoorbeeld: Heel weinig mensen die kort haar hebben, bijna alle jongeren hebben lang
haar, vrouwen dragen minder bh`s dan vroeger
- Cultuur van de look wordt vooral gedeeld en gedragen door een welomschreven,
voortdurend uitdijende groep van stedelingen met een bovenmodaal inkomen, vaak
verdiend in een van de sectoren van de look en lifstyle industrie
Via massamedia dringen de nieuwe cultuur en lichaamsidealen door tot de brede lage
van de bevolking
Zodra het zover is verliezen ze hun trendy karakter = voor smaakmakende elite het
signaal dat ze een nieuwe look moeten aanmeten = zo kunnen ze zich blijven
onderscheiden van de massa waar het in de eerste plaats om te doen was
Dit fenomeen noemen we conspicious consumption
4
