College aantekeningen Theoretische pedagogiek (PABAP021A)

Aantekeningen college 1 en 2 – Theoretische pedagogiek
Wat is/ doet theoretische pedagogiek?
Er zijn verschillende dimensies:
1. Pedagogische praktijk = Hoe doen leraren, ouders en jeugdzorg het?
2. Pedagogisch beleid = Besturen, organiseren, plannen, programmeren van praktijk
3. Pedagogiek/ pedagogische wetenschap = Onderzoek en theorievorming over/ voor en naar de
pedagogische praktijk en het beleid
4. Theoretische pedagogiek (metapedagogiek) = Doordenken, analyseren en beoordelen van de
dynamiek/ relatie tussen de eerst 3. Hierbij combineer je theorievorming, praktijk, onderzoek en
beleid en kijk je naar hoe ze zich verhouden ten opzichte van elkaar.
Lineair perspectief (ideale verhouding/ optimistisch perspectief):
- Binnen de praktijk of het beleid ondervinden we problemen. Hiermee gaan we naar onderzoekers
die het probleem gaan onderzoeken en kennis geven. Aan de hand van deze kennis wordt de
praktijk of het beleid verbeterd.
- Probleem in de praktijk/ het beleid > onderzoek > theorievorming > verbetering van de praktijk/
het beleid.
Maar… Praktijk is niet altijd sturend voor onderzoek en kan ook juist negatieve uitkomsten hebben
Voorbeelden:
In werkelijkheid is de dynamiek tussen theorievorming, praktijk, onderzoek en beleid ingewikkelder
dan de lineaire manier en die is niet altijd even gunstig of optimistisch. Hierbij zijn maatschappelijke,
politieke en culturele factoren van invloed op de praktijk en het beleid, maar ook op het onderzoek
en de theorievorming.
o Puberteit
Denk maar aan het gedrag van pubers. De puberteit heeft met verschillende aspecten te maken,
bijvoorbeeld biologisch, ontwikkeling, sociaalpsychologisch, cultureel antropologisch etc. Die
allemaal hun verklaringen geven voor het ‘probleemgedrag’ van pubers. Maar er was geen
erkend probleem aan de puberteit. Door de benaming van ‘puberbrein’ werd het onderwijs, de
opvoeding en de zorg verandert.
o Sekseverschillen
Jonge dieren (voorbeeld groene meerkatten) en kinderen hebben een uitgesproken voorkeur
voor bepaald speelgoed. Zo hebben jongens een voorkeur voor auto’s, ballen en gereedschap
(arbeid/ lawaai maken). Meisjes hebben voorkeuren voor poppen (verzorging). Er wordt
gekeken naar rolpatronen.
Hebben we dit van nature meegekregen of hebben we ons dit aangeleerd (natuur versus
cultuur)? Identificeren zij zich met rolmodellen om hen heen (invloed van de cultuur)? Dit werd
onderzocht bij dieren.
Zulke sekseverschillen zijn ook aanwezig in het onderwijs en in de opvoeding. Dit heeft te maken
met condities, doelen en methoden. Deze rolpatronen willen we doorbreken, waardoor mannen
zorgachtig worden en vrouwen juist wat minder en dus meer bètavakken gaan kiezen.
Pedagogen en onderwijzers zijn heel optimistisch over maatschappelijke problemen oplossen
met kinderen. Je kunt roldoorbrekend onderwijzen en opvoeden. Dit is een wenselijk resultaat
voor het beleid. Theoretisch pedagogen gaan na of een onderzoek tegen de maatschappelijk
dominante ideeën ingaan en waarom. Het wordt niet geaccepteerd dat sekseverschillen ook
ontstaan door biologische verschillen. De maatschappij wil dat we er iets aan kunnen doen.
Als de verschillen veroorzaakt worden door de cultuur dan heb je er meer invloed op dan
wanneer het van nature zo is. Dan moet je een manier bedenken om er mee om te gaan; je
moet het gaan compenseren/ rechttrekken in plaats van veranderen. We kunnen het niet echt
oplossen.

1

, o Thom Shakespeare (bio-ethicus) - Dwerggroei
De farmaceutische industrie heeft een medicijn ontwikkelt tegen ‘dwerggroei’ (dwarfisme). Deze
medicijnen voorkomen dat er mensen worden geboren met ‘dwerggroei’. Ze zouden hiermee
leed kunnen voorkomen en waren trots op hun medicijn. Bij een presentatie hadden ze de
lotgenootgroepen (organisatie van kleine mensen) uitgenodigd, maar die waren niet blij met het
medicijn. Zij strijden juist voor gelijkheid (emancipatie). Ze worden als minderwaardig en
komisch gezien en worden niet serieus genomen.
Dat er een medicijn gemaakt wordt, betekend een bevestiging voor hun tot last zijn,
minderwaardigheid en de moeite niet waard zijn. Er werd onderzoek gedaan naar een opvatting
dat dwerggroei voorkomen moet worden. Deze zorg was er in het echt niet maar was er vanuit
een vooroordeel. Discriminatie wordt aangewakkerd en vooroordelen worden bevestigd. Vanaf
nu worden ouders verantwoordelijk voor het dwergzijn van hun kinderen en daar kunnen
zorgverzekeraars op in spelen.
o Corrie Tijsseling - Doofheid
Van dove kinderen wordt niet verwacht dat ze gaan studeren. Als jij wilt gaan studeren wat niet
goed bij jou natuur past, dan moet je zelf maar zorgen dat het je lukt. Bijvoorbeeld het krijgen
van een doventolk.
Uit onderzoek van Corrie bleek dat gebarentaal is voor doof-geboren kinderen hun moedertaal.
Ze kunnen zich op een natuurlijke manier ontwikkelen in een dovenomgeving. Ze hebben dus
recht om in een omgeving op te groeien waar gebarentaal gebezigd wordt. Kinderen die
opgroeien bij ouders die geen gebarentaal kunnen of liplezen, dan zouden die kinderen uit huis
geplaatst moeten worden.
Dit onderzoek kan leiden tot een opmerkelijke conclusie die direct relevant is voor de praktijk/
beleid. Maar de praktijk zat niet te wachten op deze conclusie. Dit leidde tot discussies.




2