Hoorcolleges Burgerlijk Recht 2 (2020/2021)
+ tutorials aanvullingen op HC
College 1: Vertegenwoordiging
Terminologie
De vertegenwoordigde wordt principaal of achterman genoemd (A)
De vertegenwoordiger wordt de tussenpersoon genoemd (T)
De derde wordt de wederpartij genoemd (D)
De rechtshandelingen die de tussenpersoon verricht treden in werking voor de
achterman
Tussenpersoon valt ertussen uit, is geen partij, overeenkomst is tussen A en D
Directe/onmiddellijke vertegenwoordiging = in naam en rekening van A (overeenkomst
tussen A en D)
Indirecte/middellijke vertegenwoordiging = in eigen naam, maar in rekening voor A
(overeenkomst tussen T en D) na levering wordt T houder, maar komt nooit in zijn
vermogen. Dus ook al gaat hij failliet, doet hier niks aan af.
Volmacht (3:60 lid 1 BW) = de bevoegdheid om in naam van een ander rechtshandelingen te
verrichten, zie ook de schakelbepalingen van 3:78 en 3:79 BW. Directe/onmiddellijke
vertegenwoordiging.
Lastgeving (7:414 BW) =
Lid 1:
- overeenkomst van opdracht
- waarbij lasthebber zich verbindt
- om rechtshandelingen te verrichten
- voor rekening van de lastgever
Lid 2:
- òf lasthebber handelt in naam van lastgever = directe/onmiddellijke vertegenwoordiging
- òf lasthebber handelt in eigen naam = indirecte/middellijke vertegenwoordiging
,Volmacht = Verlening van bevoegdheid aan ander tot het verrichten van rechtshandelingen
in naam van volmachtgever (3:60 lid 1 BW).
Belangrijke vraag = handel je in eigen naam of in naam van iemand anders?
Wilsvertrouwensleer 3:33-35 BW:
- Is er een rechtshandeling tot stand gekomen?
- Heeft iemand voor zichzelf (in eigen naam) of als vertegenwoordiger van een ander (in
naam van een ander) gehandeld?
Uitgangspunt als je handelt = je handelt voor jezelf, uitzondering is bijvoorbeeld bepaalde
functie, hoedanigheid etc.
- Ontstaan: uitdrukkelijke of stilzwijgende verlening (3:61 lid 1)
- Einde: o.m. overlijden volmachtgever (3:72) herroepen of opzeggen
• Derdenbescherming (3:76 lid 1) stel derde is niet op de hoogte dat er geen
volmacht meer is
Onherroepelijk volmacht = stel je koopt een huis en stel de koper geeft aan de verkoper een
onherroepelijk volmacht om de levering te laten plaatsvinden, dan weet je als verkoper ‘dan
gaat de levering door’. De koper kan zich niet onttrekken aan de levering.
Vragen plus antwoorden
1. Moet de gevolmachtigde de volmacht accepteren? Nee, je hoeft dit niet te accepteren, is
een bevoegdheid, geen verplichting.
2. Kan volmachtgever de rechtshandeling waarvoor hij een volmacht verstrekt, nog zelf
verrichten? Ja, want dat is nou juist de bedoeling, dat je je actie radius vergroot, als je jezelf
klem zet, dan vergoot je dit niet, werkt niet privatief, je berooft jezelf niet om het zelf te
verrichten, maar je geeft iemand anders de mogelijkheid om het óók te verrichten.
3. Is de gevolmachtigde verplicht om zijn volmacht te gebruiken? Nee, geen overeenkomst
bij volmacht, maar een bevoegdheid die je krijgt. (Bij lastgeving is het wel een verplichting).
4. Kan een minderjarige optreden als gevolmachtigde? Ja, artikel 3:63 BW, vloeit ook voort
uit het autonomie-beginsel.
5. Kan de gevolmachtigde zijn volmacht ‘doorgeven’? in beginsel niet, alleen onder
bepaalde omstandigheden, vloeit ook voort uit het autonomie-beginsel (je stelt iemand aan,
is beetje gek als die het weer aan anderen mag doorgeven, behoud je geen controle meer als
A).
6. Moet gevolmachtigde de identiteit van de achterman onthullen? 3:76 BW; binnen een
redelijke termijn moet de derde wel weten met wie hij zaken doet. Je mag het stilhouden,
maar binnen een redelijke termijn moet je het dus wel kenbaar maken.
Onbevoegde vertegenwoordiging
Casus:
- Werknemer T sluit op naam van bedrijf A een ICT koop- en onderhoudscontract ter
waarde van €75.000/jaar met D
, - T was slechts gevolmachtigd om contracten af te sluiten tot een bedrag van €
50.000/jaar
- T is dus onbevoegd, hij is een zogenaamde pseudo-gevolmachtigde
- Is A gebonden aan de overeenkomst die T namens haar sloot en zo nee, kan zij daaraan
toch gebonden raken?
Als je constateert dat er geen toereikende volmacht is, dan is het uitgangspunt dat A niet
gebonden is (3:66 lid 1), maar twee routes die als resultaat hebben dat A toch gebonden
is.
1. Bekrachtiging: als A toch gebonden wil zijn (3:69 BW)
2. Vertrouwensbescherming (3:61 lid 2 BW)
Bekrachtiging (3:69 BW)
- Heeft terugwerkende kracht (ex tunc)
- Heeft geen werking in geval 3:69 lid 3 als de derde er ook achter komt dat T niet bevoegd
was en kenbaar maakt dat hij niet meer verder wil met de overeenkomst
- Kan bekrachtiging stilzwijgend plaatsvinden? Ja nergens staat dat er een vorm vereist is,
dus weer 3:37 lid 1 BW.
Vertrouwensbescherming (3:61 lid 2 BW)
1. D heeft gerechtvaardigd vertrouwd dat er een (toereikende) volmacht was. Vgl. 3:35 en
3:11.
2. Dit vertrouwen berust op ‘een verklaring of gedraging van’ A
- ‘Toedoen’- beginsel
- Ratio: bescherming A tegen ongewilde binding
- Afwegen: toedoen A vs vertrouwen D
- Klassieke benadering: is er een concrete verklaring of gedraging van A waarop D is
afgegaan? (‘schuld’)
- Moderne benadering: is A (mede) verantwoordelijk voor het ontstaan of voortbestaan
van een situatie waarin D mag aannemen dat de tussenpersoon bevoegd is? (‘risico’)
Felix/Aruba
F onderhandelt met de luchthavenmeester (LHM) van de Arubaanse luchthaven omdat F de
afhandeling van kleine vluchten wilde verzorgen. F maakt daartoe kosten (o.a. een
verbouwing). Vervolgens blijkt na een jaar dat de LHM onbevoegd was en dat afhandeling
alleen verzorgd mag worden door Air Aruba, zodat F zijn bedrijft moet staken. Er was nog
geen overeenkomst tot stand gekomen, maar hij had al allemaal investeringen gedaan, de
luchthavenmeester liet hem ook in de waan dat de overeenkomst tot stand zou komen.
Hoge Raad: Overheidsorgaan kan ook gebonden zijn i.v.m. de positie die functionaris
inneemt, ondoorzichtigheid interne bevoegdheidsverdeling, nalatigheid overheid om derde
te wijzen op onbevoegdheid functionaris. Gaat ook om risico, niet alleen om
verwijtbaarheid.
+ tutorials aanvullingen op HC
College 1: Vertegenwoordiging
Terminologie
De vertegenwoordigde wordt principaal of achterman genoemd (A)
De vertegenwoordiger wordt de tussenpersoon genoemd (T)
De derde wordt de wederpartij genoemd (D)
De rechtshandelingen die de tussenpersoon verricht treden in werking voor de
achterman
Tussenpersoon valt ertussen uit, is geen partij, overeenkomst is tussen A en D
Directe/onmiddellijke vertegenwoordiging = in naam en rekening van A (overeenkomst
tussen A en D)
Indirecte/middellijke vertegenwoordiging = in eigen naam, maar in rekening voor A
(overeenkomst tussen T en D) na levering wordt T houder, maar komt nooit in zijn
vermogen. Dus ook al gaat hij failliet, doet hier niks aan af.
Volmacht (3:60 lid 1 BW) = de bevoegdheid om in naam van een ander rechtshandelingen te
verrichten, zie ook de schakelbepalingen van 3:78 en 3:79 BW. Directe/onmiddellijke
vertegenwoordiging.
Lastgeving (7:414 BW) =
Lid 1:
- overeenkomst van opdracht
- waarbij lasthebber zich verbindt
- om rechtshandelingen te verrichten
- voor rekening van de lastgever
Lid 2:
- òf lasthebber handelt in naam van lastgever = directe/onmiddellijke vertegenwoordiging
- òf lasthebber handelt in eigen naam = indirecte/middellijke vertegenwoordiging
,Volmacht = Verlening van bevoegdheid aan ander tot het verrichten van rechtshandelingen
in naam van volmachtgever (3:60 lid 1 BW).
Belangrijke vraag = handel je in eigen naam of in naam van iemand anders?
Wilsvertrouwensleer 3:33-35 BW:
- Is er een rechtshandeling tot stand gekomen?
- Heeft iemand voor zichzelf (in eigen naam) of als vertegenwoordiger van een ander (in
naam van een ander) gehandeld?
Uitgangspunt als je handelt = je handelt voor jezelf, uitzondering is bijvoorbeeld bepaalde
functie, hoedanigheid etc.
- Ontstaan: uitdrukkelijke of stilzwijgende verlening (3:61 lid 1)
- Einde: o.m. overlijden volmachtgever (3:72) herroepen of opzeggen
• Derdenbescherming (3:76 lid 1) stel derde is niet op de hoogte dat er geen
volmacht meer is
Onherroepelijk volmacht = stel je koopt een huis en stel de koper geeft aan de verkoper een
onherroepelijk volmacht om de levering te laten plaatsvinden, dan weet je als verkoper ‘dan
gaat de levering door’. De koper kan zich niet onttrekken aan de levering.
Vragen plus antwoorden
1. Moet de gevolmachtigde de volmacht accepteren? Nee, je hoeft dit niet te accepteren, is
een bevoegdheid, geen verplichting.
2. Kan volmachtgever de rechtshandeling waarvoor hij een volmacht verstrekt, nog zelf
verrichten? Ja, want dat is nou juist de bedoeling, dat je je actie radius vergroot, als je jezelf
klem zet, dan vergoot je dit niet, werkt niet privatief, je berooft jezelf niet om het zelf te
verrichten, maar je geeft iemand anders de mogelijkheid om het óók te verrichten.
3. Is de gevolmachtigde verplicht om zijn volmacht te gebruiken? Nee, geen overeenkomst
bij volmacht, maar een bevoegdheid die je krijgt. (Bij lastgeving is het wel een verplichting).
4. Kan een minderjarige optreden als gevolmachtigde? Ja, artikel 3:63 BW, vloeit ook voort
uit het autonomie-beginsel.
5. Kan de gevolmachtigde zijn volmacht ‘doorgeven’? in beginsel niet, alleen onder
bepaalde omstandigheden, vloeit ook voort uit het autonomie-beginsel (je stelt iemand aan,
is beetje gek als die het weer aan anderen mag doorgeven, behoud je geen controle meer als
A).
6. Moet gevolmachtigde de identiteit van de achterman onthullen? 3:76 BW; binnen een
redelijke termijn moet de derde wel weten met wie hij zaken doet. Je mag het stilhouden,
maar binnen een redelijke termijn moet je het dus wel kenbaar maken.
Onbevoegde vertegenwoordiging
Casus:
- Werknemer T sluit op naam van bedrijf A een ICT koop- en onderhoudscontract ter
waarde van €75.000/jaar met D
, - T was slechts gevolmachtigd om contracten af te sluiten tot een bedrag van €
50.000/jaar
- T is dus onbevoegd, hij is een zogenaamde pseudo-gevolmachtigde
- Is A gebonden aan de overeenkomst die T namens haar sloot en zo nee, kan zij daaraan
toch gebonden raken?
Als je constateert dat er geen toereikende volmacht is, dan is het uitgangspunt dat A niet
gebonden is (3:66 lid 1), maar twee routes die als resultaat hebben dat A toch gebonden
is.
1. Bekrachtiging: als A toch gebonden wil zijn (3:69 BW)
2. Vertrouwensbescherming (3:61 lid 2 BW)
Bekrachtiging (3:69 BW)
- Heeft terugwerkende kracht (ex tunc)
- Heeft geen werking in geval 3:69 lid 3 als de derde er ook achter komt dat T niet bevoegd
was en kenbaar maakt dat hij niet meer verder wil met de overeenkomst
- Kan bekrachtiging stilzwijgend plaatsvinden? Ja nergens staat dat er een vorm vereist is,
dus weer 3:37 lid 1 BW.
Vertrouwensbescherming (3:61 lid 2 BW)
1. D heeft gerechtvaardigd vertrouwd dat er een (toereikende) volmacht was. Vgl. 3:35 en
3:11.
2. Dit vertrouwen berust op ‘een verklaring of gedraging van’ A
- ‘Toedoen’- beginsel
- Ratio: bescherming A tegen ongewilde binding
- Afwegen: toedoen A vs vertrouwen D
- Klassieke benadering: is er een concrete verklaring of gedraging van A waarop D is
afgegaan? (‘schuld’)
- Moderne benadering: is A (mede) verantwoordelijk voor het ontstaan of voortbestaan
van een situatie waarin D mag aannemen dat de tussenpersoon bevoegd is? (‘risico’)
Felix/Aruba
F onderhandelt met de luchthavenmeester (LHM) van de Arubaanse luchthaven omdat F de
afhandeling van kleine vluchten wilde verzorgen. F maakt daartoe kosten (o.a. een
verbouwing). Vervolgens blijkt na een jaar dat de LHM onbevoegd was en dat afhandeling
alleen verzorgd mag worden door Air Aruba, zodat F zijn bedrijft moet staken. Er was nog
geen overeenkomst tot stand gekomen, maar hij had al allemaal investeringen gedaan, de
luchthavenmeester liet hem ook in de waan dat de overeenkomst tot stand zou komen.
Hoge Raad: Overheidsorgaan kan ook gebonden zijn i.v.m. de positie die functionaris
inneemt, ondoorzichtigheid interne bevoegdheidsverdeling, nalatigheid overheid om derde
te wijzen op onbevoegdheid functionaris. Gaat ook om risico, niet alleen om
verwijtbaarheid.
