Samenvatting Leerstof deeltentamen Landplanten en fylogenie - Biodiversiteit Plant

Landplanten & fylogenie 03-02-20

- Biodiversiteit een term die de veelvormigheid en vormenrijkdom van het leven
aangeeft
- Systematiek of systematische biologie: het rangschikken van de levende natuur

3 domeinen
1. Bacteria (pro)
2. Archaea (pro)
3. Eukarya (euk)
- Planten
- Dieren
- Fungi

Eukarya: 4 supergroepen
1. Excavata
2. SAR
3. Archaeplastida
4. Unikonta

Wat bepaalt de diversiteit van het leven?
- Hoe is diversiteit ontstaan in de tijd?
Evolutie + systematiek
- Wat bepaalt diversiteit in de ruimte?
Ecologie

Biodiversiteit ordenen
- Classificatiesysteem: taxonomie
- “eenheid” voor classificatie: taxon (mv. taxa)
- Individuen met gelijke kenmerken  soort (“basistaxon”)
- Hiërarchische classificatie  groeperen van soorten in hogere taxa op basis van
similariteit/verwantschap
- Classificatie geeft evolutionaire ontstaansgeschiedenis weer

Nodig:
- Kenmerken en tools kenmerkanalyse
- Soortconcepten
- Nomenclatuur regels (naamgeving)

Kenmerken
- Uiterlijke kenmerken: morfologie
 Mikromorfologie
- Anatomie
- Ontwikkeling
- Biochemisch
- Cytologisch (chromosomen)
- Moleculair (DNA vergelijken)

Hiërarchische classificatie
 Groeperen van soorten in hogere taxa op basis van similariteit/verwantschap

,Voorbeeld
- Mos
- Soort: Atrichum

Binaire nomenclatuur van soorten

Genusnaam + soort epitheton + auteur

Begonia darthvaderiana C.W. Lin & C.I. Peng

Cursief of onderstreept  soortnaam niet bekend  sp.

Carl (Carolus) Linnaeus (1707-1778)
- Zweedse arts en natuuronderzoeken
- 1735 naar Nederland  promotie tot dokter in de Geneeskunde
- Tot 1738 in dienst van bankier George Clifford als huisarts en beheerder van
prive-hortus in Heemstede
- Werk was bijzonder door:
1. Hiërarchische classificaties
2. Binominaal naamgevingssysteem
3. Korte kernachtige diagnoses voor soorten
4. Dichotome classificaties: iedere groep werd op basis van een aantal kenmerken
onderverdeelt in subgroepen

- Konrad Gessner, Otto Brunsfels en Hiëronymus Bock: publiceerden de indeling
van het dieren- en plantenrijk

Naamgeving (nomenclatuur)
- Gelatiniseerd, Latijns alfabet, geldig gepubliceerd
- Dieren: Zoölogische nomenclatuur
- Planten: botanische nomenclatuur

Soorten, Genera en Families: Regels (codes)
- Vernoemd naar eigenschappen, herkomst of personen
- Binominale soortnaam: Genusnaam + epitheton, gevolgd door auteursnaam

Taxa boven het familieniveau: conventies
- Vernoemd naar eigenschappen of namen van genera
- Specifieke uitgangen voor de wetenschappelijke namen van hogere taxa

- Domein > rijk > fylum > klasse > orde > familie > genus > soort

- Synoniemen: verschillende namen voor dezelfde soort
 Oudste naam geldig: senior synoniem
- Holotype: het universeel referentie-exemplaar van een soort
- Homoniemen: twee verschillende soorten met dezelfde naam

- Determineren: volgen van de bestaande classificatie kenmerk voor kenmerk om
uiteindelijk bij de juiste soortnaam uit te komen

, Classificatie van planten gebaseerd op 1 of meer kenmerken
- Praktisch
- Gemakkelijk realiseerbaar
- Geven geen goed beeld van de natuurlijke verwantschap
- Lage voorspellende waarde
- Dus het zijn: artificiële of onnatuurlijke systemen


Similariteit  verwantschap
Wat op elkaar hoort te lijken Wat dezelfde ontstaansgeschiedenis heeft hoort bij elkaar

Analoge delen (analogieën)
Hebben geen gemeenschappelijke oorsprong
Men spreekt van homoplasie: gelijkaardige omstandigheden

Homologe delen (homologieën)
Hebben een gemeenschappelijke oorsprong

Homologe structuren bij verwante organismen
- Evolutie is afstamming met verandering
- Bepaald kenmerk van vooroudersoort wordt geërfd  in al dan niet veranderde
toestand

Convergenties
- Soorten die niet verwant zijn zien er hetzelfde uit
 Komt door: onder invloed van dezelfde natuurlijke selectie gestaan 
convergente evolutie
 Parallelle evolutie: onafhankelijke evolutionaire gebeurtenissen met exact
hetzelfde resultaat

‘Evolutie’ van classificaties
Classificatie gebaseerd op uiterlijke similariteit  classificatie gebaseerd op kenmerken die
(hypothetische) verwantschappen weergeven

Fylogenetische boom
Een diagram waarin een voorstel wordt gedaan voor de werkelijke afstammingsgeschiedenis
van soorten

Cladistiek
- Oorsprong in de werken van Willi Hennig
- Analyse van de verspreiding van kenmerken en kenmerktoestanden over
bestudeerde taxa
- Resultaat grafisch weergegeven in cladogram

Aspecten van een fylogenetische boom
- Vertakkingspatroon (verwantschap)
- Gelijkenis (similariteit)
- Tijdsaspect