SOCIALE PSYCHOLOGIE
Hoofdstuk 1
Inleiding tot de sociale psychologie
Doelen voor bachelors
Algemeen
1. ... kennis van de centrale concepten, modellen en methoden van de psychologische
wetenschappen ...
... [psychologisch] denken toepassen op basis van empirisch bewijs uit de internationale
wetenschappelijke literatuur.
Onderzoek
14. ... verschillende wetenschappelijke onderzoeksinstrumenten en is zich bewust van
zowel de mogelijkheden als de beperkingen van gangbaar kwalitatief en kwantitatief onderzoek.
15. ... eenvoudige statistische methoden toepassen (beschrijvende, inferentiële en
eenvoudige multivariate technieken) in een onderzoekssetting.
Hoofdstukoverzicht
I. Wat is sociale psychologie?
Waarom hielpen mensen niet? (Recente voorbeelden?) bijvoorbeeld het bijstander-effect
Wanneer leidt ontgroening tot grote vriendschap in de nieuwe groep, en wanneer niet? (waarom
worden dopen erger en erger; omdat ze altijd een stukje verder en verder willen gaan, voor bv
status te verhogen. Cognitieve dissonantie (passen zich aan terwijl het niet overeenkomt met
hun eigen mening))
Sociale invloed is het effect dat woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere
mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, houding of gedrag.
Sociale psychologie wordt gedefinieerd als de wetenschappelijke studie van de manier waarop
gedachten, gevoelens en handelingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of
ingebeelde aanwezigheid van andere mensen. (Kan zowel direct als indirect zijn (aanwezig van
mensen of juist niet aanwezig)
(Dingen juist wel of niet doen door sociale invloed. Kan echt aanwezig zijn of niet)
Andere mensen kunnen ons beïnvloeden door
1
, - directe pogingen tot persuasie, handeling,, of
- indirect door hun aanwezigheid en de overdracht van culturele waarden.
➢ Persuasieve (direct) of niet, Indirect via waarden en normen enz
Hoe kunnen we anders sociale beïnvloeding begrijpen?
EX1-2
Hoe kunnen we anders sociale invloed begrijpen?
- We kunnen sociale invloed begrijpen via journalisten, instant experts en sociale critici,
maar dit is niet wetenschappelijk.
- Sociale psychologie verschilt van filosofie omdat het een empirisch veld is.
- Sociale psychologie onderscheidt zich van andere sociale wetenschappen door de
nadruk op de construals, of persoonlijke interpretaties, van mensen.
>< Mensen zijn zich niet altijd bewust van de oorsprong van hun gedachten of gedrag
=>Meer vertellen dan we kunnen weten
>< Oversimplificeerd & tegenstrijdig: Hoe bepaal je wie er gelijk heeft?
=>Jones / IS bloedbad Wat is sociale psychologie?
>< Hoe weten we welke filosofische visie waar is of niet?
=>Gilbert (over het vormen van overtuigingen over de wereld)
Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
Socpsy= naar de sociale situatie bekijken
Perspsych= verschillen van elk individu bekijken
Sociale psychologie vergeleken met persoonlijkheidspsychologie
Focus op individuele verschillen, gedefinieerd als de aspecten van de persoonlijkheid van
mensen die hen anders maken dan andere mensen.
Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
2
,Sociale wetenschappen: Brede maatschappelijke, economische, politieke & historische
factoren
Sociale psychologie: het individu in een sociale context, en welke algemene wetten of
eigenschappen sociaal gedrag bepalen, ongeacht sociale klasse of cultuur
Hoofdstuk overzicht
II. De kracht van de situatie
De kracht van sociale beïnvloeding begrijpen
(de kracht en invloed van de situ op mensen)
EX1-4
Mensen zijn vatbaar voor de fundamentele attributiefout/correspondentievertekening, de
neiging om de rol van eigenschappen te overschatten en de rol van de situatie te onderschatten
bij het bepalen van het gedrag van mensen.
Fundamentele attributiefout
➢ Denk een ogenblik aan een vriend die je competitief vindt.
➢ Maak een lijst van situaties die het meest tot zijn of haar competitief gedrag
leiden, toch wel coöperatief gedrag leiden
3
, Hoofdstuk in hoofdlijnen
III. De kracht van sociale beïnvloeding
(Video die je moet kijken Zal een vraag over komen (kunnen) op examen)
De subjectiviteit van de sociale situatie
Behaviorisme is een school in de psychologie die stelt dat om menselijk gedrag te begrijpen,
men alleen rekening hoeft te houden met de versterkende eigenschappen van de omgeving.
Sluit cognitie, denken, voelen of andere “vage” mentalistische concepten uit.
(Zeer belangrijk: de historische richting behavio: - bel is conditioneren=> stimulus=> reageren)
Gestaltpsychologie is een psychologische stroming die het belang benadrukt van het
bestuderen van de subjectieve manier waarop objecten verschijnen in de hoofden van mensen,
in plaats van de objectieve, fysieke kenmerken van het object.
“het geheel is meer dan de som der delen”.
We maken de werkelijkheid, Dat is een subjectieve fase waar je de dingen interpreteert
(tot een geheel soms) of gaat verwachten
Kurt Lewin paste Gestaltprincipes toe op sociaal gedrag
Gestaltpsychologie
Naïef realisme is de neiging om te geloven dat je eigen standpunt de “waarheid” is.
➢ In een conflict geloof je dan gemakkelijk dat anderen het bij het verkeerde eind
hebben en bevooroordeeld zijn.
Hoofdstuk overzicht
IV. Waar constructies vandaan komen: Menselijke basismotieven
Waar constructies vandaan komen
Mensen hebben een primaire behoefte om
- 1: zich goed te voelen over zichzelf (positieve zelfwaardering; zelfverheffing, reputatie is
zeer belangrijk in een groep/goede bijdrage aan de groep ook zeer belangrijk en het
belang aan ons zelfbeeld)
- 2: zo accuraat mogelijk zijn
1 De Eigenwaarde/Self-Esteem Benadering: De behoefte om zich goed te voelen over
onszelf
- Eigenwaarde is iemands evaluatie van de eigenwaarde (als goed, competent en
moreel).
- Volgens de evolutionaire psychologie is eigenwaarde geworteld in iemands behoefte aan
een positieve sociale reputatie, die nodig is voor samenwerking en dus overleving.
- Het heeft dus allemaal te maken met onze sociale reputatie MAAR >< kan leiden tot
vervorming van de werkelijkheid
4
Hoofdstuk 1
Inleiding tot de sociale psychologie
Doelen voor bachelors
Algemeen
1. ... kennis van de centrale concepten, modellen en methoden van de psychologische
wetenschappen ...
... [psychologisch] denken toepassen op basis van empirisch bewijs uit de internationale
wetenschappelijke literatuur.
Onderzoek
14. ... verschillende wetenschappelijke onderzoeksinstrumenten en is zich bewust van
zowel de mogelijkheden als de beperkingen van gangbaar kwalitatief en kwantitatief onderzoek.
15. ... eenvoudige statistische methoden toepassen (beschrijvende, inferentiële en
eenvoudige multivariate technieken) in een onderzoekssetting.
Hoofdstukoverzicht
I. Wat is sociale psychologie?
Waarom hielpen mensen niet? (Recente voorbeelden?) bijvoorbeeld het bijstander-effect
Wanneer leidt ontgroening tot grote vriendschap in de nieuwe groep, en wanneer niet? (waarom
worden dopen erger en erger; omdat ze altijd een stukje verder en verder willen gaan, voor bv
status te verhogen. Cognitieve dissonantie (passen zich aan terwijl het niet overeenkomt met
hun eigen mening))
Sociale invloed is het effect dat woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere
mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, houding of gedrag.
Sociale psychologie wordt gedefinieerd als de wetenschappelijke studie van de manier waarop
gedachten, gevoelens en handelingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of
ingebeelde aanwezigheid van andere mensen. (Kan zowel direct als indirect zijn (aanwezig van
mensen of juist niet aanwezig)
(Dingen juist wel of niet doen door sociale invloed. Kan echt aanwezig zijn of niet)
Andere mensen kunnen ons beïnvloeden door
1
, - directe pogingen tot persuasie, handeling,, of
- indirect door hun aanwezigheid en de overdracht van culturele waarden.
➢ Persuasieve (direct) of niet, Indirect via waarden en normen enz
Hoe kunnen we anders sociale beïnvloeding begrijpen?
EX1-2
Hoe kunnen we anders sociale invloed begrijpen?
- We kunnen sociale invloed begrijpen via journalisten, instant experts en sociale critici,
maar dit is niet wetenschappelijk.
- Sociale psychologie verschilt van filosofie omdat het een empirisch veld is.
- Sociale psychologie onderscheidt zich van andere sociale wetenschappen door de
nadruk op de construals, of persoonlijke interpretaties, van mensen.
>< Mensen zijn zich niet altijd bewust van de oorsprong van hun gedachten of gedrag
=>Meer vertellen dan we kunnen weten
>< Oversimplificeerd & tegenstrijdig: Hoe bepaal je wie er gelijk heeft?
=>Jones / IS bloedbad Wat is sociale psychologie?
>< Hoe weten we welke filosofische visie waar is of niet?
=>Gilbert (over het vormen van overtuigingen over de wereld)
Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
Socpsy= naar de sociale situatie bekijken
Perspsych= verschillen van elk individu bekijken
Sociale psychologie vergeleken met persoonlijkheidspsychologie
Focus op individuele verschillen, gedefinieerd als de aspecten van de persoonlijkheid van
mensen die hen anders maken dan andere mensen.
Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
2
,Sociale wetenschappen: Brede maatschappelijke, economische, politieke & historische
factoren
Sociale psychologie: het individu in een sociale context, en welke algemene wetten of
eigenschappen sociaal gedrag bepalen, ongeacht sociale klasse of cultuur
Hoofdstuk overzicht
II. De kracht van de situatie
De kracht van sociale beïnvloeding begrijpen
(de kracht en invloed van de situ op mensen)
EX1-4
Mensen zijn vatbaar voor de fundamentele attributiefout/correspondentievertekening, de
neiging om de rol van eigenschappen te overschatten en de rol van de situatie te onderschatten
bij het bepalen van het gedrag van mensen.
Fundamentele attributiefout
➢ Denk een ogenblik aan een vriend die je competitief vindt.
➢ Maak een lijst van situaties die het meest tot zijn of haar competitief gedrag
leiden, toch wel coöperatief gedrag leiden
3
, Hoofdstuk in hoofdlijnen
III. De kracht van sociale beïnvloeding
(Video die je moet kijken Zal een vraag over komen (kunnen) op examen)
De subjectiviteit van de sociale situatie
Behaviorisme is een school in de psychologie die stelt dat om menselijk gedrag te begrijpen,
men alleen rekening hoeft te houden met de versterkende eigenschappen van de omgeving.
Sluit cognitie, denken, voelen of andere “vage” mentalistische concepten uit.
(Zeer belangrijk: de historische richting behavio: - bel is conditioneren=> stimulus=> reageren)
Gestaltpsychologie is een psychologische stroming die het belang benadrukt van het
bestuderen van de subjectieve manier waarop objecten verschijnen in de hoofden van mensen,
in plaats van de objectieve, fysieke kenmerken van het object.
“het geheel is meer dan de som der delen”.
We maken de werkelijkheid, Dat is een subjectieve fase waar je de dingen interpreteert
(tot een geheel soms) of gaat verwachten
Kurt Lewin paste Gestaltprincipes toe op sociaal gedrag
Gestaltpsychologie
Naïef realisme is de neiging om te geloven dat je eigen standpunt de “waarheid” is.
➢ In een conflict geloof je dan gemakkelijk dat anderen het bij het verkeerde eind
hebben en bevooroordeeld zijn.
Hoofdstuk overzicht
IV. Waar constructies vandaan komen: Menselijke basismotieven
Waar constructies vandaan komen
Mensen hebben een primaire behoefte om
- 1: zich goed te voelen over zichzelf (positieve zelfwaardering; zelfverheffing, reputatie is
zeer belangrijk in een groep/goede bijdrage aan de groep ook zeer belangrijk en het
belang aan ons zelfbeeld)
- 2: zo accuraat mogelijk zijn
1 De Eigenwaarde/Self-Esteem Benadering: De behoefte om zich goed te voelen over
onszelf
- Eigenwaarde is iemands evaluatie van de eigenwaarde (als goed, competent en
moreel).
- Volgens de evolutionaire psychologie is eigenwaarde geworteld in iemands behoefte aan
een positieve sociale reputatie, die nodig is voor samenwerking en dus overleving.
- Het heeft dus allemaal te maken met onze sociale reputatie MAAR >< kan leiden tot
vervorming van de werkelijkheid
4
