Belangenbehartiger 1 – Personen- en familierecht en erfrecht
Hoofdstuk 1: Personen- en familierecht
1.1.1 Inleiding: de mens als rechtssubject
Met de geboorte van een baby ontstaat er een nieuw rechtssubject, een
natuurlijk persoon in juridische zin. Natuurlijk persoon = een drager van rechten
en plichten. Geboorte is een belangrijk moment, want dan voldoe je aan artikel
1:1 BW: allen die zich in Nederland bevinden vrij en bevoegd tot het genot van
burgerlijke rechten.
Artikel 1:2 BW: een kind waarvan een vrouw zwanger is wordt als geboren
aangemerkt voor zover dit zijn belang vordert. -> belangrijk voor het erfrecht en
erkenning, artikel 1:203 BW.
1.1.2 Familierechtelijke betrekkingen
Met de geboorte (adoptie, erkenning) van de baby ontstaan familiebanden. ->
familierechtelijke betrekkingen, artikel 1:197 BW. Automatisch heeft deze
baby een vader en moeder, artikel 1:198 lid 1 sub a en 1:199 sub a BW.
Artikel 1:3 lid 1 BW:
- Ouders: eerstegraads bloedverwanten
- Grootouders: tweedegraads bloedverwanten
Bloedverwanten in opgaande lijn: ouders, grootouders en overgrootouders.
Bloedverwanten in neergaande lijn: broers, zussen, ooms, tantes.
Bloedverwanten in zijlijn: (achter)neven en nichten.
De Graad van een bloedverwant in de zijlijn wordt berekend door van de ene
bloedverwant terug te tellen naar de gemeenschappelijke stamouders van beide.
De gepasseerde generaties tel je op. -> artikel 1:3 lid 1 BW
Aanverwantschap: door huwelijk of geregistreerd partnerschap, artikel 1:3 lid 2
BW.
Artikel 4:10 BW: familierechtelijke betrekkingen kunnen leiden tot het zijn van
een erfgenaam op grond van de wet.
1.1.3 Het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen: het
afstammingsrecht
Artikel 1:197 BW: een kind, zijn ouders en zijn bloedverwanten staan in
familierechtelijke betrekking.
Familierechtelijke betrekkingen kunnen dus op vier manieren ontstaan
door ouderschap:
1. Geboorte: automatisch
- Moeder altijd bij geboorte automatisch -> juridisch moederschap, artikel
1:198 BW.
Juridisch vaderschap, artikel 1:199 BW: (hoeven niet biologische vader te
zijn)
- Vader binnen huwelijk bij geboorte automatisch
- Huwelijk van de man en vrouw 306 dagen voor de geboorte van kind is
ontbonden door de dood van de man, zelfs bij hertrouwen, artikel 1:199
sub b BW. -> Sinds de 306e dag voor de geboorte van het kind gescheiden
en gescheiden heeft geleefd dan kan de vrouw binnen een jaar na
geboorte verklaren dat overleden echtgenoot geen vader is.
1
, Huwelijk van twee vrouwen: artikel 1:198 lid 1 sub b BW: Moet zijn verwerkt
door kunstmatige donorbevruchtiging. -> overleggen van officiële verklaring bij
Ambtenaar van burgerlijke stand.
Huwelijk = geregistreerd partnerschap
2. Erkenning, artikel 199 sub c BW
- Erkenning hoeft niet te worden gedaan door de biologische vader.
- Een vrouw kan ook een kind erkennen
3. Gerechtelijke vaststelling van ouderschap, artikel 1:207 BW
- Het ouderschap van een man kan dan door de rechtbank worden
vastgesteld op grond dat deze verwekker is van het kind of heeft
ingestemd met een daad dat tot verwekking heeft geleid. -> dit kan ook
een vrouw zijn bij de 2e grond.
- Kan binnen vijf jaar na geboorte, of onder omstandigheden tot dat het kind
16 jaar is, artikel 1:207 lid 3 BW.
- Het zijn van verwekker is genoeg, er hoeft geen sprake te zijn van family
life.
Minderjarigen worden vertegenwoordigd door een afstammingscurator,
artikel 1:212 BW.
Dit alles kan worden vastgesteld aan de hand van DNA-onderzoek, beveelt door
de rechter op grond van artikel 194 Rv. Voor het bevelen is door de hoge raad
vastgesteld dat de feiten leidend aan het DNA-onderzoek noodzakelijk en
voldoende zijn om aan te nemen dat de man de verwekker is van het kind. ->
een weigering van DNA afgeven werkt meestal in nadeel van betrokkene. DNA-
onderzoek is niet nodig wanneer andere bewijzen voldoende zijn.
Gerechtelijke vaststelling is niet mogelijk als het kind al twee juridische ouders
heeft. Er zal dan eerste op grond van artikel 1:200, 202a, 205, 205a BW het
juridisch ouderschap moeten aantasten voordat andere vaststelling mogelijk is.
4. Adoptie
Degene waaruit het kind geboren wordt is altijd van rechtswege moeder van het
kind, artikel 1:198 lid 1 sub a BW.
Draagmoederschap: het ouderlijk gezag van de draagmoeder zal beëindigd
worden, artikel 1:266 BW waarna andere ouders het gezag kunnen verwerven.
Donor: de man die zijn zaad voor kunstmatige donorinseminatie heeft afgestaan.
Verwekker: degene die zelf de daad tot verwekking heeft verricht
Biologische vaders: donor en verwekker.
Van een donor of verwekker:
- Kan geen bijdrage in de kosten vereist worden, artikel 1:394 BW
- Kan geen verzoek tot gerechtelijke vaststelling gedaan worden, artikel
1:207 BW
Dit geldt niet voor de persoon die als levensgezel van de moeder heeft
ingesteld met een verwekkingsdaad.
1.1.4 De ontkenning van het vader- en moederschap en de vernietiging
van erkenning
2
Hoofdstuk 1: Personen- en familierecht
1.1.1 Inleiding: de mens als rechtssubject
Met de geboorte van een baby ontstaat er een nieuw rechtssubject, een
natuurlijk persoon in juridische zin. Natuurlijk persoon = een drager van rechten
en plichten. Geboorte is een belangrijk moment, want dan voldoe je aan artikel
1:1 BW: allen die zich in Nederland bevinden vrij en bevoegd tot het genot van
burgerlijke rechten.
Artikel 1:2 BW: een kind waarvan een vrouw zwanger is wordt als geboren
aangemerkt voor zover dit zijn belang vordert. -> belangrijk voor het erfrecht en
erkenning, artikel 1:203 BW.
1.1.2 Familierechtelijke betrekkingen
Met de geboorte (adoptie, erkenning) van de baby ontstaan familiebanden. ->
familierechtelijke betrekkingen, artikel 1:197 BW. Automatisch heeft deze
baby een vader en moeder, artikel 1:198 lid 1 sub a en 1:199 sub a BW.
Artikel 1:3 lid 1 BW:
- Ouders: eerstegraads bloedverwanten
- Grootouders: tweedegraads bloedverwanten
Bloedverwanten in opgaande lijn: ouders, grootouders en overgrootouders.
Bloedverwanten in neergaande lijn: broers, zussen, ooms, tantes.
Bloedverwanten in zijlijn: (achter)neven en nichten.
De Graad van een bloedverwant in de zijlijn wordt berekend door van de ene
bloedverwant terug te tellen naar de gemeenschappelijke stamouders van beide.
De gepasseerde generaties tel je op. -> artikel 1:3 lid 1 BW
Aanverwantschap: door huwelijk of geregistreerd partnerschap, artikel 1:3 lid 2
BW.
Artikel 4:10 BW: familierechtelijke betrekkingen kunnen leiden tot het zijn van
een erfgenaam op grond van de wet.
1.1.3 Het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen: het
afstammingsrecht
Artikel 1:197 BW: een kind, zijn ouders en zijn bloedverwanten staan in
familierechtelijke betrekking.
Familierechtelijke betrekkingen kunnen dus op vier manieren ontstaan
door ouderschap:
1. Geboorte: automatisch
- Moeder altijd bij geboorte automatisch -> juridisch moederschap, artikel
1:198 BW.
Juridisch vaderschap, artikel 1:199 BW: (hoeven niet biologische vader te
zijn)
- Vader binnen huwelijk bij geboorte automatisch
- Huwelijk van de man en vrouw 306 dagen voor de geboorte van kind is
ontbonden door de dood van de man, zelfs bij hertrouwen, artikel 1:199
sub b BW. -> Sinds de 306e dag voor de geboorte van het kind gescheiden
en gescheiden heeft geleefd dan kan de vrouw binnen een jaar na
geboorte verklaren dat overleden echtgenoot geen vader is.
1
, Huwelijk van twee vrouwen: artikel 1:198 lid 1 sub b BW: Moet zijn verwerkt
door kunstmatige donorbevruchtiging. -> overleggen van officiële verklaring bij
Ambtenaar van burgerlijke stand.
Huwelijk = geregistreerd partnerschap
2. Erkenning, artikel 199 sub c BW
- Erkenning hoeft niet te worden gedaan door de biologische vader.
- Een vrouw kan ook een kind erkennen
3. Gerechtelijke vaststelling van ouderschap, artikel 1:207 BW
- Het ouderschap van een man kan dan door de rechtbank worden
vastgesteld op grond dat deze verwekker is van het kind of heeft
ingestemd met een daad dat tot verwekking heeft geleid. -> dit kan ook
een vrouw zijn bij de 2e grond.
- Kan binnen vijf jaar na geboorte, of onder omstandigheden tot dat het kind
16 jaar is, artikel 1:207 lid 3 BW.
- Het zijn van verwekker is genoeg, er hoeft geen sprake te zijn van family
life.
Minderjarigen worden vertegenwoordigd door een afstammingscurator,
artikel 1:212 BW.
Dit alles kan worden vastgesteld aan de hand van DNA-onderzoek, beveelt door
de rechter op grond van artikel 194 Rv. Voor het bevelen is door de hoge raad
vastgesteld dat de feiten leidend aan het DNA-onderzoek noodzakelijk en
voldoende zijn om aan te nemen dat de man de verwekker is van het kind. ->
een weigering van DNA afgeven werkt meestal in nadeel van betrokkene. DNA-
onderzoek is niet nodig wanneer andere bewijzen voldoende zijn.
Gerechtelijke vaststelling is niet mogelijk als het kind al twee juridische ouders
heeft. Er zal dan eerste op grond van artikel 1:200, 202a, 205, 205a BW het
juridisch ouderschap moeten aantasten voordat andere vaststelling mogelijk is.
4. Adoptie
Degene waaruit het kind geboren wordt is altijd van rechtswege moeder van het
kind, artikel 1:198 lid 1 sub a BW.
Draagmoederschap: het ouderlijk gezag van de draagmoeder zal beëindigd
worden, artikel 1:266 BW waarna andere ouders het gezag kunnen verwerven.
Donor: de man die zijn zaad voor kunstmatige donorinseminatie heeft afgestaan.
Verwekker: degene die zelf de daad tot verwekking heeft verricht
Biologische vaders: donor en verwekker.
Van een donor of verwekker:
- Kan geen bijdrage in de kosten vereist worden, artikel 1:394 BW
- Kan geen verzoek tot gerechtelijke vaststelling gedaan worden, artikel
1:207 BW
Dit geldt niet voor de persoon die als levensgezel van de moeder heeft
ingesteld met een verwekkingsdaad.
1.1.4 De ontkenning van het vader- en moederschap en de vernietiging
van erkenning
2
