Filosofie
- Letterlijk: liefde voor de wijsheid
- Philos = liefde, Sophia = wijsheid
- Wetenschap die streeft naar wijsheid en kennis
- Samenhangend systeem van beweringen en argumenten
- Levensbeschouwing (mijn filosofie is…)
- (Leidende) denkwijze, opvatting (de filosofie van ons bedrijf is: klant is koning)
• Gaat over de “grote vragen” en “de rede (ons verstand) als fundament”
• Het nadenken, reflecteren en ter discussie stellen van wat we denken te zijn en
denken te weten.
• Wordt ook wel wijsbegeerte genoemd
• Een hedendaagse filosoof legt zijn ene oor bij de geschiedenis en het andere bij zijn
tijdgenoten
• Filosofie richt zich op de grondslagen van
– Wetenschap (wat zijn de taken van de wetenschap?)
– Kunst (wat is kunst precies?)
– Religie (wat is de functie van religie? Bestaat God?)
– Menselijk bestaan (Ben jij je hersenen? Hebben we een ziel?)
– Wiskunde
– Taal
– Het denken als zodanig
– …..
– Ethiek (hoe dingen behoren te zijn; waardoor is iets moreel goed of slecht?)
Filosofie en de bedrijfskunde
Bedrijven dragen bij aan de maatschappij:
• Maken winst (voor eigenaren)
• Betalen daarom belasting (aan overheid)
• Werkgelegenheid (voor werknemers)
• Maken waardevolle producten en diensten (voor klanten)
… is dat het enige wat we van bedrijven mogen verwachten?
Filosofie en bedrijfsethiek
Bedrijven dragen bij aan de maatschappij
… maar hebben ze nog meer verantwoordelijkheden?
… en waar eindigen deze verantwoordelijkheden?
Binnen de filosofie houdt bedrijfsethiek zich bezig met deze vragen.
,Deel 1 – Ethiek en het individu
Hoofdstuk 1 – Wat is ethiek?
Moreel dilemma: ontstaat wanneer op basis van een feitelijke situatie er meerdere
waardeoordelen zijn die elkaar uitsluiten
Ethiek = de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren van
de moraal. De moraal is de samenhang tussen normen en waarden
- Een waarde is het uiteindelijke doel dat gerealiseerd wordt door het naleven van
bepaalde normen
- Een norm is de manier waarop men een (of meerdere) waarde(n) wil realiseren
Bedrijfsethiek: gaat over de vraag of morele keuzes ethisch verantwoord zijn.
Moraal = het geheel van handelingen en gedragingen, die in een maatschappelijke context,
als correct worden gezien (iemands perceptie van wat juist is)
Het moreel dilemma
Analyseren = wanneer een onderzoeker in kaart brengt wat de ethische opvatting is van een
individu of groep, en waarom
Evalueren = het uiteindelijk vellen van een waardeoordeel
Bedrijfsmoraal = veelal de algemene visie op ethiek van een bedrijf
, Norm = de manier waarop men een (of meerdere) waarde(n) wil realiseren
(Bijvoorbeeld: norm - Dames gaan voor Waarden - respect)
Individuele normen = normen per individu
(Bijvoorbeeld: Norm - Iedereen heeft een eigen ochtendroutine voordat hij op tijd in de
collegezaal is Waarden – Punctualiteit of Fatsoen)
Collectieve normen = normen binnen een groep
(Bijvoorbeeld: In verschillende landen kijken ze anders naar het drinken van alcohol tijdens de
lunch)
Universele normen = wanneer vrijwel iedereen het eens is om een norm na te leven
(Bijvoorbeeld: Norm - Wanneer een ouder iemand de bus in stapt en je die persoon laat zitten
Waarden - Respect)
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: hierin staan belangrijke normen
opgeschreven die ertoe moeten leiden dat ieder mens zonder uitzondering een
menswaardig bestaan kan leiden.
Geschreven normen = een norm die in opgeschreven in een politieke verklaring. Een norm
kan dus zodoende georganiseerd of soms zelfs verplicht zijn om na te leven in een bepaalde
samenleving.
(Bijvoorbeeld: Norm - Voor een rood stoplicht moet je stoppen Waarden - Veiligheid)
Verschil tussen individuele normen en collectieve normen
De strekking van collectieve normen kan variëren van een bijna universele reikwijdte tot een
kleine subcultuur.
Collectieve normen zijn veelal cultureel of religieus bepaald. Sommige van deze normen zijn
opgeschreven ter naleving
De reden om de norm na te leven is niet de norm zelf, maar de achterliggende waarden.
Waarde = het uiteindelijke doel dat gerealiseerd wordt door het naleven van bepaalde
normen. Wat is uiteindelijk belangrijk of nastrevenswaardig
(Bijvoorbeeld: Respect, Veiligheid, Welzijn, Liefde, etc..)
Terminal values: zijn de allerbelangrijkste waarden in het leven waar we niet zonder kunnen
en vormen een levensdoel op zich
Instrumental values: zijn waarden die ons daarbij helpen, maar zijn geen doel op zich. Deze
waarden behelzen een bepaald wenselijk gedrag die ertoe bijdragen de ‘terminal values’ te
kunnen realiseren
Deugd = een bepaalde eigenschap die nodig is om een norm succesvolk te kunnen naleven
(Bijvoorbeeld: Iemand die graag op tijd komt ter realisatie van de waarde ‘beleefdheid’ dient
daarvoor ‘stipt’ te zijn)
- Letterlijk: liefde voor de wijsheid
- Philos = liefde, Sophia = wijsheid
- Wetenschap die streeft naar wijsheid en kennis
- Samenhangend systeem van beweringen en argumenten
- Levensbeschouwing (mijn filosofie is…)
- (Leidende) denkwijze, opvatting (de filosofie van ons bedrijf is: klant is koning)
• Gaat over de “grote vragen” en “de rede (ons verstand) als fundament”
• Het nadenken, reflecteren en ter discussie stellen van wat we denken te zijn en
denken te weten.
• Wordt ook wel wijsbegeerte genoemd
• Een hedendaagse filosoof legt zijn ene oor bij de geschiedenis en het andere bij zijn
tijdgenoten
• Filosofie richt zich op de grondslagen van
– Wetenschap (wat zijn de taken van de wetenschap?)
– Kunst (wat is kunst precies?)
– Religie (wat is de functie van religie? Bestaat God?)
– Menselijk bestaan (Ben jij je hersenen? Hebben we een ziel?)
– Wiskunde
– Taal
– Het denken als zodanig
– …..
– Ethiek (hoe dingen behoren te zijn; waardoor is iets moreel goed of slecht?)
Filosofie en de bedrijfskunde
Bedrijven dragen bij aan de maatschappij:
• Maken winst (voor eigenaren)
• Betalen daarom belasting (aan overheid)
• Werkgelegenheid (voor werknemers)
• Maken waardevolle producten en diensten (voor klanten)
… is dat het enige wat we van bedrijven mogen verwachten?
Filosofie en bedrijfsethiek
Bedrijven dragen bij aan de maatschappij
… maar hebben ze nog meer verantwoordelijkheden?
… en waar eindigen deze verantwoordelijkheden?
Binnen de filosofie houdt bedrijfsethiek zich bezig met deze vragen.
,Deel 1 – Ethiek en het individu
Hoofdstuk 1 – Wat is ethiek?
Moreel dilemma: ontstaat wanneer op basis van een feitelijke situatie er meerdere
waardeoordelen zijn die elkaar uitsluiten
Ethiek = de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren van
de moraal. De moraal is de samenhang tussen normen en waarden
- Een waarde is het uiteindelijke doel dat gerealiseerd wordt door het naleven van
bepaalde normen
- Een norm is de manier waarop men een (of meerdere) waarde(n) wil realiseren
Bedrijfsethiek: gaat over de vraag of morele keuzes ethisch verantwoord zijn.
Moraal = het geheel van handelingen en gedragingen, die in een maatschappelijke context,
als correct worden gezien (iemands perceptie van wat juist is)
Het moreel dilemma
Analyseren = wanneer een onderzoeker in kaart brengt wat de ethische opvatting is van een
individu of groep, en waarom
Evalueren = het uiteindelijk vellen van een waardeoordeel
Bedrijfsmoraal = veelal de algemene visie op ethiek van een bedrijf
, Norm = de manier waarop men een (of meerdere) waarde(n) wil realiseren
(Bijvoorbeeld: norm - Dames gaan voor Waarden - respect)
Individuele normen = normen per individu
(Bijvoorbeeld: Norm - Iedereen heeft een eigen ochtendroutine voordat hij op tijd in de
collegezaal is Waarden – Punctualiteit of Fatsoen)
Collectieve normen = normen binnen een groep
(Bijvoorbeeld: In verschillende landen kijken ze anders naar het drinken van alcohol tijdens de
lunch)
Universele normen = wanneer vrijwel iedereen het eens is om een norm na te leven
(Bijvoorbeeld: Norm - Wanneer een ouder iemand de bus in stapt en je die persoon laat zitten
Waarden - Respect)
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: hierin staan belangrijke normen
opgeschreven die ertoe moeten leiden dat ieder mens zonder uitzondering een
menswaardig bestaan kan leiden.
Geschreven normen = een norm die in opgeschreven in een politieke verklaring. Een norm
kan dus zodoende georganiseerd of soms zelfs verplicht zijn om na te leven in een bepaalde
samenleving.
(Bijvoorbeeld: Norm - Voor een rood stoplicht moet je stoppen Waarden - Veiligheid)
Verschil tussen individuele normen en collectieve normen
De strekking van collectieve normen kan variëren van een bijna universele reikwijdte tot een
kleine subcultuur.
Collectieve normen zijn veelal cultureel of religieus bepaald. Sommige van deze normen zijn
opgeschreven ter naleving
De reden om de norm na te leven is niet de norm zelf, maar de achterliggende waarden.
Waarde = het uiteindelijke doel dat gerealiseerd wordt door het naleven van bepaalde
normen. Wat is uiteindelijk belangrijk of nastrevenswaardig
(Bijvoorbeeld: Respect, Veiligheid, Welzijn, Liefde, etc..)
Terminal values: zijn de allerbelangrijkste waarden in het leven waar we niet zonder kunnen
en vormen een levensdoel op zich
Instrumental values: zijn waarden die ons daarbij helpen, maar zijn geen doel op zich. Deze
waarden behelzen een bepaald wenselijk gedrag die ertoe bijdragen de ‘terminal values’ te
kunnen realiseren
Deugd = een bepaalde eigenschap die nodig is om een norm succesvolk te kunnen naleven
(Bijvoorbeeld: Iemand die graag op tijd komt ter realisatie van de waarde ‘beleefdheid’ dient
daarvoor ‘stipt’ te zijn)
