Samenvatting Henk Schulte Nordholt – China en de barbaren
Het verzet tegen de westerse wereldorde
Hoofdstuk 1: De verheven klassieke orde
De Shang-dynastie ontstond in het tweede millennium v.Chr. in de middenloop van
de Gele Rivier. Ze hadden een cultuur die schreef in karakters, oorlog voerde in
strijdwagens, de voorouders vereerde en leerde in grote, ommuurde steden. In de
elfde eeuw v.Chr. werden ze vervangen door de Zhou-dynastie, die al snel uiteenviel
in bestrijdende koninkrijken. In 221 v.Chr. verenigde het koninkrijk Qin het land.
- De koning was Qin Shi Huangdi (een geweldenaar). Hij standaardiseerde
maten en gewichten, maakte een schrift, verbond het land met wegen en hield
de noordelijke barbaren weg door verdedigingswerken
o Die laten verbeterd worden door andere dynastieën
o Uiteindelijk de Grote Muur
Hij regeerde met harde hand. Hij was de eerste keizer.
Erfenis van de Qin:
- De unificatie wordt gezien als een sacrale prestatie, waar iedere heerser van
China aan dient vast te houden.
- De moordpoging op de eerste keizer wordt gebuikt voor een politieke
boodschap: de moordenaar deed het niet, omdat alleen de keizer vrede en
stabiliteit kan brengen.
- De nadruk op wetten en straffen, en denken, is begonnen op de school van
het legalisme (derde eeuw v.Chr.)
Qin Shi Huangdi stierf in 210 v.Chr. met als gevolg grote boerenopstanden. De Qin
werd vervangen door de Han-dynastie (hielden het vierhonderd jaar vol). Ze
verhieven het confucianisme tot staatsleer en introduceerde het beginsel van
meritocratie:
- De bestuurders van het land werden niet meer gekozen op grond van hun
afkomst, maar op kennis en deugdzaamheid.
Erfenis van de Han:
- De invoering van het confucianisme:
o Een leer die moraliteit stelt boven wetten, deugdzaamheid boven
geweld en humanisme boven religie
Het raadsel van duurzaamheid
Alleen China heeft het als staatkundige en culturele eenheid tot in de eenentwintigste
eeuw volgehouden. Drie kenmerken helpen dit te verklaren:
1. De dynastieke cyclus
2. De positie van de keizer
3. Het Mandaat des Hemels
De dynastieke cyclus
Er zijn vijf grote dynastieën:
1. Han
, 2. Tang
3. Song
4. Ming
5. Qing
Ze volgen hetzelfde patroon. Een periode van geweld waarin de dynastie wordt
gevestigd, een hoogtijperiode van economische en culturele bloei en tot slot een
periode van verval die culmineert in een grote boerenopstand of een buitenlandse
inval. Chinezen zagen de tijd cirkelvorming en beleefde het niet alleen, maar drukte
het ook uit.
- Met iedere keizerlijke regeerperiode begon de tijd ‘opnieuw’
De vijf dynastieën regeerde tweeduizend jaar, maar wel met lange tussen periodes
van verdeeldheid.
- Langste tussenperiode vierhonderd jaar (220-581)
- Elk ongeveer driehonderd jaar aan de macht
De Han-dynastie (206 v.C.) hield het vierhonderd jaar vol. Ze werden bestuurd door
een elite van ambtenaren en omarmde confucianisme als de staatsleer.
- Deel van huidig China
- Zestig miljoen mensen
- Zijde
Zijde was vooral heel populair bij de Romeinen, maar de twee rijken wisten niks van
elkaar. De Romeinen wilde vaak gezanten sturen, maar de Parthen wilde de handel
in de Chinese zijde beheersen en sloten de wegen af richting China voor de
Romeinen.
Het belangrijkste buitenland voor China lag in het noorden, de stammen van de
Xiongnu.
- Waren typische barbaren: aten rauw vlees, dronken melk en koemis,
bedreven geen landbouw en konden niet schrijven
Ze vielen regelmatig met hun beweeglijke calvarie China binnen. De Han begon met
een politiek om ze tegen te houden:
- Het bouwen van lange verdedigingsmuren en het paaien van de barbaren
door ze te verzwakken in hun viriliteit
o De vijf verlokkingen (kleren en rijtuigen, voedsel, muziek en vrouwen,
graanschuren en slaven, banket en wijn)
De keizer als meridiaan tussen hemel en aarde
De keizer werd de Huandgi genoemd (Verheven Soeverein).
- De naam van de eerste mythische voorvader van het Chinese ras
Voorouderverering is heel belangrijk. De overledenen transformeren zich als geesten
die zich actief met het leven van hun nazaten bemoeien. De keizer eerden als enige
de ‘Hemel’
- Een soort oerkracht die de natuur doet bewegen, maar ook de bron is van ons
zedelijk bestaan en zich bekommert over het lot van de mensen
De keizer moest talrijke rituelen uitvoeren:
- In de Tempel van de Hemel (zuiden van Peking) de belangrijkste, de ‘drie
prostraties en negen koutous’
o Drie keer achter elkaar diep knielen, het bovenlichaam vooroverboog
en bij iedere buiging drie keer ‘koutoude’ (het hoofd op de grond slaan)
o Als het niet goed werd gedaan, kwam er chaos op aarde
,De keizer kreeg ook wel de naam Tianzi, de ‘Zoon des Hemels’.
Het Mandaat des Hemels
De macht van de keizer was absoluut. Als tegenprestaties moest de vorst
deugdzaam bestuur leveren in de vorm van redelijke belastingen, schoon bestuur en
veiligheid in het land. Filosoof Meng Zi (372-289) had het idee dat de keizer is
aangesteld om het volk te dienen. Als de vorst zijn volk niet meer diende kwamen er
natuurrampen. Bleef de vorst doof hadden de boeren het recht om in opstand te
komen.
- Liumin – ‘De losgeslagen bevolking’
Als de opstand slaagde was de keizer het Mandaat des Hemels verloren. De hemel
steunde hem niet meer. Dit ligt al drieduizend jaar verankert in het politieke DNA. De
Volksrepubliek gebruikt dit recht nog steeds en is nog steeds bang voor rampen en
een daar op volgende opstand.
Geen natiestaat
Het territorium nam al naargelang de kracht van de dynastie toe of af, de grenzen
waren vloeibaar en er bestond geen notie van een ‘Chinees’ volk.
Geen vast grondgebied
Chinezen begonnen in de 20e eeuw hun land Zhong Guo (Land van het Midden) te
noemen. Hiervoor stond ‘China’ voor de elite, voor een onevenaarbaar hoog niveau
van beschaving. Ze kregen hierdoor het recht om over alle gebieden op aarde te
regeren die zich tot de Chinese cultuur hadden bekeerd (Tianxia).
Het kerngebied van de Chinese beschaving lag in de Noord-Chinese laagvlaktes
(Gele Rivier). De Shang-dynastie (tweede millennium v.C.) was de bakermat van de
cultuur.
- Tekens die zouden uitgroeien tot het karakterschrift
- Wen betekend schrift en cultuur
De Shang en Zhou beheerste maar een klein stukje van China (periode van
strijdende staten). In de 3e eeuw v.C. wist de Qin-dynastie het Mandaat des Hemels
over te nemen. Vanaf toen wed het Chinese territorium stapsgewijs uitgebreid.
De hoofdstad van de vroegere dynastieën was Chang’an (Eeuwige vrede), later de
benaming Xi’an (Vrede in het Westen).
- Graf van Toetanchamon (eerste keizer Qin)
Zijn soldaten overleefde de val van zijn dynastie. Ze brengen bij het graf de
oorlogsmachine weer tot leven.
In het uitdijende grondgebied woonden Huan (mensen van Hua, de oude naam van
China (stralend). Ze waren beschenen door het licht van de beschaving en waren
inwoners van het rijk. Etniciteit was in beginsel niet van belang.
De Xiongu-nomaden werden opgevolgd door de Mongolen en Mantsjoes. Ze hadden
een bewegelijke cavalerie die door haar superieure strijdtactieken vaak beter waren
dan de Chinese legers. De dreiging werd op twee manieren tegen gehouden:
1. De Chinese muur
2. De enorme overmacht aan mensen
a. Veel efficiënter
, In 1644 veroverde de Mantsjoes het rijk en stichtte de Qing-dynastie.
- Interraciale huwelijken werden verboden
- Mantsjoe een officiële taal
- Iedere Chinese man moest een staart dragen
- Het thuisland van de Mantsjoes waren verboden voor de Chinezen
o De Grote Muur moest de Chinezen nu binnen houden
In de loop van de 19e eeuw kan de dynastie deze regels niet meer behouden en
werden ze allemaal veranderd en overtreden.
Geen vaste grenzen
De grenzen van het rijk golfden mee met de macht van de dynastie en de grootte van
het grondgebied. Vanaf de 19e eeuw krijgen we de grenzen van China Proper:
- De gebieden in het oosten en zuiden van de huidige Volksrepubliek waar de
bevolking voor het overgrote deel al eeuwenlang Chinees speekt en de cultuur
volgt
Een voorbeeld van de mythe van soevereiniteit (die grensverdragen niet in de weg
stond) is het verdrag van Tibet in 821. Tijdens de Tang-dynastie (618-907) was Tibet
de militaire grootmacht, van Centraal-Azië, die vaak botste met het Chinese Rijk. Ze
sloten in de 9e eeuw vrede.
- Bezetting van Tibet in 1951
De eeuw van Vernedering (1839-1949) en het daarmee gepaard gaande
nationalisme hadden de Chinese mindset volledig veranderd.
Geen onderscheid tussen ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’
Er waren drie grote dynastieën van niet-Chinese afkomst: de Tang was Turks, de
Yuan (1279-1368) was Mongools en de Qing (1644-1911) was gesticht door de
Mantsjoes.
De door Koeblai Khan gestichte Yuan-dynastie wist de zuigkracht van de Chinese
cultuur te ontlopen:
- De hoofdstad in Zhongdu
- In het centrum van het keizerlijke paleis werden op een grasvlakte Mongoolse
tenten opgezet (gers)
- De confucianistische staatsexamen werden afgeschaft en het bestuur legde
ze in de handen van de Perzen, Oeigoeren, Koreanen en die ene Italiaan (niet
zeker)
- Veel drankgebruik aan het hof
De Mongolen eerden de onveranderlijke hemel, maar waren tolerant tegenover
anders denken. Tegen het einde van de dynastie braken er grote boerenopstanden
uit. De adviseur Bayan adviseerde iedereen met de achternaam Wng, Li, Liu, Zhao
en Zhang te vermoorde. Timur vond dit te heftig en ze vluchtte in 1368.
Het Westers en Japans imperialisme leidde tot een nieuwe kijk op waar China nu
eigenlijk voor stond. Het beschavingsideaal van de Tianzia was niet toereikend om
de noodzakelijke moderniseringen op het gebied van onderwijs, economie en
defensie door te voeren. China moest een moderne natiestaat worden met een
volkslied, een vaste vlag en een vast grondgebied. Sommige volkeren hadden nog
wel hun autonomie maar dat zou eindigen.
Het verzet tegen de westerse wereldorde
Hoofdstuk 1: De verheven klassieke orde
De Shang-dynastie ontstond in het tweede millennium v.Chr. in de middenloop van
de Gele Rivier. Ze hadden een cultuur die schreef in karakters, oorlog voerde in
strijdwagens, de voorouders vereerde en leerde in grote, ommuurde steden. In de
elfde eeuw v.Chr. werden ze vervangen door de Zhou-dynastie, die al snel uiteenviel
in bestrijdende koninkrijken. In 221 v.Chr. verenigde het koninkrijk Qin het land.
- De koning was Qin Shi Huangdi (een geweldenaar). Hij standaardiseerde
maten en gewichten, maakte een schrift, verbond het land met wegen en hield
de noordelijke barbaren weg door verdedigingswerken
o Die laten verbeterd worden door andere dynastieën
o Uiteindelijk de Grote Muur
Hij regeerde met harde hand. Hij was de eerste keizer.
Erfenis van de Qin:
- De unificatie wordt gezien als een sacrale prestatie, waar iedere heerser van
China aan dient vast te houden.
- De moordpoging op de eerste keizer wordt gebuikt voor een politieke
boodschap: de moordenaar deed het niet, omdat alleen de keizer vrede en
stabiliteit kan brengen.
- De nadruk op wetten en straffen, en denken, is begonnen op de school van
het legalisme (derde eeuw v.Chr.)
Qin Shi Huangdi stierf in 210 v.Chr. met als gevolg grote boerenopstanden. De Qin
werd vervangen door de Han-dynastie (hielden het vierhonderd jaar vol). Ze
verhieven het confucianisme tot staatsleer en introduceerde het beginsel van
meritocratie:
- De bestuurders van het land werden niet meer gekozen op grond van hun
afkomst, maar op kennis en deugdzaamheid.
Erfenis van de Han:
- De invoering van het confucianisme:
o Een leer die moraliteit stelt boven wetten, deugdzaamheid boven
geweld en humanisme boven religie
Het raadsel van duurzaamheid
Alleen China heeft het als staatkundige en culturele eenheid tot in de eenentwintigste
eeuw volgehouden. Drie kenmerken helpen dit te verklaren:
1. De dynastieke cyclus
2. De positie van de keizer
3. Het Mandaat des Hemels
De dynastieke cyclus
Er zijn vijf grote dynastieën:
1. Han
, 2. Tang
3. Song
4. Ming
5. Qing
Ze volgen hetzelfde patroon. Een periode van geweld waarin de dynastie wordt
gevestigd, een hoogtijperiode van economische en culturele bloei en tot slot een
periode van verval die culmineert in een grote boerenopstand of een buitenlandse
inval. Chinezen zagen de tijd cirkelvorming en beleefde het niet alleen, maar drukte
het ook uit.
- Met iedere keizerlijke regeerperiode begon de tijd ‘opnieuw’
De vijf dynastieën regeerde tweeduizend jaar, maar wel met lange tussen periodes
van verdeeldheid.
- Langste tussenperiode vierhonderd jaar (220-581)
- Elk ongeveer driehonderd jaar aan de macht
De Han-dynastie (206 v.C.) hield het vierhonderd jaar vol. Ze werden bestuurd door
een elite van ambtenaren en omarmde confucianisme als de staatsleer.
- Deel van huidig China
- Zestig miljoen mensen
- Zijde
Zijde was vooral heel populair bij de Romeinen, maar de twee rijken wisten niks van
elkaar. De Romeinen wilde vaak gezanten sturen, maar de Parthen wilde de handel
in de Chinese zijde beheersen en sloten de wegen af richting China voor de
Romeinen.
Het belangrijkste buitenland voor China lag in het noorden, de stammen van de
Xiongnu.
- Waren typische barbaren: aten rauw vlees, dronken melk en koemis,
bedreven geen landbouw en konden niet schrijven
Ze vielen regelmatig met hun beweeglijke calvarie China binnen. De Han begon met
een politiek om ze tegen te houden:
- Het bouwen van lange verdedigingsmuren en het paaien van de barbaren
door ze te verzwakken in hun viriliteit
o De vijf verlokkingen (kleren en rijtuigen, voedsel, muziek en vrouwen,
graanschuren en slaven, banket en wijn)
De keizer als meridiaan tussen hemel en aarde
De keizer werd de Huandgi genoemd (Verheven Soeverein).
- De naam van de eerste mythische voorvader van het Chinese ras
Voorouderverering is heel belangrijk. De overledenen transformeren zich als geesten
die zich actief met het leven van hun nazaten bemoeien. De keizer eerden als enige
de ‘Hemel’
- Een soort oerkracht die de natuur doet bewegen, maar ook de bron is van ons
zedelijk bestaan en zich bekommert over het lot van de mensen
De keizer moest talrijke rituelen uitvoeren:
- In de Tempel van de Hemel (zuiden van Peking) de belangrijkste, de ‘drie
prostraties en negen koutous’
o Drie keer achter elkaar diep knielen, het bovenlichaam vooroverboog
en bij iedere buiging drie keer ‘koutoude’ (het hoofd op de grond slaan)
o Als het niet goed werd gedaan, kwam er chaos op aarde
,De keizer kreeg ook wel de naam Tianzi, de ‘Zoon des Hemels’.
Het Mandaat des Hemels
De macht van de keizer was absoluut. Als tegenprestaties moest de vorst
deugdzaam bestuur leveren in de vorm van redelijke belastingen, schoon bestuur en
veiligheid in het land. Filosoof Meng Zi (372-289) had het idee dat de keizer is
aangesteld om het volk te dienen. Als de vorst zijn volk niet meer diende kwamen er
natuurrampen. Bleef de vorst doof hadden de boeren het recht om in opstand te
komen.
- Liumin – ‘De losgeslagen bevolking’
Als de opstand slaagde was de keizer het Mandaat des Hemels verloren. De hemel
steunde hem niet meer. Dit ligt al drieduizend jaar verankert in het politieke DNA. De
Volksrepubliek gebruikt dit recht nog steeds en is nog steeds bang voor rampen en
een daar op volgende opstand.
Geen natiestaat
Het territorium nam al naargelang de kracht van de dynastie toe of af, de grenzen
waren vloeibaar en er bestond geen notie van een ‘Chinees’ volk.
Geen vast grondgebied
Chinezen begonnen in de 20e eeuw hun land Zhong Guo (Land van het Midden) te
noemen. Hiervoor stond ‘China’ voor de elite, voor een onevenaarbaar hoog niveau
van beschaving. Ze kregen hierdoor het recht om over alle gebieden op aarde te
regeren die zich tot de Chinese cultuur hadden bekeerd (Tianxia).
Het kerngebied van de Chinese beschaving lag in de Noord-Chinese laagvlaktes
(Gele Rivier). De Shang-dynastie (tweede millennium v.C.) was de bakermat van de
cultuur.
- Tekens die zouden uitgroeien tot het karakterschrift
- Wen betekend schrift en cultuur
De Shang en Zhou beheerste maar een klein stukje van China (periode van
strijdende staten). In de 3e eeuw v.C. wist de Qin-dynastie het Mandaat des Hemels
over te nemen. Vanaf toen wed het Chinese territorium stapsgewijs uitgebreid.
De hoofdstad van de vroegere dynastieën was Chang’an (Eeuwige vrede), later de
benaming Xi’an (Vrede in het Westen).
- Graf van Toetanchamon (eerste keizer Qin)
Zijn soldaten overleefde de val van zijn dynastie. Ze brengen bij het graf de
oorlogsmachine weer tot leven.
In het uitdijende grondgebied woonden Huan (mensen van Hua, de oude naam van
China (stralend). Ze waren beschenen door het licht van de beschaving en waren
inwoners van het rijk. Etniciteit was in beginsel niet van belang.
De Xiongu-nomaden werden opgevolgd door de Mongolen en Mantsjoes. Ze hadden
een bewegelijke cavalerie die door haar superieure strijdtactieken vaak beter waren
dan de Chinese legers. De dreiging werd op twee manieren tegen gehouden:
1. De Chinese muur
2. De enorme overmacht aan mensen
a. Veel efficiënter
, In 1644 veroverde de Mantsjoes het rijk en stichtte de Qing-dynastie.
- Interraciale huwelijken werden verboden
- Mantsjoe een officiële taal
- Iedere Chinese man moest een staart dragen
- Het thuisland van de Mantsjoes waren verboden voor de Chinezen
o De Grote Muur moest de Chinezen nu binnen houden
In de loop van de 19e eeuw kan de dynastie deze regels niet meer behouden en
werden ze allemaal veranderd en overtreden.
Geen vaste grenzen
De grenzen van het rijk golfden mee met de macht van de dynastie en de grootte van
het grondgebied. Vanaf de 19e eeuw krijgen we de grenzen van China Proper:
- De gebieden in het oosten en zuiden van de huidige Volksrepubliek waar de
bevolking voor het overgrote deel al eeuwenlang Chinees speekt en de cultuur
volgt
Een voorbeeld van de mythe van soevereiniteit (die grensverdragen niet in de weg
stond) is het verdrag van Tibet in 821. Tijdens de Tang-dynastie (618-907) was Tibet
de militaire grootmacht, van Centraal-Azië, die vaak botste met het Chinese Rijk. Ze
sloten in de 9e eeuw vrede.
- Bezetting van Tibet in 1951
De eeuw van Vernedering (1839-1949) en het daarmee gepaard gaande
nationalisme hadden de Chinese mindset volledig veranderd.
Geen onderscheid tussen ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’
Er waren drie grote dynastieën van niet-Chinese afkomst: de Tang was Turks, de
Yuan (1279-1368) was Mongools en de Qing (1644-1911) was gesticht door de
Mantsjoes.
De door Koeblai Khan gestichte Yuan-dynastie wist de zuigkracht van de Chinese
cultuur te ontlopen:
- De hoofdstad in Zhongdu
- In het centrum van het keizerlijke paleis werden op een grasvlakte Mongoolse
tenten opgezet (gers)
- De confucianistische staatsexamen werden afgeschaft en het bestuur legde
ze in de handen van de Perzen, Oeigoeren, Koreanen en die ene Italiaan (niet
zeker)
- Veel drankgebruik aan het hof
De Mongolen eerden de onveranderlijke hemel, maar waren tolerant tegenover
anders denken. Tegen het einde van de dynastie braken er grote boerenopstanden
uit. De adviseur Bayan adviseerde iedereen met de achternaam Wng, Li, Liu, Zhao
en Zhang te vermoorde. Timur vond dit te heftig en ze vluchtte in 1368.
Het Westers en Japans imperialisme leidde tot een nieuwe kijk op waar China nu
eigenlijk voor stond. Het beschavingsideaal van de Tianzia was niet toereikend om
de noodzakelijke moderniseringen op het gebied van onderwijs, economie en
defensie door te voeren. China moest een moderne natiestaat worden met een
volkslied, een vaste vlag en een vast grondgebied. Sommige volkeren hadden nog
wel hun autonomie maar dat zou eindigen.
