Samenvatting
LOOPBAAN EN BURGERSCHAP JAAR 2
,Inhoud
Economische dimensie...........................................................................................................................2
Thema 3 kritisch consumeren.............................................................................................................2
Hoofdstuk 1 omgaan met geld.......................................................................................................2
Hoofdstuk 2 consumeren...............................................................................................................4
Hoofdstuk 3 duurzaamheid............................................................................................................5
Begrippenlijst......................................................................................................................................7
Vitaal burgerschap..................................................................................................................................8
Thema 1 leefstijl.................................................................................................................................8
Hoofdstuk 1 gezonde leefstijl.........................................................................................................8
Hoofdstuk 2 genotmiddelen...........................................................................................................9
Hoofdstuk 3 gezondheid...............................................................................................................11
Begrippenlijst....................................................................................................................................12
Thema 2 relaties en seksualiteit.......................................................................................................12
Hoofdstuk 1 relaties......................................................................................................................12
Hoofdstuk 2 seks...........................................................................................................................13
Hoofdstuk 3 samenleven..............................................................................................................15
Begrippenlijst....................................................................................................................................16
1
, Economische dimensie
Thema 3 kritisch consumeren
Hoofdstuk 1 omgaan met geld
Je hebt geld nodig om te kunnen leven. Je moet bijvoorbeeld je opleiding, je woning, je eten en je
kleding betalen. Het geld dat je uitgeeft aan al deze dingen, noem je uitgaven. Het geldt dat je
binnenkrijgt noem je inkomsten.
Je kunt voor je inkomsten zorgen door te werken, maar er zijn ook andere manieren om geld binnen
te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld een maandelijkse bijdrage van je ouders krijgen.
In bepaalde gevallen kun je ook inkomsten halen uit studiefinanciering. Dit kan als je tussen de 18 en
30 jaar bent en een BOL-opleiding in het mbo of een hbo- of universitaire studie volgt.
Studiefinanciering kan de vorm hebben van een maandelijkse bijdrage van de overheid of van een
lening. Dat hangt af van de opleiding die je doet en je financiële situatie. De lening moet je na je
studie wel terugbetalen binnen 30 jaar met rente. Je kunt studiefinanciering aanvragen bij de dienst
uitvoering onderwijst (DUO).
Naast studiefinanciering heb je soms ook recht op een andere bijdrage van de overheid. In sommige
gevallen kun je een toeslag krijgen. Dat is een maandelijkse of jaarlijkse aanvulling op je inkomen om
bepaalde kosten te kunnen betalen. Zo kun je zorgtoeslag, huurtoeslag of kinderopvangtoeslag
aanvragen.
Toeslagen zijn bedoeld voor mensen die een laag inkomen hebben en geen financiële hulp krijgen
van bijvoorbeeld een ouder of partner. Het is dus afhankelijk van je inkomen en je situatie of je recht
hebt op een toeslag. Toeslagen kun je aanvragen bij de belastingdienst.
Je inkomsten gebruik je onder andere om je vaste lasten te betalen. Dat zijn uitgaven die je op vaste
momenten moet doen en die telkens terugkeren. Zo heb je waarschijnlijk abonnementen lopen,
waarvan de kosten op een vaste datum worden afgeschreven. Andere voorbeelden zijn huur en
energiekosten.
Er zijn ook uitgaven die je niet op vaste momenten doet, maar die wel regelmatig terugkomen. Zoals
boodschappen en kleding. Dit zijn geen vaste lasten, maar wel uitgaven waar je rekening mee moet
houden. Als bijvoorbeeld je fiets kapot gaat, heb je geld nodig voor een nieuwe. Het is daarom
handig om altijd wat geld achter de hand te hebben voor dit soort uitgaven.
Je kunt budgetteren om te voorkomen dat je onverwacht zonder geld komt te zitten. Budgetteren
betekent dat je een overzicht maakt van al je inkomsten en uitgaven. Zo kun je zien hoeveel geld je
vrij te besteden hebt. Zo’n overzicht noem je ook wel een begroting.
Om onverwachte grote uitgaven te voorkomen, kun je voor bepaalde dingen een verzekering
afsluiten. Een verzekering is een overeenkomst met een verzekeraar, waarbij jij een vast bedrag
betaalt en de verzekeraar bepaalde kosten dekt. Het vaste bedrag dat je betaalt heeft een premie.
Verzekeringen vallen onder je vaste lasten.
Een verzekering die verplicht is voor alle Nederlanders is de zorgverzekering. Dit is een verzekering
die medische kosten dekt. Tot je 18de ben je via je ouders verzekerd. Vanaf je 18 de moet je een eigen
zorgverzekering afsluiten. Je kunt elk jaar een nieuwe zorgverzekering kiezen. Een zorgverzekering
bestaat uit een verlicht basispakket en eventueel een aanvullende verzekering. Het basispakket dekt
de kosten voor de zorg van bijvoorbeeld huisarts, ziekenhuis, psychiater en apotheek. De overheid
2
LOOPBAAN EN BURGERSCHAP JAAR 2
,Inhoud
Economische dimensie...........................................................................................................................2
Thema 3 kritisch consumeren.............................................................................................................2
Hoofdstuk 1 omgaan met geld.......................................................................................................2
Hoofdstuk 2 consumeren...............................................................................................................4
Hoofdstuk 3 duurzaamheid............................................................................................................5
Begrippenlijst......................................................................................................................................7
Vitaal burgerschap..................................................................................................................................8
Thema 1 leefstijl.................................................................................................................................8
Hoofdstuk 1 gezonde leefstijl.........................................................................................................8
Hoofdstuk 2 genotmiddelen...........................................................................................................9
Hoofdstuk 3 gezondheid...............................................................................................................11
Begrippenlijst....................................................................................................................................12
Thema 2 relaties en seksualiteit.......................................................................................................12
Hoofdstuk 1 relaties......................................................................................................................12
Hoofdstuk 2 seks...........................................................................................................................13
Hoofdstuk 3 samenleven..............................................................................................................15
Begrippenlijst....................................................................................................................................16
1
, Economische dimensie
Thema 3 kritisch consumeren
Hoofdstuk 1 omgaan met geld
Je hebt geld nodig om te kunnen leven. Je moet bijvoorbeeld je opleiding, je woning, je eten en je
kleding betalen. Het geld dat je uitgeeft aan al deze dingen, noem je uitgaven. Het geldt dat je
binnenkrijgt noem je inkomsten.
Je kunt voor je inkomsten zorgen door te werken, maar er zijn ook andere manieren om geld binnen
te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld een maandelijkse bijdrage van je ouders krijgen.
In bepaalde gevallen kun je ook inkomsten halen uit studiefinanciering. Dit kan als je tussen de 18 en
30 jaar bent en een BOL-opleiding in het mbo of een hbo- of universitaire studie volgt.
Studiefinanciering kan de vorm hebben van een maandelijkse bijdrage van de overheid of van een
lening. Dat hangt af van de opleiding die je doet en je financiële situatie. De lening moet je na je
studie wel terugbetalen binnen 30 jaar met rente. Je kunt studiefinanciering aanvragen bij de dienst
uitvoering onderwijst (DUO).
Naast studiefinanciering heb je soms ook recht op een andere bijdrage van de overheid. In sommige
gevallen kun je een toeslag krijgen. Dat is een maandelijkse of jaarlijkse aanvulling op je inkomen om
bepaalde kosten te kunnen betalen. Zo kun je zorgtoeslag, huurtoeslag of kinderopvangtoeslag
aanvragen.
Toeslagen zijn bedoeld voor mensen die een laag inkomen hebben en geen financiële hulp krijgen
van bijvoorbeeld een ouder of partner. Het is dus afhankelijk van je inkomen en je situatie of je recht
hebt op een toeslag. Toeslagen kun je aanvragen bij de belastingdienst.
Je inkomsten gebruik je onder andere om je vaste lasten te betalen. Dat zijn uitgaven die je op vaste
momenten moet doen en die telkens terugkeren. Zo heb je waarschijnlijk abonnementen lopen,
waarvan de kosten op een vaste datum worden afgeschreven. Andere voorbeelden zijn huur en
energiekosten.
Er zijn ook uitgaven die je niet op vaste momenten doet, maar die wel regelmatig terugkomen. Zoals
boodschappen en kleding. Dit zijn geen vaste lasten, maar wel uitgaven waar je rekening mee moet
houden. Als bijvoorbeeld je fiets kapot gaat, heb je geld nodig voor een nieuwe. Het is daarom
handig om altijd wat geld achter de hand te hebben voor dit soort uitgaven.
Je kunt budgetteren om te voorkomen dat je onverwacht zonder geld komt te zitten. Budgetteren
betekent dat je een overzicht maakt van al je inkomsten en uitgaven. Zo kun je zien hoeveel geld je
vrij te besteden hebt. Zo’n overzicht noem je ook wel een begroting.
Om onverwachte grote uitgaven te voorkomen, kun je voor bepaalde dingen een verzekering
afsluiten. Een verzekering is een overeenkomst met een verzekeraar, waarbij jij een vast bedrag
betaalt en de verzekeraar bepaalde kosten dekt. Het vaste bedrag dat je betaalt heeft een premie.
Verzekeringen vallen onder je vaste lasten.
Een verzekering die verplicht is voor alle Nederlanders is de zorgverzekering. Dit is een verzekering
die medische kosten dekt. Tot je 18de ben je via je ouders verzekerd. Vanaf je 18 de moet je een eigen
zorgverzekering afsluiten. Je kunt elk jaar een nieuwe zorgverzekering kiezen. Een zorgverzekering
bestaat uit een verlicht basispakket en eventueel een aanvullende verzekering. Het basispakket dekt
de kosten voor de zorg van bijvoorbeeld huisarts, ziekenhuis, psychiater en apotheek. De overheid
2
