Samenvatting - Inleiding tot het recht

INLEIDING TOT HET
RECHT
Vrije Universiteit Brussel




Luka Van Roy
2024-2025

,DEEL 1: HET RECHT EN ZIJN BRONNEN

MODULE 1: HET BEGRIP “RECHT” (P.3-7)

MAAR MOEILIJK TE DEFINIËREN

 Definitie: Wat is nu “recht”?

 Geen eenvormige definitie
 Context-, tijds- en plaatsgebonden
 Recht is een verzameling van regels die gelden voor een bepaalde
samenleving en op een bepaald ogenblik.

Bv. Is kauwgommen strafbaar? Bij ons niet, in Singapore is dit verboden.
Bv. Mogen personen van eenzelfde geslacht huwen?

Huwelijk verbintenis tussen man en vrouw, zorgde voor veel ophef in de politieke
wereld. Geen enkel land kende vroeger huwelijk met hetzelfde geslacht,
wetgever tussengekomen. Context evolueert hele tijd.
Huwelijk heeft niets te zien met romantiek.

Bv. Mag ik met om het even wie huwen?
Als vrouw niks te zeggen hebben, vroeger man aangeduid. Vroeger toelating
vragen aan baas of je mag huwen.

Raad Van State 2 afdelingen:
Afdeling wetgeving = adviezen over ontwerpen van wetten, van decreet (bv.
advies homohuwelijk)
Afdeling bestuursrechtspraak= rechtbank, uitspraak in geschillen (professor)


HET RECHT … ONDERSCHEID NORMENSYSTEEM ALS MORAAL,
GODSDIENST, BELEEFDHEID
Bv. Roken in auto: norm/beleefdheid
Bv. Liegen: morele norm/rechtsnorm? /beleefdheid -> je mag liegen, maar niet
moreel

• => soms in “wet” en geen morele norm
• => soms “morele norm” en geen “wet”


CONCLUSIE: “HET” RECHT… BESTAAT NIET !!

 Geen universele definitie begrip “recht”
 Verschilt maatschappij tot maatschappij
 Onderscheid normensysteem als moraal, godsdienst, beleefdheid
 MAAR in het algemeen: bevat 3 elementen:




1

,GEMEENSCHAPPELIJKE ELEMENTEN: KERN VAN HET RECHT

 Wat? Bindende regels
 Waarom? Samenleving ordenen/in stand houden
 Hoe? Uitoefenen van gezag

A) Het recht is een geheel van bindende regels

GEMEENSCHAPPELIJKE ELEMENTEN: GEHEEL VAN BINDENDE REGELS
(WAT?) EXAMEN

Principe
Iedereen moet zich eraan houden die eraan is onderworpen/ geen suggesties of keuze

INDELING: 4 categorieën
 Gebods-, verbods- en verlofbepalinge
 Rechtsregels (r.r.) toepasbaar na keuze van Wilsaanvullende regels
 Ondersteunende regels
 Technische regels en formalisme

Indeling 1: Gebods-, verbods- en verlofbepaling
= Algemeen toepasselijke rechtsregels (rr) van toepassing op ieder rechtssubject

Gebodsbepalingen brengen verplicht gedrag op, kan positief en negatief zijn
(plicht om wel of niet te volgen)

Verbodsbepalingen bepaald gedrag verbieden

Verlofbepalingen laat toe bepaalde handelingen te stellen, niet verplicht, niet
verplicht te huwen, mag samenwonen, als je huwt dan zijn er bepaalde regels,
maar je bent niet verplicht.

 Gebodsbepaling
= legt aan rechtssubject verplicht gedrag op – gedrag kan positief of
negatief omschreven zijn -> zijn dus verplichtingen opgelegd aan het
rechtssubject.

Toepassingen:

- Positief: (huwelijksplichten) Art. 213 Oud BW. Echtgenoten zijn jegens
elkaar tot samenwoning verplicht; zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en
bijstand verschuldigd.
Gedrag opleggen dat rechtsubject verplicht moet volgend
- Negatief (schuldig verzuim van bijstand aan iemand die in groot
gevaar verkeert) Art. 422bis Sw.: “Met gevangenisstraf van acht dagen
tot (een jaar) en met geldboete van vijftig [euro] tot vijfhonderd [euro]
of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp
te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert,


2

, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem
is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen.” Verplicht het
gedrag van rechtssubject niet mag volgen Verdrag moet je vertonen, je
moet bijstand bieden

 Verbodsbepalingen
= verbieden een bepaald gedrag of het stellen van een bepaalde
handeling -> zijn dus verboden opgelegd aan het rechtsubject. Je mag
geen bijstand bieden

Toepassingen:

- (Handeling) verbod bigamie of dubbel huwelijk. Art. 391 Sw. ” Hij die,
door de banden van het huwelijk verbonden, een ander huwelijk
aangaat vóór de ontbinding van het voorgaande, wordt gestraft met
opsluiting van vijf jaar tot tien jaar
- (Handeling) verbod tot diefstal Art. 461 Sw.: “Hij die een zaak die hem
niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal. Met
diefstal wordt gelijkgesteld het bedrieglijk wegnemen van andermans
goed voor een kortstondig gebruik.”
- (Gedrag) verbod Gewoonlijk gebruiken van een grond (bv als parking) :
art. 4.2.1. VCRO Niemand mag zonder voorafgaande
omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen: […] 5°
een grond gewoonlijk gebruiken, aanleggen of inrichten voor:[…] b) het
parkeren van voertuigen, wagens of aanhangwagens,
- (Gedrag) verbod gebruik maken van een vals stuk (bv diploma): Art.
197 Sw. : In alle gevallen in deze afdeling vermeld, wordt hij die
gebruik maakt van de valse akte of van het valse stuk, gestraft alsof hij
de dader van de valsheid was.

 Verlofbepalingen
= laten toe bepaalde handeling te stellen, doch rechtssubject is daartoe
niet verplicht

Toepassingen:

- Art. 47, § 2 Sv.: § 2. Vooraleer wordt overgegaan tot het verhoor van
een verdachte, wordt aan de te ondervragen persoon op beknopte
wijze kennis gegeven van de feiten waarover hij zal worden verhoord
en wordt hem meegedeeld dat:
1) hij als verdachte wordt verhoord en dat hij het recht heeft om voor
het verhoor een vertrouwelijk overleg te hebben met een advocaat
naar keuze of een hem toegewezen advocaat, en zich door hem kan
laten bijstaan tijdens het verhoor, in zoverre de feiten die hem ten
laste kunnen worden gelegd een misdrijf betreffen waarvoor een
vrijheidsstraf kan worden opgelegd; en, in geval hij niet van zijn
vrijheid is benomen, hij zelf de nodige maatregelen moet nemen om
zich te laten bijstaan”; [= Bijstand advocaat bij SALDUZ-verhoor
van een verdachte]

3