HART EN VAAT ZIEKTEN
Voeding gerelateerde en andere risicofactoren om hart- en vaatziekten te ontwikkelen
op te sommen
Voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een beschermende werking te kennen
Voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een ongunstige invloed te kennen
De mogelijkse voedingsadviezen om hart- en vaatziekten te behandelen te beschrijven
Praktische voedingsadviezen/voedingstips te geven aan personen met een hoge
bloeddruk
Voedingsmiddelen op te sommen die niet zijn toegelaten binnen natriumbeperkte dieet
Zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie uitleggen
Waarom is een zoutarm dieet dan niet nuttig?
ATHEROSCLEROSE
Risicofactoren
- Slechte levensstijl als risicofactor
o Roken, geen sport, ongezonde voeding, stress, slecht slapen, alcohol,
drugs
- Andere risicofactoren
o Erfelijkheid, diabetes, hypercholesterolemie, hoge bloeddruk, overgewicht,
chronische nierschade, COPD,…
Metabool syndroom 4 factoren die H&V ziekten beïnvloeden
- Hyperlipidemie
- Glucose intolerantie en DM type 2
- Hypertensie
- Overgewicht (appeltype)
Tgv hypercholesterolemie:
Atherosclerose = vervetting van de slagaders in de binnenste laag van de arteriewand
Gevolg:
- Vaatwand vernauwt
- Minder elastisch
- Minder zuurstofvoorziening
- Minder voedselvoorziening
naar weefsels
Gevolgen:
Hart:
- Angina pectoris = gedeetelijke afsluiting (pijn bij inspanning bv fietsen, koude)
- Infarct = voll. Afsl: necrose van weefsel of dood
Hersenen:
- TIA: trans ischemic attack = ged afsl = nadien bv. Geheugen- of
concentratieverlies
- CVA = cerebro vasculair accident = ged of voll afsl: dood of blijvende letsels bv
hemiplegie
,Onderste ledematen:
- Claudicatio intermittens = vitrineziekte = gedeelt afsl
- Gangreen = voll. Afsl. (bv tenen cfr. Diabetesvoet)
Nieren: nierinsufficiëntie
Hypertensie = meest voorkomende cardio-vasculaire aandoening
Risico op: beroerte, atherosclerose, hartdecompensatie, nierinsufficiëntie, pre eclampsie
INVLOED VAN HART EN VAATZIEKTEN
Voedingsfactoren met ongunstige invloed
- Verzadigde vetzuren (VVZ)
o Veel in dierlijke producten, LDL en HDL ^
- Trans-vetzuren
o OVZ verliezen soms, door bewerking, hun cholesterolverlagende werking
LDL hoger en HDL lager, nog ongunstiger dan VVZ
- Cholesterol
o Teveel exogenen + endogenen
Endogene chol: productie past zich aan: grote exogene aanvoer = synthese
endo daalt
Bij 20-25% van de bevolking faalt dit feedbackmechanisme
- Natrium
o Snellere slijtage van bloedvaten: sneller vetafzetting + hogere BD
- Alcohol
o Hoge consumptie meer risico (vooral bingedrinken)
o Matig en regelmatig alcohol drinken verminderen het risico
• Alcohol remt mogelijk de bloedplaatjesaggregatie
• Rode wijn bevat flavonoiden antioxidatieve werking gunstig
effect op h&v ziekten niet aangetoond
- Koffie
o Ongefilterde koffie verhooft het risico door het verhoge van de bloeddruk
en het verhogen van de LDL. Cafestol heeft een cholesterol verhogende
werking, deze stof wordt door een filter opgevangen
- Geraffineerde koolhydraten
o Verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
- Angst voor vetten geeft een toename van de inname van snelle suikers/fruit
Geraffineerde koolhydraten: verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
Angst voor vetten geeft een toenamen van de inname van snelle suikers(fruit)
Voedingsfactoren met positieve invloed
- MOVZ
o Omega 6 linolzuur
o Omega 3 alfa-linoleenzuur
- EOVZ
- Voedingsvezels
- Plantsterolen (p144)
- Matig alcoholgebruik
- Thee
Het belang van omega 3 vetzuren voor de goede werking van hart en bloedvaten
- Bloeddrukverlagende werking
- Verminderen de samenklontering van bloedplaatjes
Geen duidelijke risico verlagende effecten van visolie als supplement!
Bronnen: sardienen, zalm, sport, walnootolie, koolzaadolie, lijnzaadolie, raapzaadolie
Het belang van omega 6
- Linolzuur (n-6 vetzuren) verlaagt het LDL
- Een te ruim gebruik gaat steeds ten koste van omega 3
Bronnen: maisolie, zonnebloemolie, sojaolie, tarwekiemolie, saffloerolie, druivenpitolie
,Enkelvoudig-onverzadigd
- LDL dalen en het totale serumcholesterolgehalte doen dalen
- Het heeft ook een gunstige
- Invloed op de triglyceriden
Bronnen: avocado, amandelen, hazelnoten, cashew, pinda, olijfolie, olijven
Noten en zaden
- Verlagen LDL cholesterol: verlaging risico op hart- en vaat ziekten
- Verlagen risico op bepaalde chronische ziekten
- Onverzadigde (goede) vetzuren:
o Gunstige effect op gezondheid
o Mensen die regelmatig een kleine portie noten eten zijn niet zwaarder
- Eiwitten, vezels en verschillende vitaminen en mineralen
Voedingsvezels
- Verlagen LDL en de bloeddruk,
- Ze binden zich aan cholesterol in de darm waardoor de heropname van
cholesterol uit de galzure zouten wordt geremd
- Voornamelijk de vezels uit fruit (pectine) en granen (beta-glucanen)
Plantsterolen
- Plantaardige sterolen verlagen de cholesterolresorptie in de darm
- Komt voor in peulvruchten – in het bijzonder soja – maar ook in diverse
dieetmargarines, melkdrankjes, enz
- Producten zoals Benecol, danacol of proactief kunnen het LDL-cholesterolgehalte
in het bloed tot ong 10% verlagen
mogen zwangere en jonge kinderen niet gebruiken
Thee
- 2-5 kopse thee per dag verlaagt de bloeddruk en zo de kans op een beroerte
- Voornamelijk de flavonoïden: de catechines in groene en zwarte thee werken sterk
anti-oxidatief
- Ze komen ook voor in rode wijn, chocolade, appels, grapefruit en perziken
Gebruik stimuleren van: fruit, groenten, peulvruchten, noten, vis, olie, volkoren
graanproducten, voldoende melkproducten.
Bereidingsvet: liefst vloeibaar en maximaal ¼ verzadigd vet tov het totale vet
Smeervet: met omega 3 en maximaal 1/3 verzadigd vet tov het totale vet
Beperkt gebruik van: zout, bewerkt rood vlees, voedingsmiddelen met geraffineerde
graanproducten, zoals koekjes, gebak en snacks, alcohol en suikerrijke dranken.
Voorbeeld weekmenu
- 2x vers wit vlees
- 2x vers roodvlees
- 1x vis
- 1x ei
- 1x peulvruchten of vleesvervanger
Eieren
- Verhoging cholesterol? Achterhaald
o Geen hoger risico voor hart- en vaatziekten
- Geen aantoonbare voor- of nadelen voor gezondheid
- Rijk aan voedingsstoffen
o Voornamelijk eiwitten en vet
o Vitaminen en mineralen
- Volwaardige vervanger voor vlees
vervang vlees 1x per week door vis
, - Gezonde voedingsstoffen
- Schdelijke stoffen (contaminanten)
- Milieuaspecten
- Afwisseling, in soorten vis en herkomst
Zwanger of borstvoeding? Jonge kindereren? Max 1x per week vette vis
CARDIOVASCULAIR RISICO-MANGAGEMENT
- Geslacht
o Zeldzaam bij vrouwen op vruchtbare leeftijd, oestrogeen: gunstige invloed
- Leeftijd
o ^ ouder worden
- Roken
- Bloeddruk
- Erfelijkheid
- Abdominaal lichaamsvet
- Obesistas
o Overgewicht = hypercholesterolemie = hypertensie = hart- en vaatziekten
o BMI> 30
o Tailleomtrek, man max 102 cm, vrouw max 88 cm
o Diabetes mellitus: groter gevaar voor atheroomvorming
- Diabetes
- Onvoldoende beweging
o Minstende vijf dagen per week 30 min
- Stress
o Spanningen kunnen hormonale en metabole evenwichten verstoren
versneld hartritme, verhoofde bloeddruk
HYPERTENSIE
Belangrijke voedingsfactoren:
- Overgewicht
- Hoeveelheid natrium in voeding
- Alcoholconsumptie
- Lage inname van kalium, calcium en magnesium
Doel:
- Vochtretentie
o Minder oedeem, minder secundaire hypertensie
- Oorzaken vochtretentie
o Hartfalen
o Nierinsufficiëntie
o Lever insufficiëntie
o Syndroom van Cushing, langdurige corticosteroïdentherapie
- Essentiele hypertensie: wanneer de patiënt zoutgevoelig is
Zout, NaCl
1g zout bevat 0.4g natrium
gezonde voeding = 5g zout
- 50% afkomstig van industrieel bewerkt voedsel
- 30% toegevoegd
- 3% drinkwater
- 17% van nature aanwezig in veel voedingsmiddelen
Niet iedereen krijgt hiervan snel een hoge bloeddruk, ‘zoutgevoelige mensen’ moeten
opletten
Lichte natriumbeperking: 2400 mg natrium
Matige natriumbeperking: 1200 mg natrium
2400 mg natrium
- Gezouten waters
- Vleeswaren en kazen
Voeding gerelateerde en andere risicofactoren om hart- en vaatziekten te ontwikkelen
op te sommen
Voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een beschermende werking te kennen
Voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een ongunstige invloed te kennen
De mogelijkse voedingsadviezen om hart- en vaatziekten te behandelen te beschrijven
Praktische voedingsadviezen/voedingstips te geven aan personen met een hoge
bloeddruk
Voedingsmiddelen op te sommen die niet zijn toegelaten binnen natriumbeperkte dieet
Zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie uitleggen
Waarom is een zoutarm dieet dan niet nuttig?
ATHEROSCLEROSE
Risicofactoren
- Slechte levensstijl als risicofactor
o Roken, geen sport, ongezonde voeding, stress, slecht slapen, alcohol,
drugs
- Andere risicofactoren
o Erfelijkheid, diabetes, hypercholesterolemie, hoge bloeddruk, overgewicht,
chronische nierschade, COPD,…
Metabool syndroom 4 factoren die H&V ziekten beïnvloeden
- Hyperlipidemie
- Glucose intolerantie en DM type 2
- Hypertensie
- Overgewicht (appeltype)
Tgv hypercholesterolemie:
Atherosclerose = vervetting van de slagaders in de binnenste laag van de arteriewand
Gevolg:
- Vaatwand vernauwt
- Minder elastisch
- Minder zuurstofvoorziening
- Minder voedselvoorziening
naar weefsels
Gevolgen:
Hart:
- Angina pectoris = gedeetelijke afsluiting (pijn bij inspanning bv fietsen, koude)
- Infarct = voll. Afsl: necrose van weefsel of dood
Hersenen:
- TIA: trans ischemic attack = ged afsl = nadien bv. Geheugen- of
concentratieverlies
- CVA = cerebro vasculair accident = ged of voll afsl: dood of blijvende letsels bv
hemiplegie
,Onderste ledematen:
- Claudicatio intermittens = vitrineziekte = gedeelt afsl
- Gangreen = voll. Afsl. (bv tenen cfr. Diabetesvoet)
Nieren: nierinsufficiëntie
Hypertensie = meest voorkomende cardio-vasculaire aandoening
Risico op: beroerte, atherosclerose, hartdecompensatie, nierinsufficiëntie, pre eclampsie
INVLOED VAN HART EN VAATZIEKTEN
Voedingsfactoren met ongunstige invloed
- Verzadigde vetzuren (VVZ)
o Veel in dierlijke producten, LDL en HDL ^
- Trans-vetzuren
o OVZ verliezen soms, door bewerking, hun cholesterolverlagende werking
LDL hoger en HDL lager, nog ongunstiger dan VVZ
- Cholesterol
o Teveel exogenen + endogenen
Endogene chol: productie past zich aan: grote exogene aanvoer = synthese
endo daalt
Bij 20-25% van de bevolking faalt dit feedbackmechanisme
- Natrium
o Snellere slijtage van bloedvaten: sneller vetafzetting + hogere BD
- Alcohol
o Hoge consumptie meer risico (vooral bingedrinken)
o Matig en regelmatig alcohol drinken verminderen het risico
• Alcohol remt mogelijk de bloedplaatjesaggregatie
• Rode wijn bevat flavonoiden antioxidatieve werking gunstig
effect op h&v ziekten niet aangetoond
- Koffie
o Ongefilterde koffie verhooft het risico door het verhoge van de bloeddruk
en het verhogen van de LDL. Cafestol heeft een cholesterol verhogende
werking, deze stof wordt door een filter opgevangen
- Geraffineerde koolhydraten
o Verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
- Angst voor vetten geeft een toename van de inname van snelle suikers/fruit
Geraffineerde koolhydraten: verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
Angst voor vetten geeft een toenamen van de inname van snelle suikers(fruit)
Voedingsfactoren met positieve invloed
- MOVZ
o Omega 6 linolzuur
o Omega 3 alfa-linoleenzuur
- EOVZ
- Voedingsvezels
- Plantsterolen (p144)
- Matig alcoholgebruik
- Thee
Het belang van omega 3 vetzuren voor de goede werking van hart en bloedvaten
- Bloeddrukverlagende werking
- Verminderen de samenklontering van bloedplaatjes
Geen duidelijke risico verlagende effecten van visolie als supplement!
Bronnen: sardienen, zalm, sport, walnootolie, koolzaadolie, lijnzaadolie, raapzaadolie
Het belang van omega 6
- Linolzuur (n-6 vetzuren) verlaagt het LDL
- Een te ruim gebruik gaat steeds ten koste van omega 3
Bronnen: maisolie, zonnebloemolie, sojaolie, tarwekiemolie, saffloerolie, druivenpitolie
,Enkelvoudig-onverzadigd
- LDL dalen en het totale serumcholesterolgehalte doen dalen
- Het heeft ook een gunstige
- Invloed op de triglyceriden
Bronnen: avocado, amandelen, hazelnoten, cashew, pinda, olijfolie, olijven
Noten en zaden
- Verlagen LDL cholesterol: verlaging risico op hart- en vaat ziekten
- Verlagen risico op bepaalde chronische ziekten
- Onverzadigde (goede) vetzuren:
o Gunstige effect op gezondheid
o Mensen die regelmatig een kleine portie noten eten zijn niet zwaarder
- Eiwitten, vezels en verschillende vitaminen en mineralen
Voedingsvezels
- Verlagen LDL en de bloeddruk,
- Ze binden zich aan cholesterol in de darm waardoor de heropname van
cholesterol uit de galzure zouten wordt geremd
- Voornamelijk de vezels uit fruit (pectine) en granen (beta-glucanen)
Plantsterolen
- Plantaardige sterolen verlagen de cholesterolresorptie in de darm
- Komt voor in peulvruchten – in het bijzonder soja – maar ook in diverse
dieetmargarines, melkdrankjes, enz
- Producten zoals Benecol, danacol of proactief kunnen het LDL-cholesterolgehalte
in het bloed tot ong 10% verlagen
mogen zwangere en jonge kinderen niet gebruiken
Thee
- 2-5 kopse thee per dag verlaagt de bloeddruk en zo de kans op een beroerte
- Voornamelijk de flavonoïden: de catechines in groene en zwarte thee werken sterk
anti-oxidatief
- Ze komen ook voor in rode wijn, chocolade, appels, grapefruit en perziken
Gebruik stimuleren van: fruit, groenten, peulvruchten, noten, vis, olie, volkoren
graanproducten, voldoende melkproducten.
Bereidingsvet: liefst vloeibaar en maximaal ¼ verzadigd vet tov het totale vet
Smeervet: met omega 3 en maximaal 1/3 verzadigd vet tov het totale vet
Beperkt gebruik van: zout, bewerkt rood vlees, voedingsmiddelen met geraffineerde
graanproducten, zoals koekjes, gebak en snacks, alcohol en suikerrijke dranken.
Voorbeeld weekmenu
- 2x vers wit vlees
- 2x vers roodvlees
- 1x vis
- 1x ei
- 1x peulvruchten of vleesvervanger
Eieren
- Verhoging cholesterol? Achterhaald
o Geen hoger risico voor hart- en vaatziekten
- Geen aantoonbare voor- of nadelen voor gezondheid
- Rijk aan voedingsstoffen
o Voornamelijk eiwitten en vet
o Vitaminen en mineralen
- Volwaardige vervanger voor vlees
vervang vlees 1x per week door vis
, - Gezonde voedingsstoffen
- Schdelijke stoffen (contaminanten)
- Milieuaspecten
- Afwisseling, in soorten vis en herkomst
Zwanger of borstvoeding? Jonge kindereren? Max 1x per week vette vis
CARDIOVASCULAIR RISICO-MANGAGEMENT
- Geslacht
o Zeldzaam bij vrouwen op vruchtbare leeftijd, oestrogeen: gunstige invloed
- Leeftijd
o ^ ouder worden
- Roken
- Bloeddruk
- Erfelijkheid
- Abdominaal lichaamsvet
- Obesistas
o Overgewicht = hypercholesterolemie = hypertensie = hart- en vaatziekten
o BMI> 30
o Tailleomtrek, man max 102 cm, vrouw max 88 cm
o Diabetes mellitus: groter gevaar voor atheroomvorming
- Diabetes
- Onvoldoende beweging
o Minstende vijf dagen per week 30 min
- Stress
o Spanningen kunnen hormonale en metabole evenwichten verstoren
versneld hartritme, verhoofde bloeddruk
HYPERTENSIE
Belangrijke voedingsfactoren:
- Overgewicht
- Hoeveelheid natrium in voeding
- Alcoholconsumptie
- Lage inname van kalium, calcium en magnesium
Doel:
- Vochtretentie
o Minder oedeem, minder secundaire hypertensie
- Oorzaken vochtretentie
o Hartfalen
o Nierinsufficiëntie
o Lever insufficiëntie
o Syndroom van Cushing, langdurige corticosteroïdentherapie
- Essentiele hypertensie: wanneer de patiënt zoutgevoelig is
Zout, NaCl
1g zout bevat 0.4g natrium
gezonde voeding = 5g zout
- 50% afkomstig van industrieel bewerkt voedsel
- 30% toegevoegd
- 3% drinkwater
- 17% van nature aanwezig in veel voedingsmiddelen
Niet iedereen krijgt hiervan snel een hoge bloeddruk, ‘zoutgevoelige mensen’ moeten
opletten
Lichte natriumbeperking: 2400 mg natrium
Matige natriumbeperking: 1200 mg natrium
2400 mg natrium
- Gezouten waters
- Vleeswaren en kazen
