Bijzondere overeenkomsten
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Aanvullend recht: wordt ook wel regelend recht genoemd. Deze regels scheppen
duidelijkheid als partijen niets hebben afgesproken. De partijen mogen wel afwijken van
deze regels.
Dwingend recht: hier mag niet van worden afgeweken.
Wanneer dwingend en wanneer aanvullend?
Soms staat letterlijk in de tekst dat ergens niet van mag worden afgeweken. Ook kan je
het soms aflezen uit het artikel, het is daarbij handig om te bedenken of iemand door de
bepaling wordt beschermd. Als er sprake is van bescherming van een zwakke tegen een
sterkere is er vaak sprake van dwingend recht.
Semidwingend recht: er mag wel worden afgeweken, maar onder bepaalde
voorwaarden zoals door een schriftelijke overeenkomst.
Driekwartdwingend recht: dit geldt voor het arbeidsrecht. Er mag worden afgeweken
door een CAO of door een speciaal publiekrechtelijke regeling.
Uitleg van overeenkomsten:
Pacta sunt servanda: een verbintenis uit een (bijzondere) overeenkomst moet worden
nagekomen. Oftewel belofte maakt schuld.
Om te kijken of de verbintenis goed is nagekomen, moet eerst worden gekeken wat de
verbintenis precies inhoudt. Art. 6:248 lid 1 BW geeft aan welke factoren belangrijk zijn
bij het uitleggen van overeenkomsten.
Haviltex-criterium: in deze uitspraak werd er getwist over de betekenis van teruggeven.
De verkoper vond dat het alleen teruggegeven mocht worden met een gegronde reden,
terwijl de koper vond dat teruggeven ook zonder gegronde reden mocht.
Rechtsregel: er moet niet alleen worden gekeken naar de letterlijke taalkundige
betekenis van de bepaling, maar ook naar de bedoelingen van partijen. Daarbij kan de
maatschappelijke positie en juridische kennis van een betrokken partij van belang zijn.
Bij de uitleg van termen in een contract wordt er een verschil gemaakt tussen een
objectieve en subjectieve uitleg.
, • Subjectief: de bedoelingen van de partijen staan centraal.
• Objectief: de betekenis van de contractsbepaling staat centraal.
De Nederlandse leer is een mengeling, gemengd objectief-subjectief.
In Amerika en Engeland (common law) gaat het vooral om de objectieve uitleg. In
Nederland worden ook veel contracten op die manier samengesteld. Hierdoor kunnen
er (ver)taalproblemen ontstaan.
Uit de rechtspraak kunnen veel meer uitgangspunten worden afgeleid. Een belangrijk
uitgangspunt is dat een contract altijd in zijn geheel beschouwd dient te worden en niet
innerlijk tegenstrijdig mag zijn. Als er bepalingen elkaar tegenspreken, moet het
contract deze tegenstrijdigheid tegen gaan.
Ook kan bij tegenstrijdigheid eerdere contracten handig zijn. Verder bepaalt het
haviltex-arrest dat de maatschappelijke positie en rechtskennis van partijen ook
belangrijk kunnen zijn.
Inspanningsverbintenis: de inspanning die de schuldenaar moet leveren staat voorop,
het resultaat wordt niet gegarandeerd.
Deze verbintenis is moeilijker om te bepalen of die is nagekomen dan een
resultaatsverbintenis.
Algemene voorwaarden
Art. 6:231 sub a BW licht algemene voorwaarden toe.
Essentialia: zijn de noodzakelijke elementen van een overeenkomst, zonder welke we
niet van een overeenkomst spreken. Wat essentieel is moet je beschouwen in het licht
van de wet. Dit is dus echt juridisch!!!
Kernbeding: is een essentiële contractuele voorwaarde die de hoofdprestatie of prijs
bepaalt en zonder welke de overeenkomst niet tot stand zou komen.
Art.6:225 lid 3 BW geeft een regel over de algemene voorwaarden. De partij die de
overeenkomst wil aanvaarden, moet de algemene voorwaarden van de aanbieder
duidelijk afwijzen. Daarmee doet hij een tegenbod, namelijk het bod accepteren onder
zijn eigen algemene voorwaarden. Lid 1 geeft aan dat dit dus een nieuw aanbod is dat
kan worden aanvaard of afgewezen.
Afdeling 3, titel 5, boek 6 BW geeft aan dat er een beschermd wettelijk systeem is voor
de algemene voorwaarden. Art. 6:235 lid 1 BW geeft aan dat dit niet geld voor kort
gezegd, grote bedrijven en andere organisaties.
, Beschermende bepalingen:
• Bedingen in algemene voorwaarden moeten helder en duidelijk geformuleerd
zijn. Als dit niet het geval is gaat voor de consument-wederpartij de meest
gunstige uitleg voor (art. 6:238 lid 2 jo 233 jo 234 BW)
• Voor consumenten geldt ook de extra regeling van art. 6:236 en 237 BW.
Reflexwerking: de regel geldt strik genomen niet, maar er gaat wel een beschermende
werking van uit.
Zwarte en grijze lijst:
In art. 6:236 BW staat een lijst met algemene voorwaarden die in een overeenkomst met
consumenten altijd als onredelijk bezwarend worden aangemerkt (zwarte lijst). In art.
6:237 BW is een lijst opgenomen met algemene voorwaarden waarvan wordt vermoed
dat zij onredelijk bezwarend zijn (grijze lijst). Vermoeden betekend in dit geval dat er een
bewijslast rust op degene waarvan de algemene voorwaarden zijn.
Wanneer een partij wordt geconfronteerd met een ongunstige algemene voorwaarde,
kan zij dmv een buitengerechtelijke verklaring (art.3:45 BW) vernietigen.
Belangenorganisaties kan de algemene voorwaarden van een bepaald bedrijf of
organisatie laten toetsen bij de rechter. (art. 6:240 jo 241 BW)
Uitzonderingen op pacta sunt servanda
• Vernietiging; de overeenkomst heeft nooit bestaan en hoeft niet nagekomen te
worden. --> art. 3:44 jo 6:228 BW
• Overmacht; de niet-nakoming kan niet worden toegerekend. --> art. 6:75 BW. Als
er sprake is van tijdelijke overmacht, kan later de nakoming gewoon worden
nagekomen. De tegenpartij kan de verbintenis verbreken, waardoor zij recht
heeft op geld terug. Echter kan er geen schadevergoeding worden gevraagd.
• Redelijk en billijkheid: art. 6:248 BW
• Onvoorziene omstandigheden: art. 6:258 BW.
Remedies
• Opschorten: als de schuldenaar zijn prestatie niet nakomt kan de schuldeiser
zijn eigen prestatie of verbintenis opschorten. In art. 6:52 BW wordt de algemene
opschorten bevoegdheid geregeld. In art. 6:262 BW wordt dit geregeld voor
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Aanvullend recht: wordt ook wel regelend recht genoemd. Deze regels scheppen
duidelijkheid als partijen niets hebben afgesproken. De partijen mogen wel afwijken van
deze regels.
Dwingend recht: hier mag niet van worden afgeweken.
Wanneer dwingend en wanneer aanvullend?
Soms staat letterlijk in de tekst dat ergens niet van mag worden afgeweken. Ook kan je
het soms aflezen uit het artikel, het is daarbij handig om te bedenken of iemand door de
bepaling wordt beschermd. Als er sprake is van bescherming van een zwakke tegen een
sterkere is er vaak sprake van dwingend recht.
Semidwingend recht: er mag wel worden afgeweken, maar onder bepaalde
voorwaarden zoals door een schriftelijke overeenkomst.
Driekwartdwingend recht: dit geldt voor het arbeidsrecht. Er mag worden afgeweken
door een CAO of door een speciaal publiekrechtelijke regeling.
Uitleg van overeenkomsten:
Pacta sunt servanda: een verbintenis uit een (bijzondere) overeenkomst moet worden
nagekomen. Oftewel belofte maakt schuld.
Om te kijken of de verbintenis goed is nagekomen, moet eerst worden gekeken wat de
verbintenis precies inhoudt. Art. 6:248 lid 1 BW geeft aan welke factoren belangrijk zijn
bij het uitleggen van overeenkomsten.
Haviltex-criterium: in deze uitspraak werd er getwist over de betekenis van teruggeven.
De verkoper vond dat het alleen teruggegeven mocht worden met een gegronde reden,
terwijl de koper vond dat teruggeven ook zonder gegronde reden mocht.
Rechtsregel: er moet niet alleen worden gekeken naar de letterlijke taalkundige
betekenis van de bepaling, maar ook naar de bedoelingen van partijen. Daarbij kan de
maatschappelijke positie en juridische kennis van een betrokken partij van belang zijn.
Bij de uitleg van termen in een contract wordt er een verschil gemaakt tussen een
objectieve en subjectieve uitleg.
, • Subjectief: de bedoelingen van de partijen staan centraal.
• Objectief: de betekenis van de contractsbepaling staat centraal.
De Nederlandse leer is een mengeling, gemengd objectief-subjectief.
In Amerika en Engeland (common law) gaat het vooral om de objectieve uitleg. In
Nederland worden ook veel contracten op die manier samengesteld. Hierdoor kunnen
er (ver)taalproblemen ontstaan.
Uit de rechtspraak kunnen veel meer uitgangspunten worden afgeleid. Een belangrijk
uitgangspunt is dat een contract altijd in zijn geheel beschouwd dient te worden en niet
innerlijk tegenstrijdig mag zijn. Als er bepalingen elkaar tegenspreken, moet het
contract deze tegenstrijdigheid tegen gaan.
Ook kan bij tegenstrijdigheid eerdere contracten handig zijn. Verder bepaalt het
haviltex-arrest dat de maatschappelijke positie en rechtskennis van partijen ook
belangrijk kunnen zijn.
Inspanningsverbintenis: de inspanning die de schuldenaar moet leveren staat voorop,
het resultaat wordt niet gegarandeerd.
Deze verbintenis is moeilijker om te bepalen of die is nagekomen dan een
resultaatsverbintenis.
Algemene voorwaarden
Art. 6:231 sub a BW licht algemene voorwaarden toe.
Essentialia: zijn de noodzakelijke elementen van een overeenkomst, zonder welke we
niet van een overeenkomst spreken. Wat essentieel is moet je beschouwen in het licht
van de wet. Dit is dus echt juridisch!!!
Kernbeding: is een essentiële contractuele voorwaarde die de hoofdprestatie of prijs
bepaalt en zonder welke de overeenkomst niet tot stand zou komen.
Art.6:225 lid 3 BW geeft een regel over de algemene voorwaarden. De partij die de
overeenkomst wil aanvaarden, moet de algemene voorwaarden van de aanbieder
duidelijk afwijzen. Daarmee doet hij een tegenbod, namelijk het bod accepteren onder
zijn eigen algemene voorwaarden. Lid 1 geeft aan dat dit dus een nieuw aanbod is dat
kan worden aanvaard of afgewezen.
Afdeling 3, titel 5, boek 6 BW geeft aan dat er een beschermd wettelijk systeem is voor
de algemene voorwaarden. Art. 6:235 lid 1 BW geeft aan dat dit niet geld voor kort
gezegd, grote bedrijven en andere organisaties.
, Beschermende bepalingen:
• Bedingen in algemene voorwaarden moeten helder en duidelijk geformuleerd
zijn. Als dit niet het geval is gaat voor de consument-wederpartij de meest
gunstige uitleg voor (art. 6:238 lid 2 jo 233 jo 234 BW)
• Voor consumenten geldt ook de extra regeling van art. 6:236 en 237 BW.
Reflexwerking: de regel geldt strik genomen niet, maar er gaat wel een beschermende
werking van uit.
Zwarte en grijze lijst:
In art. 6:236 BW staat een lijst met algemene voorwaarden die in een overeenkomst met
consumenten altijd als onredelijk bezwarend worden aangemerkt (zwarte lijst). In art.
6:237 BW is een lijst opgenomen met algemene voorwaarden waarvan wordt vermoed
dat zij onredelijk bezwarend zijn (grijze lijst). Vermoeden betekend in dit geval dat er een
bewijslast rust op degene waarvan de algemene voorwaarden zijn.
Wanneer een partij wordt geconfronteerd met een ongunstige algemene voorwaarde,
kan zij dmv een buitengerechtelijke verklaring (art.3:45 BW) vernietigen.
Belangenorganisaties kan de algemene voorwaarden van een bepaald bedrijf of
organisatie laten toetsen bij de rechter. (art. 6:240 jo 241 BW)
Uitzonderingen op pacta sunt servanda
• Vernietiging; de overeenkomst heeft nooit bestaan en hoeft niet nagekomen te
worden. --> art. 3:44 jo 6:228 BW
• Overmacht; de niet-nakoming kan niet worden toegerekend. --> art. 6:75 BW. Als
er sprake is van tijdelijke overmacht, kan later de nakoming gewoon worden
nagekomen. De tegenpartij kan de verbintenis verbreken, waardoor zij recht
heeft op geld terug. Echter kan er geen schadevergoeding worden gevraagd.
• Redelijk en billijkheid: art. 6:248 BW
• Onvoorziene omstandigheden: art. 6:258 BW.
Remedies
• Opschorten: als de schuldenaar zijn prestatie niet nakomt kan de schuldeiser
zijn eigen prestatie of verbintenis opschorten. In art. 6:52 BW wordt de algemene
opschorten bevoegdheid geregeld. In art. 6:262 BW wordt dit geregeld voor
