Samenvatting Geschiedenis VWO6 – HC 1 Steden en Burgers (deel3): Amsterdam in de Gouden Eeuw

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw;

Leidende vraag: In hoeverre bepaalde de burgerij de ontwikkelingen in de
Republiek in de Gouden Eeuw. (1602-1700)

Amsterdam neemt de leiding:
 Amsterdam nam de macht van Antwerpen over
 Amsterdam had de beste voorwaarden om tot een stapelmarkt uit te
groeien.
 hierdoor groeide de economie in de Gouden Eeuw zo erg
 Amsterdamse handelaren speelden een hoofdrol in de graanhandel met
het Oostzeegebied. Ze gebruikten daarvoor een vloot.
 Kustgewesten vd republiek lagen op het snijpunt van belangrijke
handelsroutes
 graan werd in pakhuizen opgeslagen, om ze te bewaren voor als de
prijzen hoger
 werden.
 regenten stimuleerden dit, ze lokten ook handelaren en ondernemers
met gunstige
regels. Bij sociale conflicten kozen de stadsbestuurders de kant van de
ondernemers.
 Ook zorgden ze voor goede infrastructuur. Ook was er een beurs om
spullen te
 verhandelen en een wisselbank voor geldzaken.
 Doordat graan uit andere landen kon worden gehaald, kon Amsterdam
zich op andere zaken richten  technische vernieuwingen ( schepen en
molens om water te pompen )

VOC en WIC:
 Portugezen maakten grote winsten met producten uit Azië.
 Met een expeditie achterhaalden de Amsterdammers ook de zeeroute
waarmee ze
 handel gingen voeren.
 De handelscompagnieën beconcurreerden elkaar.
 In Azië stegen de inkoopprijzen van specerijen razendsnel, terwijl in de
republiek de verkoopprijzen juist daalden.
 uiteindelijk gingen handelscompagnieën zich samenvoegen: VOC
( grootste ooit )
 handelsmonopolie op Azië, mochten forten bouwen, oorlog voeren en
schepen van de vijand overmeesteren.

 compagnie voor handel van de Atlantische oceaan: WIC (voeren op
West Indië )
 bouwden forten, handelsnederzettingen en stichtte koloniën.
 Namen deel aan Spaanse Slavenhandel en Kaapvaart
 succesvolste kaping: Spaanse Zilvervloot  door de opbrengst kreeg de
oorlog tegen Spanje een grote impuls.
 er was een oorlogseconomie ontstaan: oorlog zorgde voor bloeiende
nijverheid, doordat er winst werd gemaakt op bouw van schepen,
uitrusting etc.

,  Er stonden in de republiek 2 groepen tegenover elkaar: voorstanders
van de vrede (de handel werd geschaad) en voorstanders van de oorlog
( handel en nijverheid dreef op de oorlog)
 NL had veel gebieden veroverd; vaak aan de kust, handig voor de
handel handig

Innovatie:
- economie in republiek kenmerkte zich door: innovatie in schepen en
handel/nijverheid
- Fluitschip: groot laadvermogen en weinig bemanning nodig. Andere
schepen konden
deze concurrentie niet aan.
- molens: windmolens voor malen van graan en houtzaagmolens.
- In dienst van stadhouder Maurits maakte Simon apparaten om
moerassen droog
te leggen. Molens speelde daarbij een rol, voor het droogmalen van
polders.
- Uitvinders konden hun apparaten aanbieden aan Staten-generaal of
Gewestelijke
Staten om zo octrooi te krijgen.
- Ook: wegennet met koetsdiensten en vele binnenwateren en
trekschuitverbindingen
tussen steden.


De Dertigjarige Oorlog:

- in andere Europese landen waren de economische ontwikkelingen minder
gunstig.
- Dat kwam door oorlogen en conflicten
- In het heilige roomse rijk (16e eeuw) waren steeds meer steden en
vorsten overgegaan naar het Lutheranisme; dat leidde tot een oorlog
tegen Karel V en de katholieke vorsten.
- 1555 was er een vrede gesloten, elke vorst mocht zijn eigen godsdienst
bepalen
- maar er bleven spanningen en die leidde tot de 30 jarige oorlog tussen
katholieke en protestantse vorsten.
 dat had een verwoestend effect op de economie, vooral de
textielnijverheid
- Wapenhandelaren maakten daarentegen grote winsten

Engeland en Frankrijk:
 De economische groei bleef ook hier achter.
 Religie en machtsverhoudingen (tussen koningen, adel en steden)
speelden een rol.