H1 Genoeg voor iedereen?
Start
Opdracht 1 Op zoek naar een beter leven
a Die kans is klein. Er zijn veel meer mensen die dat wel willen, maar niemand zal die
grond willen en kunnen missen.
b El Niño
c de nomadische veehouders / de herdersvolkeren
Opdracht 2 Kernwoorden
a Eigen antwoord leerling, bijvoorbeeld:
voedselvoorraden, voedseltekorten, voedselprobleem, voedseloverschotten
b de deelvragen 1 t/m 4
c Zo’n beeld helpt je om de problemen van het land beter te begrijpen en te helpen
oplossen.
Opdracht 3 Voedsel in kaart
a De handelsstromen spelen zich vooral af tussen de rijke ontwikkelde landen. De
voedselstromen zijn wat meer verspreid over de wereld.
b Afrika en Australië blijven achter in de productie van voedingsgewassen.
Beide werelddelen vullen elkaar aan voor tarwe: Australië voert tarwe uit, Afrika
voert tarwe in, onder andere uit Australië.
c Mensen die ziek zijn door malaria, kunnen geen voedsel verbouwen. Daardoor is hun
voedselvoorziening slecht.
Of:
Mensen met een slechte voedselvoorziening zijn kwetsbaarder voor ziekten zoals
malaria.
Opdracht 4 Topografie
a 38° O.L., 9° N.B.
b/c/d W1 Ethiopië, topografie
,1.1 Leven in Ethiopië
Opdracht 1 Een hoopvolle toekomst
a Kinderen zijn nodig om mee te helpen op de boerderij.
b De markt moet dichtbij en goed bereikbaar zijn.
c E
Opdracht 2 Isolement
a Er zijn grensconflicten met Zuid-Sudan en Eritrea. In de provincie Oromiya is een
afscheidingsbeweging actief.
b Het betekent dat Ethiopië omgeven is door andere landen / is afgesloten van zee.
Voor goederenvervoer per zeeschip is het aangewezen op buurlanden. Wanneer de
relatie met zo’n buurland verstoord is, komt de doorvoer van goederen in gevaar.
Opdracht 3 Een paradox
a Door het reliëf waren contacten tussen bevolkingsgroepen erg moeilijk. Door het
grote isolement vond er weinig vermenging plaats en ontwikkelden zich verschillende
talen en dialecten.
b De meeste mensen wonen in het hoogstgelegen gebied / het gebied met het meeste
reliëf.
Opdracht 4 Bevolkingskenmerken
a Het gevolg van de dalende kindersterfte is een grote toename van de bevolking
wanneer deze groep in de vruchtbare leeftijd komt. Waarschijnlijk zal het land niet al
deze mensen kunnen voeden. De afhankelijkheid van voedselhulp zal groot blijven.
b Drie manieren gevraagd, bijvoorbeeld:
1) betere hygiëne
2) schoon drinkwater
3) voldoende en goed voedsel
4) betere voorlichting over zuigelingenzorg
c geboorte-uitval en hoge kindersterfte 25 jaar geleden als gevolg van honger en / of
oorlog
d Ethiopië heeft veel (burger)oorlogen meegemaakt. In gewapende conflicten zijn het
vooral de mannen die omkomen.
Opdracht 5 Natuurlijke groei
a Zowel het geboortecijfer en het vruchtbaarheidscijfer als het sterftecijfer zijn sterk
gedaald en daarmee ook het geboorteoverschot.
b De basis wordt smaller in verhouding tot de rest van het leeftijdsdiagram.
c Ethiopië heeft een gemiddeld veel jongere bevolking. Het sterftecijfer is daar zo hoog
door de grote (kinder- en) zuigelingensterfte, onder andere als gevolg van slechte
medische zorg en aids.
In Nederland is er een sterke vergrijzing. In deze grote groep ouderen is het
sterftecijfer vanwege de hoge leeftijd hoog, ondanks de goede medische
voorzieningen.
d Het geboortecijfer op het platteland is hoog.
, Opdracht 6 Good governance en buitenlandse investeringen
a Kenmerken:
1) inspraak en verantwoording
2) politieke burgerrechten
3) kwaliteit rechtssysteem
4) politieke stabiliteit en afwezigheid geweld
5) kwaliteit regelgeving
6) beheersing van corruptie
7) doelmatigheid overheid en bestuur
b Het land scoort van zeer matig tot slecht.
c Drie landen gevraagd:
1) Turkije
2) China
3) India
Opdracht 7 Productiviteit en marktprijzen
a de landbouwsector
b Twee onderdelen in deze sector gevraagd die het meest productief zijn:
1) commerciële landbouw
2) exportlandbouw
Deze sectoren zijn op winst gericht en moeten concurrerend zijn. Dus werkt men zo
efficiënt mogelijk (oorzaak)
Door de toepassing van wetenschappelijke landbouwmethoden, moderne technieken
en machines is de productiviteit per hectare en per arbeidskracht hoog / hoger
(gevolg).
c Bevolkingscultures: zijn het meest kwetsbaar voor de sterke schommelingen in de
koffieprijzen. Deze kleine boeren zijn voor hun inkomen sterk afhankelijk van de
(extra) inkomsten uit de koffieteelt / gebruiken een deel van de grond voor
koffieteelt, terwijl ze de grond ook zouden kunnen gebruiken voor de
voedselverbouw.
Plantages: hebben financiële reserves om de schommelingen op te vangen / kunnen
zo nodig personeel ontslaan om de kosten te drukken.
Wilde bospluk: De verzamelaars lopen weinig risico omdat ze niet hebben
geïnvesteerd in een bedrijf / in de grond. Voor deze mensen levert de pluk een extra
inkomen op bij hoge marktprijzen / ze zijn flexibel.
d Twee redenen gevraagd:
1) Uitbreiding van de plantages gaat ten koste van de bossen waar de kleine boeren
en dorpelingen bonen plukken.
2) Uitbreiding van de plantages betekent een sterke productietoename. Daardoor zal
de koffieprijs dalen.
Verdieping
Opdracht 8 Stad en welvaart
a Voorbeeld van goede hypothese is:
Als het bbp per inwoner hoger is, zal het percentage mensen dat in steden woont ook
hoger zijn.
Start
Opdracht 1 Op zoek naar een beter leven
a Die kans is klein. Er zijn veel meer mensen die dat wel willen, maar niemand zal die
grond willen en kunnen missen.
b El Niño
c de nomadische veehouders / de herdersvolkeren
Opdracht 2 Kernwoorden
a Eigen antwoord leerling, bijvoorbeeld:
voedselvoorraden, voedseltekorten, voedselprobleem, voedseloverschotten
b de deelvragen 1 t/m 4
c Zo’n beeld helpt je om de problemen van het land beter te begrijpen en te helpen
oplossen.
Opdracht 3 Voedsel in kaart
a De handelsstromen spelen zich vooral af tussen de rijke ontwikkelde landen. De
voedselstromen zijn wat meer verspreid over de wereld.
b Afrika en Australië blijven achter in de productie van voedingsgewassen.
Beide werelddelen vullen elkaar aan voor tarwe: Australië voert tarwe uit, Afrika
voert tarwe in, onder andere uit Australië.
c Mensen die ziek zijn door malaria, kunnen geen voedsel verbouwen. Daardoor is hun
voedselvoorziening slecht.
Of:
Mensen met een slechte voedselvoorziening zijn kwetsbaarder voor ziekten zoals
malaria.
Opdracht 4 Topografie
a 38° O.L., 9° N.B.
b/c/d W1 Ethiopië, topografie
,1.1 Leven in Ethiopië
Opdracht 1 Een hoopvolle toekomst
a Kinderen zijn nodig om mee te helpen op de boerderij.
b De markt moet dichtbij en goed bereikbaar zijn.
c E
Opdracht 2 Isolement
a Er zijn grensconflicten met Zuid-Sudan en Eritrea. In de provincie Oromiya is een
afscheidingsbeweging actief.
b Het betekent dat Ethiopië omgeven is door andere landen / is afgesloten van zee.
Voor goederenvervoer per zeeschip is het aangewezen op buurlanden. Wanneer de
relatie met zo’n buurland verstoord is, komt de doorvoer van goederen in gevaar.
Opdracht 3 Een paradox
a Door het reliëf waren contacten tussen bevolkingsgroepen erg moeilijk. Door het
grote isolement vond er weinig vermenging plaats en ontwikkelden zich verschillende
talen en dialecten.
b De meeste mensen wonen in het hoogstgelegen gebied / het gebied met het meeste
reliëf.
Opdracht 4 Bevolkingskenmerken
a Het gevolg van de dalende kindersterfte is een grote toename van de bevolking
wanneer deze groep in de vruchtbare leeftijd komt. Waarschijnlijk zal het land niet al
deze mensen kunnen voeden. De afhankelijkheid van voedselhulp zal groot blijven.
b Drie manieren gevraagd, bijvoorbeeld:
1) betere hygiëne
2) schoon drinkwater
3) voldoende en goed voedsel
4) betere voorlichting over zuigelingenzorg
c geboorte-uitval en hoge kindersterfte 25 jaar geleden als gevolg van honger en / of
oorlog
d Ethiopië heeft veel (burger)oorlogen meegemaakt. In gewapende conflicten zijn het
vooral de mannen die omkomen.
Opdracht 5 Natuurlijke groei
a Zowel het geboortecijfer en het vruchtbaarheidscijfer als het sterftecijfer zijn sterk
gedaald en daarmee ook het geboorteoverschot.
b De basis wordt smaller in verhouding tot de rest van het leeftijdsdiagram.
c Ethiopië heeft een gemiddeld veel jongere bevolking. Het sterftecijfer is daar zo hoog
door de grote (kinder- en) zuigelingensterfte, onder andere als gevolg van slechte
medische zorg en aids.
In Nederland is er een sterke vergrijzing. In deze grote groep ouderen is het
sterftecijfer vanwege de hoge leeftijd hoog, ondanks de goede medische
voorzieningen.
d Het geboortecijfer op het platteland is hoog.
, Opdracht 6 Good governance en buitenlandse investeringen
a Kenmerken:
1) inspraak en verantwoording
2) politieke burgerrechten
3) kwaliteit rechtssysteem
4) politieke stabiliteit en afwezigheid geweld
5) kwaliteit regelgeving
6) beheersing van corruptie
7) doelmatigheid overheid en bestuur
b Het land scoort van zeer matig tot slecht.
c Drie landen gevraagd:
1) Turkije
2) China
3) India
Opdracht 7 Productiviteit en marktprijzen
a de landbouwsector
b Twee onderdelen in deze sector gevraagd die het meest productief zijn:
1) commerciële landbouw
2) exportlandbouw
Deze sectoren zijn op winst gericht en moeten concurrerend zijn. Dus werkt men zo
efficiënt mogelijk (oorzaak)
Door de toepassing van wetenschappelijke landbouwmethoden, moderne technieken
en machines is de productiviteit per hectare en per arbeidskracht hoog / hoger
(gevolg).
c Bevolkingscultures: zijn het meest kwetsbaar voor de sterke schommelingen in de
koffieprijzen. Deze kleine boeren zijn voor hun inkomen sterk afhankelijk van de
(extra) inkomsten uit de koffieteelt / gebruiken een deel van de grond voor
koffieteelt, terwijl ze de grond ook zouden kunnen gebruiken voor de
voedselverbouw.
Plantages: hebben financiële reserves om de schommelingen op te vangen / kunnen
zo nodig personeel ontslaan om de kosten te drukken.
Wilde bospluk: De verzamelaars lopen weinig risico omdat ze niet hebben
geïnvesteerd in een bedrijf / in de grond. Voor deze mensen levert de pluk een extra
inkomen op bij hoge marktprijzen / ze zijn flexibel.
d Twee redenen gevraagd:
1) Uitbreiding van de plantages gaat ten koste van de bossen waar de kleine boeren
en dorpelingen bonen plukken.
2) Uitbreiding van de plantages betekent een sterke productietoename. Daardoor zal
de koffieprijs dalen.
Verdieping
Opdracht 8 Stad en welvaart
a Voorbeeld van goede hypothese is:
Als het bbp per inwoner hoger is, zal het percentage mensen dat in steden woont ook
hoger zijn.
