Orthopedagogiek – RUG Groningen
Samenvatting artikel ‘Educational Justice and Inclusion’ – M.
Merry (2020).
Vertaling titel: Onderwijsrechtvaardigheid en inclusie.
Gerechtigheid vereist dat we onze idealen niet opgeven, maar veelal blijven streven naar verbetering
van onze huidige stand van zaken. In dit hoofdstuk wordt er gekeken hoe scholen moeten omgaan
met ‘uitzonderlijke’ leerlingen die mentale of fysieke kenmerken hebben die hen buiten het bereik
van gelijke onderwijsvoorzieningen hebben gedegradeerd. De behoeften en rechten van kinderen
met een handicap worden langzaamaan erkend in de geïndustrialiseerde wereld. Omdat de categorie
van uitzonderlijke studenten breed is (bijv. tienermoeders, armen, hoogbegaafden, gehandicapten
etc) richten we ons in dit hoofdstuk alleen tot de autistische leerlingen. Hoewel autisten een uiterst
heterogene groep individuen zijn, delen de meesten een aantal gemeenschappelijke kenmerken.
IDEA= Individuals with Disabilities Act
FAPE= Free and appropriate education (=gratis en passend onderwijs)
Onbekwaamheid/onvermogen/ handicap (Disability)
Het medische model van handicap beschouwt handicap als een beperking of een beperking van het
individu, of het nu aangeboren of verworven is. Het is een persoonlijk tekort of het ontbreken van
een basiscapaciteit; het is iets waarvoor personen gecompenseerd moeten worden. Een
nautralistisch model van handicap daarentegen heeft een radicalere benadering, want het verwerpt
wat het beschouwt als een gebrekkig perspectief van individuen, en vestigt de aandacht op de
willekeurige en geconstrueerde noties van handicap die discrimineren. Neutralisten verwerpen het
idee dat een handicap een persoonlijk tekort van welke aard dan ook beschrijft, of dat personen met
een handicap een speciale compensatie of hulp nodig hebben. Het dient opgevat te worden als een
omgevingsafhankelijke, sociale constructie met weinig basis in de realiteit.
Liberale opvattingen over een handicap (Liberal conceptions of
disability)
De standaard liberale uiteenzetting van rechtvaardigheid, van Kant tot Rawls, plaatst personen met
een handicap, in het bijzonder verstandelijk gehandicapten, onder de streep. Omdat ze niet voldoen
aan de basiscriteria van rationaliteit, worden veel gehandicapten uitgesloten van volledige deelname
aan het sociale contract waardoor gerechtigheid vermoedelijk wordt gegarandeerd. Autisme lijkt
paradigmatisch voor mentale beperkingen zoals het wordt weergeven in liberale verslagen. Toch
beweren alle liberalen de belangen van het individu te verdedigen, en een verdediging uit te spreken
die gericht is op het vestigen en beschermen van individuele vrijheden voor iedereen, als een kwestie
van gelijkheid.
Nussbaum pleit niet tegen de uiteindelijke afhankelijkheid van verstandelijk gehandicapten, maar
stelt wel dat voorzieningen voor hun zorg vanaf het begin worden aangepakt, geen bijzaak zijn. De
zorg moet zich niet alleen uitstrekken tot verstandelijk gehandicapten, maar ook tot degenen die de
zorg dragen zodat er duidelijk respect is voor de stem en voorkeuren van de zorgdrager.
Inclusie (Inclusion)
Het grootste probleem met inclusie is het vaststellen van zowel de betekenis als de reikwijdte ervan.
Inclusie bestaat uit de volgende 4 kenmerken:
1. Inclusieve moet enige waarde hebben voor de persoon in kwestie. Hier erkennen we het
belang van het identificeren met andere leden. Bijvoorbeeld autisten die kunnen kiezen of ze
al dan niet in een bepaalde activiteit of omgeving willen worden opgenomen. Ze dienen zelf
te kunnen beslissen of opname in een bepaalde omgeving hun eigen leven meer waarde
geeft.
1