Samenvatting LF5
Inhoudsopgave
Gynaecologie en verloskunde.................................................................................................................3
Anatomie, fysiologie en pathologie voortplantingsorganen...............................................................4
Martini 10.9.5 geslachtorganen......................................................................................................4
Martini 19.2 inleiding......................................................................................................................4
Martini 19.3 inleiding......................................................................................................................5
Immuundeficiëntie.............................................................................................................................5
verworven immunodeficiëntiesyndroom (AIDS).............................................................................5
Stadia van een HIV infectie.............................................................................................................6
Seksueel overdraagbare infecties (STI)...............................................................................................7
Gonorroe............................................................................................................................................7
Syfilis...................................................................................................................................................7
Chlamydia...........................................................................................................................................8
Trichomoniasis....................................................................................................................................8
Genitale uitslag...................................................................................................................................9
Genitale wratten.................................................................................................................................9
20.4.3 placentatie.............................................................................................................................11
Circulatie in de placenta...............................................................................................................11
Placentahormonen.......................................................................................................................11
20.5.2 Structurele en functionele veranderingen van de baarmoeder.............................................12
20.6.1 De stadia van de baring.........................................................................................................12
Zellman – buitenbaarmoederlijke zwangerschap.............................................................................13
Zellman – Pre-eclampsie...................................................................................................................14
Zwangerschapsdiabetes...................................................................................................................15
Abortus.............................................................................................................................................15
19.3 De vorming van eicellen vindt plaats in de ovaria en hormonen vanuit de hypofyse en ovaria
reguleren de voortplantingsfuncties bij de vrouw............................................................................15
19.3.1 De ovaria............................................................................................................................15
19.3.2 De eileiders........................................................................................................................17
19.3.3 De uterus...........................................................................................................................17
19.5.1 menopauze........................................................................................................................19
Menstruele stoornissen....................................................................................................................19
Menstruele onregelmatigheden...................................................................................................19
Premenstrueel syndroom.............................................................................................................20
, Veel voorkomende gynaecologische aandoeningen.........................................................................20
Farmacologie anticonceptie, therapie bij SOA´s, medicatie menopauze..........................................22
Kindergeneeskunde en Jeugdgezondheidszorg....................................................................................23
De normale pasgeborene.................................................................................................................23
Vaccinaties en JGZ............................................................................................................................23
Ziekten en afwijkingen 0-12 jarigen..................................................................................................29
Martini..........................................................................................................................................29
Pagina 770 Cryptorchisme............................................................................................................29
Zelman..........................................................................................................................................29
6.6.1 Foetale en perinatale circulatie...........................................................................................29
6.6.2 Septumdefecten..................................................................................................................30
17.7.2 Vaatgezwellen....................................................................................................................30
13.7.1 Hersenvliesontsteking........................................................................................................30
Ziekten en afwijkingen 12-21 jarigen................................................................................................31
Zelman..........................................................................................................................................31
15.7.3 Anorexia Nervosa...............................................................................................................31
Chronische ziekten bij kinderen........................................................................................................31
Puberteit en adolescentie.................................................................................................................32
Kindermishandeling..........................................................................................................................33
Lichamelijk verwaarlozing.............................................................................................................34
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................34
Seksueel misbruik.........................................................................................................................35
Geestelijke mishandeling..............................................................................................................36
Infecties en antibiotica.........................................................................................................................37
Meest voorkomende virale infecties................................................................................................37
Zelman..........................................................................................................................................37
3.6.1 Virussen...............................................................................................................................37
3.6.2 Bacteriën..............................................................................................................................38
3.6.3 Protozoën............................................................................................................................38
3.6.4 Schimmels............................................................................................................................38
3.6.5 Helminthen..........................................................................................................................39
Meest voorkomende bacteriële infecties.........................................................................................39
Zelman..........................................................................................................................................39
3.9 Kinderziekten waartegen wordt gevaccineerd.......................................................................39
3.9.1 Bof.......................................................................................................................................39
3.9.2 Mazelen...............................................................................................................................39
, 3.9.3 Rodehond............................................................................................................................39
3.9.4 Difterie.................................................................................................................................39
3.9.5 Kinkhoest.............................................................................................................................40
3.9.6 Tetanus................................................................................................................................40
3.9.7 Poliomyelitis........................................................................................................................40
3.9.8 Haemophilus influenzae type b...........................................................................................40
3.9.9 Streptococcus pneumoniae.................................................................................................40
Waterpokken................................................................................................................................40
8.5.1 Griep....................................................................................................................................41
Indeling van antibiotica, en kennis van meest gebruikte antibiotica................................................41
McFadden.....................................................................................................................................41
8.2.2 De classificatie van bacteriën...............................................................................................41
8.2.3 Hoe bacteriën ziekten veroorzaken.....................................................................................42
8.2.4 antibacteriële geneesmiddelen...........................................................................................42
8.2.5 antibacteriële geneesmiddelen: geneesmiddelen die aangrijpen op de celwand...............42
Gynaecologie en verloskunde
,Anatomie, fysiologie en pathologie voortplantingsorganen
Martini 10.9.5 geslachtorganen
De testes
Bij een man vormen de interstitiële cellen van de testes steroïdhormonen die androgenen worden
genoemd. Hiervan is testosteron het belangrijkste androgeen. Testosteron bevorderd de vorming
van functionele spermacellen, onderhoud van de klieren van de mannelijke voortplantingsorganen
en bepaald de secundaire geslachtskenmerken, gezichtsbeharing etc. testosteron heeft ook invloed
op de stofwisseling in het lichaam. Het stimuleert de eiwitsynthese, spiergroei en leidt tot agressief
gedrag. Tijdens de embryonale ontwikkeling is de productie van testosteron van invloed op de
ontwikkeling van de mannelijke voortplantingsorganen, de uitwendige geslachtsorganen, onderdelen
van het CZS, kernen in de hypothalamus die later van invloed zijn op het seksuele gedrag.
Steuncellen (sertolicellen) in de testes spelen een rol bij de vorming van de spermacellen. Wanneer
de sertolicellen door FSH worden gestimuleerd wordt het hormoon inhibine afgegeven wat de afgifte
van FSH remt. FSH wordt afgegeven door de hypofysevoorkwab. Deze hormonen werken samen om
de productie spermacellen op een normaal niveau te houden.
De ovaria
De speciale structuren in de ovaria, de follikels, gaan vrouwelijke geslachtscellen vormen wanneer ze
door FSH worden gestimuleerd. Follikelcellen rond de eicellen produceren oestrogenen,
steroïdhormonen die de rijping van eicellen en de groei van de bekleding van de baarmoeder
bevorderen. Onder stimulering van FSH geven follikelcellen inhibine af wat de FSH weer onderdrukt.
Na de ovulatie ontwikkeld het follikel zich tot het gele lichaam en beginnen de cellen hiervan een
mengsel van oestrogenen en progestativa en met name progesteron af te geven. Progesteron
versneld de verplaatsing van de bevruchte eicellen door de eileiders en bereidt de baarmoeder voor
op de aankomst van de embryo. In combinatie met andere hormonen zorgt dit hormoon er ook voor
dat de melkklieren gaan groeien.
De vorming van androgenen, oestrogeen en progestativa staat onder invloed van regulerende
hormonen die door de hypofysevoorkwab worden afgegeven. Tijdens de zwangerschap functioneert
de placenta ook als hormoonklier en werkt samen met de ovaria en hypofyse zodat de foetus zich
normaal ontwikkeld en de bevalling normaal verloopt.
Martini 19.2 inleiding
Vanuit elk van de beide testes reizen spermatozoën in structuren die sw mannelijke tractus genitalis
vormen. De epididymis (bijbal), de zaadleider, het ejaculatiekanaal en de urethra voordat ze het
lichaam verlaten. Accessoire organen waaronder de zaadblaasjes, de prostaat en de Cowperklieren
geven hun producten aan het ejaculatiekanaal en de urethra af. De uitwendige geslachtsorganen van
de man zijn het scrotum, dat de testes omgeeft en de penis, een erectiel orgaan waar het distale
gedeelte van de urethra doorheen loopt.
,Martini 19.3 inleiding
Het voorplantingsstelsel van de vrouw vormt geslachtshormonen, gameten (geslachtscellen) en moet
ook een in zich ontwikkelend embryo kunnen beschermen en ondersteunen en een pasgeborene
voeden. De belangrijkste organen van het vrouwelijke voortplanting zijn de ovaria, de eileiders, de
baarmoeder, de vagina en de onderdelen van het uitwendige geslachtsorgaan. Daarnaast zijn er ook
additionele klieren betrokken bij de regulering van de voortplanting.
OEFENSTOF: MARTINI BLZ. 803 VRAAG 22 & 23
Immuundeficiëntie
verworven immunodeficiëntiesyndroom (AIDS)
AIDS is een ziekte van het immuunsysteem wat wordt gekarakteriseerd door vermindering van de T-
helpercellen en een verhoogde vatbaarheid voor infecties en verschillende kankersoorten. Iedere
, dag is er een besmetting van ongeveer 7000 mensen aan HIV. Hierbij is AIDS een mogelijk gevolg van
een HIV besmetting. Sinds 30 jaar zijn er meer dan 60 miljoen mensen geconstateerd met HIV.
Risicofactoren voor HIV/AIDS zijn onbeschermde seks, verschillende sekspartners, een andere
seksuele aandoening, IV drugs gebruik, onbesneden zijn en geboren van een besmette moeder.
Stadia van een HIV infectie
Een HIV infectie heeft vier verschillende stadiums.
1. Na de blootstelling aan HIV; duurt enkele weken en lijkt op een korte koortsachtige ziekte.
2. Hierbij is er een periode van ongeveer 10 jaar waarbij er geen symptomen lijken te zijn.
Tijdens deze periode kan de ziekte worden verspreid, vermeerderd en dood de T-
helpercellen.
3. Deze periode komen de symptomen openbaar maar er is geen ontwikkelde AIDS.
Symptomen bestaan voor verschillende jaren en zijn diarree, koorts, zweten in de nacht,
vermoeidheid en een toename van pijn, mond infecties, vergrootte lymfklieren en
huidproblemen.
4. Dit is de progressieve fase van HIV naar AIDS. Tijdens deze periode heeft de patiënt een van
de AIDS aangetoonde ziekten en minder dan 200 T-helpercellen.
AIDS aangetoonde ziekten zijn infecties die bij een gezond persoon niet optreden. Voorbeelden
hiervan zijn longontsteking als oorzaak van een schimmel.
De oorzaak van AIDS is HIV, een virus dat de genetische informatie opslaat in RNA wat wordt
gekopieerd in de DNA. HIV wordt verspreid door het in aanraking komen met lichaamsvloeistoffen,
melk, bloed, sperma en vaginale uitscheiding.
Het virus infecteert en dood de T-helpercellen, verlamd het lichaamsimmuunsysteem wat het
kwetsbaar maakt voor infecties.
HIV wordt gediagnostiseerd door het meten van antilichamen in het bloed. De meeste patiënten
produceren antilichamen tegen HIV binnen 3 maanden na de besmetting. Een positieve test wordt
herhaald en bevestigd.
Er zijn gratis anonieme hiv tests beschikbaar bij lokale apotheken door de VS.
Hiv-remmers zijn de beschikbare behandelingen tegen een HIV infectie en dient zo snel als mogelijk
is gestart te worden. Deze remmers controleren de kopie van het virus en vertragen de vordering van
een HIV gerelateerde ziekte. Er zijn verschillende typen remmers; NRTI’S: een verandering van HIV
RNA niet in DNA. Proteaseremmers; stopt de samenkomst van niet HIV virus. Fusieremmers
voorkomen de fusie van HIV in T-helpercellen. Toegangsremmers zorgen ervoor dat HiV niet de T-
helpercellen kunnen binnendringen. Integraseremmers verhinderen de integratie van HIV in de
menselijke cellen.
HIV-remmers combineren drie of meer anti-HIV medicaties in een dagelijks regime. HIV kan niet
worden genezen, de medicatie kan de ziekte alleen vertragen.
Een effectieve vaccin voor HIV is nog niet beschikbaar.
Er zijn verschillende methoden om HIV te voorkomen:
- Onthouden
- Relatie met een persoon
Inhoudsopgave
Gynaecologie en verloskunde.................................................................................................................3
Anatomie, fysiologie en pathologie voortplantingsorganen...............................................................4
Martini 10.9.5 geslachtorganen......................................................................................................4
Martini 19.2 inleiding......................................................................................................................4
Martini 19.3 inleiding......................................................................................................................5
Immuundeficiëntie.............................................................................................................................5
verworven immunodeficiëntiesyndroom (AIDS).............................................................................5
Stadia van een HIV infectie.............................................................................................................6
Seksueel overdraagbare infecties (STI)...............................................................................................7
Gonorroe............................................................................................................................................7
Syfilis...................................................................................................................................................7
Chlamydia...........................................................................................................................................8
Trichomoniasis....................................................................................................................................8
Genitale uitslag...................................................................................................................................9
Genitale wratten.................................................................................................................................9
20.4.3 placentatie.............................................................................................................................11
Circulatie in de placenta...............................................................................................................11
Placentahormonen.......................................................................................................................11
20.5.2 Structurele en functionele veranderingen van de baarmoeder.............................................12
20.6.1 De stadia van de baring.........................................................................................................12
Zellman – buitenbaarmoederlijke zwangerschap.............................................................................13
Zellman – Pre-eclampsie...................................................................................................................14
Zwangerschapsdiabetes...................................................................................................................15
Abortus.............................................................................................................................................15
19.3 De vorming van eicellen vindt plaats in de ovaria en hormonen vanuit de hypofyse en ovaria
reguleren de voortplantingsfuncties bij de vrouw............................................................................15
19.3.1 De ovaria............................................................................................................................15
19.3.2 De eileiders........................................................................................................................17
19.3.3 De uterus...........................................................................................................................17
19.5.1 menopauze........................................................................................................................19
Menstruele stoornissen....................................................................................................................19
Menstruele onregelmatigheden...................................................................................................19
Premenstrueel syndroom.............................................................................................................20
, Veel voorkomende gynaecologische aandoeningen.........................................................................20
Farmacologie anticonceptie, therapie bij SOA´s, medicatie menopauze..........................................22
Kindergeneeskunde en Jeugdgezondheidszorg....................................................................................23
De normale pasgeborene.................................................................................................................23
Vaccinaties en JGZ............................................................................................................................23
Ziekten en afwijkingen 0-12 jarigen..................................................................................................29
Martini..........................................................................................................................................29
Pagina 770 Cryptorchisme............................................................................................................29
Zelman..........................................................................................................................................29
6.6.1 Foetale en perinatale circulatie...........................................................................................29
6.6.2 Septumdefecten..................................................................................................................30
17.7.2 Vaatgezwellen....................................................................................................................30
13.7.1 Hersenvliesontsteking........................................................................................................30
Ziekten en afwijkingen 12-21 jarigen................................................................................................31
Zelman..........................................................................................................................................31
15.7.3 Anorexia Nervosa...............................................................................................................31
Chronische ziekten bij kinderen........................................................................................................31
Puberteit en adolescentie.................................................................................................................32
Kindermishandeling..........................................................................................................................33
Lichamelijk verwaarlozing.............................................................................................................34
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................34
Seksueel misbruik.........................................................................................................................35
Geestelijke mishandeling..............................................................................................................36
Infecties en antibiotica.........................................................................................................................37
Meest voorkomende virale infecties................................................................................................37
Zelman..........................................................................................................................................37
3.6.1 Virussen...............................................................................................................................37
3.6.2 Bacteriën..............................................................................................................................38
3.6.3 Protozoën............................................................................................................................38
3.6.4 Schimmels............................................................................................................................38
3.6.5 Helminthen..........................................................................................................................39
Meest voorkomende bacteriële infecties.........................................................................................39
Zelman..........................................................................................................................................39
3.9 Kinderziekten waartegen wordt gevaccineerd.......................................................................39
3.9.1 Bof.......................................................................................................................................39
3.9.2 Mazelen...............................................................................................................................39
, 3.9.3 Rodehond............................................................................................................................39
3.9.4 Difterie.................................................................................................................................39
3.9.5 Kinkhoest.............................................................................................................................40
3.9.6 Tetanus................................................................................................................................40
3.9.7 Poliomyelitis........................................................................................................................40
3.9.8 Haemophilus influenzae type b...........................................................................................40
3.9.9 Streptococcus pneumoniae.................................................................................................40
Waterpokken................................................................................................................................40
8.5.1 Griep....................................................................................................................................41
Indeling van antibiotica, en kennis van meest gebruikte antibiotica................................................41
McFadden.....................................................................................................................................41
8.2.2 De classificatie van bacteriën...............................................................................................41
8.2.3 Hoe bacteriën ziekten veroorzaken.....................................................................................42
8.2.4 antibacteriële geneesmiddelen...........................................................................................42
8.2.5 antibacteriële geneesmiddelen: geneesmiddelen die aangrijpen op de celwand...............42
Gynaecologie en verloskunde
,Anatomie, fysiologie en pathologie voortplantingsorganen
Martini 10.9.5 geslachtorganen
De testes
Bij een man vormen de interstitiële cellen van de testes steroïdhormonen die androgenen worden
genoemd. Hiervan is testosteron het belangrijkste androgeen. Testosteron bevorderd de vorming
van functionele spermacellen, onderhoud van de klieren van de mannelijke voortplantingsorganen
en bepaald de secundaire geslachtskenmerken, gezichtsbeharing etc. testosteron heeft ook invloed
op de stofwisseling in het lichaam. Het stimuleert de eiwitsynthese, spiergroei en leidt tot agressief
gedrag. Tijdens de embryonale ontwikkeling is de productie van testosteron van invloed op de
ontwikkeling van de mannelijke voortplantingsorganen, de uitwendige geslachtsorganen, onderdelen
van het CZS, kernen in de hypothalamus die later van invloed zijn op het seksuele gedrag.
Steuncellen (sertolicellen) in de testes spelen een rol bij de vorming van de spermacellen. Wanneer
de sertolicellen door FSH worden gestimuleerd wordt het hormoon inhibine afgegeven wat de afgifte
van FSH remt. FSH wordt afgegeven door de hypofysevoorkwab. Deze hormonen werken samen om
de productie spermacellen op een normaal niveau te houden.
De ovaria
De speciale structuren in de ovaria, de follikels, gaan vrouwelijke geslachtscellen vormen wanneer ze
door FSH worden gestimuleerd. Follikelcellen rond de eicellen produceren oestrogenen,
steroïdhormonen die de rijping van eicellen en de groei van de bekleding van de baarmoeder
bevorderen. Onder stimulering van FSH geven follikelcellen inhibine af wat de FSH weer onderdrukt.
Na de ovulatie ontwikkeld het follikel zich tot het gele lichaam en beginnen de cellen hiervan een
mengsel van oestrogenen en progestativa en met name progesteron af te geven. Progesteron
versneld de verplaatsing van de bevruchte eicellen door de eileiders en bereidt de baarmoeder voor
op de aankomst van de embryo. In combinatie met andere hormonen zorgt dit hormoon er ook voor
dat de melkklieren gaan groeien.
De vorming van androgenen, oestrogeen en progestativa staat onder invloed van regulerende
hormonen die door de hypofysevoorkwab worden afgegeven. Tijdens de zwangerschap functioneert
de placenta ook als hormoonklier en werkt samen met de ovaria en hypofyse zodat de foetus zich
normaal ontwikkeld en de bevalling normaal verloopt.
Martini 19.2 inleiding
Vanuit elk van de beide testes reizen spermatozoën in structuren die sw mannelijke tractus genitalis
vormen. De epididymis (bijbal), de zaadleider, het ejaculatiekanaal en de urethra voordat ze het
lichaam verlaten. Accessoire organen waaronder de zaadblaasjes, de prostaat en de Cowperklieren
geven hun producten aan het ejaculatiekanaal en de urethra af. De uitwendige geslachtsorganen van
de man zijn het scrotum, dat de testes omgeeft en de penis, een erectiel orgaan waar het distale
gedeelte van de urethra doorheen loopt.
,Martini 19.3 inleiding
Het voorplantingsstelsel van de vrouw vormt geslachtshormonen, gameten (geslachtscellen) en moet
ook een in zich ontwikkelend embryo kunnen beschermen en ondersteunen en een pasgeborene
voeden. De belangrijkste organen van het vrouwelijke voortplanting zijn de ovaria, de eileiders, de
baarmoeder, de vagina en de onderdelen van het uitwendige geslachtsorgaan. Daarnaast zijn er ook
additionele klieren betrokken bij de regulering van de voortplanting.
OEFENSTOF: MARTINI BLZ. 803 VRAAG 22 & 23
Immuundeficiëntie
verworven immunodeficiëntiesyndroom (AIDS)
AIDS is een ziekte van het immuunsysteem wat wordt gekarakteriseerd door vermindering van de T-
helpercellen en een verhoogde vatbaarheid voor infecties en verschillende kankersoorten. Iedere
, dag is er een besmetting van ongeveer 7000 mensen aan HIV. Hierbij is AIDS een mogelijk gevolg van
een HIV besmetting. Sinds 30 jaar zijn er meer dan 60 miljoen mensen geconstateerd met HIV.
Risicofactoren voor HIV/AIDS zijn onbeschermde seks, verschillende sekspartners, een andere
seksuele aandoening, IV drugs gebruik, onbesneden zijn en geboren van een besmette moeder.
Stadia van een HIV infectie
Een HIV infectie heeft vier verschillende stadiums.
1. Na de blootstelling aan HIV; duurt enkele weken en lijkt op een korte koortsachtige ziekte.
2. Hierbij is er een periode van ongeveer 10 jaar waarbij er geen symptomen lijken te zijn.
Tijdens deze periode kan de ziekte worden verspreid, vermeerderd en dood de T-
helpercellen.
3. Deze periode komen de symptomen openbaar maar er is geen ontwikkelde AIDS.
Symptomen bestaan voor verschillende jaren en zijn diarree, koorts, zweten in de nacht,
vermoeidheid en een toename van pijn, mond infecties, vergrootte lymfklieren en
huidproblemen.
4. Dit is de progressieve fase van HIV naar AIDS. Tijdens deze periode heeft de patiënt een van
de AIDS aangetoonde ziekten en minder dan 200 T-helpercellen.
AIDS aangetoonde ziekten zijn infecties die bij een gezond persoon niet optreden. Voorbeelden
hiervan zijn longontsteking als oorzaak van een schimmel.
De oorzaak van AIDS is HIV, een virus dat de genetische informatie opslaat in RNA wat wordt
gekopieerd in de DNA. HIV wordt verspreid door het in aanraking komen met lichaamsvloeistoffen,
melk, bloed, sperma en vaginale uitscheiding.
Het virus infecteert en dood de T-helpercellen, verlamd het lichaamsimmuunsysteem wat het
kwetsbaar maakt voor infecties.
HIV wordt gediagnostiseerd door het meten van antilichamen in het bloed. De meeste patiënten
produceren antilichamen tegen HIV binnen 3 maanden na de besmetting. Een positieve test wordt
herhaald en bevestigd.
Er zijn gratis anonieme hiv tests beschikbaar bij lokale apotheken door de VS.
Hiv-remmers zijn de beschikbare behandelingen tegen een HIV infectie en dient zo snel als mogelijk
is gestart te worden. Deze remmers controleren de kopie van het virus en vertragen de vordering van
een HIV gerelateerde ziekte. Er zijn verschillende typen remmers; NRTI’S: een verandering van HIV
RNA niet in DNA. Proteaseremmers; stopt de samenkomst van niet HIV virus. Fusieremmers
voorkomen de fusie van HIV in T-helpercellen. Toegangsremmers zorgen ervoor dat HiV niet de T-
helpercellen kunnen binnendringen. Integraseremmers verhinderen de integratie van HIV in de
menselijke cellen.
HIV-remmers combineren drie of meer anti-HIV medicaties in een dagelijks regime. HIV kan niet
worden genezen, de medicatie kan de ziekte alleen vertragen.
Een effectieve vaccin voor HIV is nog niet beschikbaar.
Er zijn verschillende methoden om HIV te voorkomen:
- Onthouden
- Relatie met een persoon
