Sociologie vragen leerjaar 2
Wat brengt mensen in beweging?
Onvrede over hun situatie of die van een ander met wie ze zich identificeren.
Wat is emancipatie?
Het proces waarin een groepering vanuit een als onrechtvaardig beoordeelde
situatie op weg gaat naar een rechtvaardige situatie van gelijkwaardigheid en
gelijke behandeling.
Wanneer is er sprake van een emancipatiebeweging?
Het is een sociale beweging die streeft naar verbetering van de maatschappelijke
positie van de sociale categorie of groep die door deze beweging wordt
vertegenwoordigd. En de maatschappelijke uitgangssituatie van de
desbetreffende categorie wordt als onrechtvaardig ten opzichte van andere
sociale groepen ervaren.
Wat is een sociale beweging?
Een brede term voor groepen in de samenleving die zich organiseren om
bepaalde doelen of belangen na te streven.
Wat is een emancipatiebeweging?
Een speciale vorm van een sociale beweging. Het verschil is dat z’n beweging de
situatie van een bepaalde groep als onrechtvaardig ervaart en strijdt voor gelijke
rechten en kansen.
Wat is het verschil tussen individueel onrecht en maatschappelijk
onrecht?
Individueel gevoel van onrechtvaardigheid, bijvoorbeeld iemand is blind dan het
is het een natuurlijk onrecht, maar kan ook voelen als onrechtvaardig voor die
persoon.
Als de samenleving blinden niet ondersteunt, ontstaat er een maatschappelijk
onrecht.
En daaruit kan een emancipatiebeweging uit ontstaan, omdat mensen worden
beperkt door mensen in hun kansen.
Wat is het verschil tussen de dominante groep en de minoriteit groep?
De dominante groep: een groep heeft meer privileges en macht en willen hun
status behouden.
De minoriteit: ervaart achterstelling en willen verandering.
Wat zegt Aristoteles over rechtvaardigheid?
Aristoteles: Als iedereen hetzelfde krijgt, dan worden ongelijken gelijk behandeld.
Dit is net zo onrechtvaardig als gelijken ongelijk te behandelen. Iedereen moet
krijgen wat hem toekomt. Dat wil zeggen dat iedereen moet doen en moet
krijgen naar talent.
,Rechtvaardigheid gaat altijd over? Noem een voorbeeld:
Rechten en plichten, de overheid moet je laten rijden als je voldoet aan de
voorwaarden, en jij moet je aan de regels houden.
Wat is een probleem in de moderne samenleving over rechten en
plichten?
- Mensen zien vaak alleen maar de rechten en niet de plichten
- Er is veel focus op individueel welzijn en rechten
- Er is te weinig besef dat dit alleen kan als individuen ook hun plichten
vervullen.
Wat zei Ulrich Beck over rechten en plichten?
- De scheefgroei tussen rechten en plichten draagt bij aan het ontstaan van
een risicosamenleving.
- Mensen verwachten bescherming en rechten, maar vergeten dat daar ook
maatschappelijke verantwoordelijkheden bij horen.
Wat is het verschil tussen de Griekse en feodale tijd?
In de Griekse oudheid: talent bepaalde rechtvaardigheid.
In de feodale tijd: talent raakte op de achtergrond, je stand bepaalde je rechten
en plichten.
Wat was een standenmaatschappij?
Je werd geboren in een stand. Alleen in de geestelijkheid was er soms plek voor
talentvolle mensen van buitenaf.
- Sociale mobiliteit was zeer beperkt.
Rechten en plichten werden via erfrecht doorgegeven.
- Erfrecht zorgde voor bescherming van bestaande rechten en bezittingen.
- = wat is, is altijd rechtvaardig.
- Dit werd later bekritiseerd door de arbeidersbeweging.
Wat wilden de Jakobijnen bereiken tijdens de Franse Revolutie, en welk
probleem ontstond in de praktijk bij hun streven naar gelijkheid?
De Jakobijnen wilden tijdens de Franse Revolutie de adellijke privileges
afschaffen en ervoor zorgen dat iedereen gelijk was in de samenleving.
Zij zagen gelijkheid als de hoogste vorm van rechtvaardigheid — iedereen moest
hetzelfde zijn, zonder onderscheid tussen rijk en arm of adel en burger.
In de praktijk leidde dit streven echter tot dwang en geweld. Om die gelijkheid af
te dwingen, gebruikten ze strafkampen, levenslange opsluiting en andere vormen
van onderdrukking.
Uiteindelijk ontstond er juist ongelijkheid en dictatuur, ondanks het ideaal van
gelijkheid.
Waar keert het liberalisme zich tegen?
- Privileges van de adel
- Uniformiteitsgelijkheid
, Wat bedoelen liberalen met het ‘dubbele rechtvaardigheidsbegrip’, en
wat zijn de belangrijkste gevolgen van dit idee voor de samenleving?
Liberalen gaan uit van een dubbel rechtvaardigheidsbegrip:
1. Formele gelijkheid: iedereen is gelijk voor de wet, zonder privileges of
standen.
2. Materiële ongelijkheid: mensen mogen verschillen in wat ze verdienen,
zolang dat op basis van verdienste is.
Verdienste wordt als rechtvaardig gezien omdat het via de markt tot stand komt
— de markt zelf wordt als neutraal beschouwd.
Zo ontstaat een meritocratie, waarin rechtvaardigheid betekent dat iedereen
gelijke kansen heeft, maar ongelijke beloningen krijgt op basis van prestaties.
Wat is de socialistische kritiek op het liberalisme, en hoe verschilt hun
idee van rechtvaardigheid?
Socialisten en communisten vonden dat het liberalisme geen echte
gelijkheid opleverde, omdat niet iedereen met gelijke kansen begint. Wie in een
rijk gezin opgroeit, heeft meer mogelijkheden dan iemand uit een arm milieu.
Daarnaast vonden ze dat de markt niet neutraal is: de eigenaren van
productiemiddelen (zoals fabrieken) kunnen zich structureel meer toe-eigenen
dan arbeiders. Zo blijft ongelijkheid bestaan, ook door erfrecht.
Hun eigen rechtvaardigheidsbegrip is gebaseerd op het behoeftecriterium:
iedereen moet krijgen naar behoefte, niet naar verdienste.
Wel geldt een sociale plicht: iedereen moet bijdragen naar vermogen.
In Nederland bestaan er meerdere ideeën over rechtvaardigheid door
elkaar, er is een mix van vijf principes, welke?
1. Historisch verworven rechten
- Eigendomsrecht en erfrecht.
- Als je iets bezit mag je het houden en als je doodgaat, gaat het bezit naar
je kinderen.
2. Formele gelijkheid
- Grondwet en Algemene wet gelijke behandeling
- Iedereen gelijk voor de wet
- Verschil mag als er relevante ongelijkheid is.
3. Verdiensten criterium
- In stand gehouden via de economie, wat je verdient is rechtvaardig
4. Behoeftecriterium
- Uitgewerkt via het voorzieningenstelsel
- Garandeert dat basisbehoeften minimaal worden gedekt
5. Capaciteitscriterium
- Toegang tot voorzieningen is gekoppeld aan verplichtingen
- Bekend als verantwoordelijkheid
Welke conflicten ontstaan er of zijn er?
Conflicten:
- Eigendomsrecht en behoeftecriterium. Hoe ver mogen we iemands bezit
belasten om in andermans behoeften te voorzien.
- Verdienste en behoeften. Waarom krijgt iemand die niets bijdraagt toch
steun?
Wat brengt mensen in beweging?
Onvrede over hun situatie of die van een ander met wie ze zich identificeren.
Wat is emancipatie?
Het proces waarin een groepering vanuit een als onrechtvaardig beoordeelde
situatie op weg gaat naar een rechtvaardige situatie van gelijkwaardigheid en
gelijke behandeling.
Wanneer is er sprake van een emancipatiebeweging?
Het is een sociale beweging die streeft naar verbetering van de maatschappelijke
positie van de sociale categorie of groep die door deze beweging wordt
vertegenwoordigd. En de maatschappelijke uitgangssituatie van de
desbetreffende categorie wordt als onrechtvaardig ten opzichte van andere
sociale groepen ervaren.
Wat is een sociale beweging?
Een brede term voor groepen in de samenleving die zich organiseren om
bepaalde doelen of belangen na te streven.
Wat is een emancipatiebeweging?
Een speciale vorm van een sociale beweging. Het verschil is dat z’n beweging de
situatie van een bepaalde groep als onrechtvaardig ervaart en strijdt voor gelijke
rechten en kansen.
Wat is het verschil tussen individueel onrecht en maatschappelijk
onrecht?
Individueel gevoel van onrechtvaardigheid, bijvoorbeeld iemand is blind dan het
is het een natuurlijk onrecht, maar kan ook voelen als onrechtvaardig voor die
persoon.
Als de samenleving blinden niet ondersteunt, ontstaat er een maatschappelijk
onrecht.
En daaruit kan een emancipatiebeweging uit ontstaan, omdat mensen worden
beperkt door mensen in hun kansen.
Wat is het verschil tussen de dominante groep en de minoriteit groep?
De dominante groep: een groep heeft meer privileges en macht en willen hun
status behouden.
De minoriteit: ervaart achterstelling en willen verandering.
Wat zegt Aristoteles over rechtvaardigheid?
Aristoteles: Als iedereen hetzelfde krijgt, dan worden ongelijken gelijk behandeld.
Dit is net zo onrechtvaardig als gelijken ongelijk te behandelen. Iedereen moet
krijgen wat hem toekomt. Dat wil zeggen dat iedereen moet doen en moet
krijgen naar talent.
,Rechtvaardigheid gaat altijd over? Noem een voorbeeld:
Rechten en plichten, de overheid moet je laten rijden als je voldoet aan de
voorwaarden, en jij moet je aan de regels houden.
Wat is een probleem in de moderne samenleving over rechten en
plichten?
- Mensen zien vaak alleen maar de rechten en niet de plichten
- Er is veel focus op individueel welzijn en rechten
- Er is te weinig besef dat dit alleen kan als individuen ook hun plichten
vervullen.
Wat zei Ulrich Beck over rechten en plichten?
- De scheefgroei tussen rechten en plichten draagt bij aan het ontstaan van
een risicosamenleving.
- Mensen verwachten bescherming en rechten, maar vergeten dat daar ook
maatschappelijke verantwoordelijkheden bij horen.
Wat is het verschil tussen de Griekse en feodale tijd?
In de Griekse oudheid: talent bepaalde rechtvaardigheid.
In de feodale tijd: talent raakte op de achtergrond, je stand bepaalde je rechten
en plichten.
Wat was een standenmaatschappij?
Je werd geboren in een stand. Alleen in de geestelijkheid was er soms plek voor
talentvolle mensen van buitenaf.
- Sociale mobiliteit was zeer beperkt.
Rechten en plichten werden via erfrecht doorgegeven.
- Erfrecht zorgde voor bescherming van bestaande rechten en bezittingen.
- = wat is, is altijd rechtvaardig.
- Dit werd later bekritiseerd door de arbeidersbeweging.
Wat wilden de Jakobijnen bereiken tijdens de Franse Revolutie, en welk
probleem ontstond in de praktijk bij hun streven naar gelijkheid?
De Jakobijnen wilden tijdens de Franse Revolutie de adellijke privileges
afschaffen en ervoor zorgen dat iedereen gelijk was in de samenleving.
Zij zagen gelijkheid als de hoogste vorm van rechtvaardigheid — iedereen moest
hetzelfde zijn, zonder onderscheid tussen rijk en arm of adel en burger.
In de praktijk leidde dit streven echter tot dwang en geweld. Om die gelijkheid af
te dwingen, gebruikten ze strafkampen, levenslange opsluiting en andere vormen
van onderdrukking.
Uiteindelijk ontstond er juist ongelijkheid en dictatuur, ondanks het ideaal van
gelijkheid.
Waar keert het liberalisme zich tegen?
- Privileges van de adel
- Uniformiteitsgelijkheid
, Wat bedoelen liberalen met het ‘dubbele rechtvaardigheidsbegrip’, en
wat zijn de belangrijkste gevolgen van dit idee voor de samenleving?
Liberalen gaan uit van een dubbel rechtvaardigheidsbegrip:
1. Formele gelijkheid: iedereen is gelijk voor de wet, zonder privileges of
standen.
2. Materiële ongelijkheid: mensen mogen verschillen in wat ze verdienen,
zolang dat op basis van verdienste is.
Verdienste wordt als rechtvaardig gezien omdat het via de markt tot stand komt
— de markt zelf wordt als neutraal beschouwd.
Zo ontstaat een meritocratie, waarin rechtvaardigheid betekent dat iedereen
gelijke kansen heeft, maar ongelijke beloningen krijgt op basis van prestaties.
Wat is de socialistische kritiek op het liberalisme, en hoe verschilt hun
idee van rechtvaardigheid?
Socialisten en communisten vonden dat het liberalisme geen echte
gelijkheid opleverde, omdat niet iedereen met gelijke kansen begint. Wie in een
rijk gezin opgroeit, heeft meer mogelijkheden dan iemand uit een arm milieu.
Daarnaast vonden ze dat de markt niet neutraal is: de eigenaren van
productiemiddelen (zoals fabrieken) kunnen zich structureel meer toe-eigenen
dan arbeiders. Zo blijft ongelijkheid bestaan, ook door erfrecht.
Hun eigen rechtvaardigheidsbegrip is gebaseerd op het behoeftecriterium:
iedereen moet krijgen naar behoefte, niet naar verdienste.
Wel geldt een sociale plicht: iedereen moet bijdragen naar vermogen.
In Nederland bestaan er meerdere ideeën over rechtvaardigheid door
elkaar, er is een mix van vijf principes, welke?
1. Historisch verworven rechten
- Eigendomsrecht en erfrecht.
- Als je iets bezit mag je het houden en als je doodgaat, gaat het bezit naar
je kinderen.
2. Formele gelijkheid
- Grondwet en Algemene wet gelijke behandeling
- Iedereen gelijk voor de wet
- Verschil mag als er relevante ongelijkheid is.
3. Verdiensten criterium
- In stand gehouden via de economie, wat je verdient is rechtvaardig
4. Behoeftecriterium
- Uitgewerkt via het voorzieningenstelsel
- Garandeert dat basisbehoeften minimaal worden gedekt
5. Capaciteitscriterium
- Toegang tot voorzieningen is gekoppeld aan verplichtingen
- Bekend als verantwoordelijkheid
Welke conflicten ontstaan er of zijn er?
Conflicten:
- Eigendomsrecht en behoeftecriterium. Hoe ver mogen we iemands bezit
belasten om in andermans behoeften te voorzien.
- Verdienste en behoeften. Waarom krijgt iemand die niets bijdraagt toch
steun?
