HC1 – INLEIDING IN DE FORENSISCHE GEZINSPEDAGOGIEK EN DE DIAGNOSTISCHE CYCLUS
5 september 2024
- Eindopdracht 40%
- Tentamen (meerkeuze en open vragen) 60%
o Voor het tentamen vooral richten op de literatuur van de colleges. Er worden
geen letterlijke vragen gesteld over het boek ‘De diagnostische cyclus’. Maar
als je de werkgroep opdracht voldoende hebt gemaakt, kan je ervan uitgaan
dat je het ook kan toepassen op het tentamen.
Diagnostiek in de forensische context
Het is belangrijk, net zoals bij een onderzoeksvraag, om eerst te kijken wat je precies wilt
onderzoeken. Deze vragen kunnen heel divers zijn. Zoals de onderstaande veelvoorkomende
vragen:
- Is er sprake van kindermishandeling?
- Is er sprake van huiselijk geweld?
- Heeft dit kind een ontwikkelingsachterstand?
- Hoe ervaart het kind de scheiding?
- Kan dit kind beter bij zijn vader of moeder wonen?
- Hoe kan het delict gedrag gestopt worden?
- Etc…
Wat heb je als diagnosticus nodig?
- Inhoudelijke theorieën over psychopathologie
- Kennis over normale en afwijkende ontwikkelingspatronen
- Instrumenten en technieken om gedrag in kaart te brengen
- Statistische en psychometrische technieken om gegevens te kunnen verwerken
Diagnose = Theorie van het individuele geval. Dus een beschrijving hoe het gaat met iemand
en waarom je denkt dat het op die manier gaat met iemand. Je moet ook aandacht hebben
voor de context, protectieve- en beschermende factoren. (DSM-5 stoornis is slechts een
verzameling van symptomen).
Classificatie = labelen op basis van de DSM-5. Dus past iemand in het hokje en heeft iemand
genoeg symptomen om het label eraan te hangen? Dit kan/mag best vaak onderdeel zijn van
een diagnose.
Diagnostiek Classificatie
- Ruim begrip (het hele proces van - Gericht op soortgelijkheid,
signaleren tot en met evalueren. overeenkomsten (nooit uniek). Past
- Op zoek naar spanning, onzekerheid iemand in een bepaalde categorie?
of probleem bij individu, in groep of - Kan helpen bij diagnosticeren
situatie. (activeren van kennis over andere
- Kan persoonlijk/uniek zijn. casus en kennis van
syndromen/classificatiesysteem).
- Toewijzing aan categorie.
- Communicatie, predictie.
,Heb liefste wil je een beschrijvende diagnose met een classificatie. Iemand >18 jaar heeft een
classificatie nodig voor een vergoeding van de zorgverzekering, voor een minderjarige is dit
niet nodig.
Classificeren binnen diagnostiek
Input Output
- Categorieën staan voor geordend - Eindproduct van diagnostische
kennisbestand (informatie over classificatie, bijvoorbeeld ‘antisociale
ADHD, autisme, schizofrenie, e.d.; persoonlijkheidsstoornis’;
zoektermen). Classificatie geeft toegang tot
- Kennisbestand is bron voor mogelijkheid om behandeling te
hypothesen: “wellicht sprake van kiezen.
ADHD?”.
DSM-5
Kritiek op DSM-5 vanuit orthopedagogisch perspectief:
- Dynamiek van opvoedingsprobleem wordt buiten beeld gehouden.
- Beschrijvingen voor volwassenen zijn niet altijd van toepassing op kinderen, soms
staan er wel opmerkingen bij met betrekking tot jeugdigen.
- Geen aanknopingspunten voor het betrekken van positieve kenmerken in het
functioneren en protectieve factoren. Het gaat enkel over symptomen van
stoornissen.
Voordelen dimensioneel
De DSM-5 is al meer dimensioneel, dus een stoornis staat op een lijn waar je kan spreken van
een licht/matig/ernstige aanwezigheid van een stoornis. Voordelen:
- Geeft een gedetailleerder beeld van klachten en sterke punten van kinderen.
- Algemeen: draagt bij aan meer kennis over psychopathologie en onderliggende
mechanismen.
- Vaste categorieën zijn ingewikkeld vanwege ontwikkelingsvariabiliteit (de klachten
kunnen fluctueren of zich anders uiten in afwijking met de ontwikkelingsfasen waarin
het kind zich bevindt), dimensionaliteit helpt hierbij.
- Leeftijds-gerelateerde veranderingen in wat normaal of pathologisch is.
Dimensioneel en classificatie
- Ieder mens staat op een stoornis op een lijn.
- Wie hebben er een classificatie van ADHD: C en D
- Wie lijken er mee op elkaar? B en C lijken in de hoeveelheid klachten meer op elkaar.
,Hierarchical taxonomy of psychopathology (HiTOP)
De Hierarchical Taxonomy of Psychopathology (HiTOP) is een model dat probeert psychische
aandoeningen op een gestructureerde manier te classificeren, gebaseerd op bevindingen van
een groot aantal studies. In tegenstelling tot traditionele diagnoses, die vaak als op zichzelf
staand worden beschouwd, kijkt HiTOP naar de onderliggende dimensies van
psychopathologie.
- Dimensies van psychopathologie: HiTOP stelt dat psychische aandoeningen kunnen
worden gezien als variaties op een paar basisdimensies. Dit betekent dat in plaats van
losse diagnoses, er continuïteiten zijn in symptomen en aandoeningen.
- Hiërarchische structuur: Het model is hiërarchisch opgebouwd, met brede
categorieën aan de top en meer specifieke symptomen en aandoeningen aan de
onderkant. Bijvoorbeeld, het kan beginnen met algemene categorieën zoals 'angst' of
'stemmen' en vervolgens verder gaan naar specifieke aandoeningen zoals een
paniekstoornis of een sociale fobie.
- Meerdere niveaus: HiTOP erkent dat psychische problemen op verschillende niveaus
kunnen worden bekeken. Dit houdt in dat het niet alleen gaat om de symptomen die
iemand ervaart, maar ook om de ernst en frequentie van deze symptomen.
- Focus op symptomen: In plaats van strikt te kijken naar diagnosecriteria, legt HiTOP
de nadruk op de symptomen zelf en hoe deze zich verhouden tot elkaar. Dit kan
helpen bij het identificeren van gemeenschappelijke factoren tussen verschillende
aandoeningen.
- Flexibiliteit: Het model is ontworpen om flexibel te zijn, zodat het kan evolueren met
nieuwe onderzoeksbevindingen en inzichten in psychopathologie.
- Voordelen:
Minder stigmatiserend
Meer ruimte voor heterogeniteit
Transdiagnostische benadering in behandeling, dus je kijkt niet naar maar één
hokje om te behandelen, maar je kijkt overstijgend en algemener.
, De diagnostische cyclus
De diagnostische cyclus is een gestructureerd proces dat professionals helpt bij het stellen
van diagnoses. Wanneer een bepaalde aanmelding binnenkomt, wordt de cyclus linksom
afgelopen. Maar niet iedere casus heeft deze volledige doorloop nodig, dat is dan ook
mogelijk. Bij de casus die wordt aangeboden in de werkgroepen kan je ervan uitgaan dat
deze casus wel de volledige cyclus nodig heeft.
Waarom de diagnostische cyclus?
- Faciliteert onafhankelijk onderzoek
o Uitgevoerd door verschillende professionals, met wel met dezelfde uitkomst
- Wetenschappelijk onderbouwde diagnostiek is:
o Hypothesetoetsend
o Controleerbaar
o Herhaalbaar
De klinische cyclus
- Voor dit vak wordt de therapeutische cyclus meer achterwege gelaten.
Forensische gezinsdiagnostiek
- Aanmelder is vaak een instantie zoals Veilig Thuis, dus ook hulpvragen kunnen komen
vanuit een instantie!
- De ‘klachten/problemen’ ziet de ouder zelf soms niet.
5 september 2024
- Eindopdracht 40%
- Tentamen (meerkeuze en open vragen) 60%
o Voor het tentamen vooral richten op de literatuur van de colleges. Er worden
geen letterlijke vragen gesteld over het boek ‘De diagnostische cyclus’. Maar
als je de werkgroep opdracht voldoende hebt gemaakt, kan je ervan uitgaan
dat je het ook kan toepassen op het tentamen.
Diagnostiek in de forensische context
Het is belangrijk, net zoals bij een onderzoeksvraag, om eerst te kijken wat je precies wilt
onderzoeken. Deze vragen kunnen heel divers zijn. Zoals de onderstaande veelvoorkomende
vragen:
- Is er sprake van kindermishandeling?
- Is er sprake van huiselijk geweld?
- Heeft dit kind een ontwikkelingsachterstand?
- Hoe ervaart het kind de scheiding?
- Kan dit kind beter bij zijn vader of moeder wonen?
- Hoe kan het delict gedrag gestopt worden?
- Etc…
Wat heb je als diagnosticus nodig?
- Inhoudelijke theorieën over psychopathologie
- Kennis over normale en afwijkende ontwikkelingspatronen
- Instrumenten en technieken om gedrag in kaart te brengen
- Statistische en psychometrische technieken om gegevens te kunnen verwerken
Diagnose = Theorie van het individuele geval. Dus een beschrijving hoe het gaat met iemand
en waarom je denkt dat het op die manier gaat met iemand. Je moet ook aandacht hebben
voor de context, protectieve- en beschermende factoren. (DSM-5 stoornis is slechts een
verzameling van symptomen).
Classificatie = labelen op basis van de DSM-5. Dus past iemand in het hokje en heeft iemand
genoeg symptomen om het label eraan te hangen? Dit kan/mag best vaak onderdeel zijn van
een diagnose.
Diagnostiek Classificatie
- Ruim begrip (het hele proces van - Gericht op soortgelijkheid,
signaleren tot en met evalueren. overeenkomsten (nooit uniek). Past
- Op zoek naar spanning, onzekerheid iemand in een bepaalde categorie?
of probleem bij individu, in groep of - Kan helpen bij diagnosticeren
situatie. (activeren van kennis over andere
- Kan persoonlijk/uniek zijn. casus en kennis van
syndromen/classificatiesysteem).
- Toewijzing aan categorie.
- Communicatie, predictie.
,Heb liefste wil je een beschrijvende diagnose met een classificatie. Iemand >18 jaar heeft een
classificatie nodig voor een vergoeding van de zorgverzekering, voor een minderjarige is dit
niet nodig.
Classificeren binnen diagnostiek
Input Output
- Categorieën staan voor geordend - Eindproduct van diagnostische
kennisbestand (informatie over classificatie, bijvoorbeeld ‘antisociale
ADHD, autisme, schizofrenie, e.d.; persoonlijkheidsstoornis’;
zoektermen). Classificatie geeft toegang tot
- Kennisbestand is bron voor mogelijkheid om behandeling te
hypothesen: “wellicht sprake van kiezen.
ADHD?”.
DSM-5
Kritiek op DSM-5 vanuit orthopedagogisch perspectief:
- Dynamiek van opvoedingsprobleem wordt buiten beeld gehouden.
- Beschrijvingen voor volwassenen zijn niet altijd van toepassing op kinderen, soms
staan er wel opmerkingen bij met betrekking tot jeugdigen.
- Geen aanknopingspunten voor het betrekken van positieve kenmerken in het
functioneren en protectieve factoren. Het gaat enkel over symptomen van
stoornissen.
Voordelen dimensioneel
De DSM-5 is al meer dimensioneel, dus een stoornis staat op een lijn waar je kan spreken van
een licht/matig/ernstige aanwezigheid van een stoornis. Voordelen:
- Geeft een gedetailleerder beeld van klachten en sterke punten van kinderen.
- Algemeen: draagt bij aan meer kennis over psychopathologie en onderliggende
mechanismen.
- Vaste categorieën zijn ingewikkeld vanwege ontwikkelingsvariabiliteit (de klachten
kunnen fluctueren of zich anders uiten in afwijking met de ontwikkelingsfasen waarin
het kind zich bevindt), dimensionaliteit helpt hierbij.
- Leeftijds-gerelateerde veranderingen in wat normaal of pathologisch is.
Dimensioneel en classificatie
- Ieder mens staat op een stoornis op een lijn.
- Wie hebben er een classificatie van ADHD: C en D
- Wie lijken er mee op elkaar? B en C lijken in de hoeveelheid klachten meer op elkaar.
,Hierarchical taxonomy of psychopathology (HiTOP)
De Hierarchical Taxonomy of Psychopathology (HiTOP) is een model dat probeert psychische
aandoeningen op een gestructureerde manier te classificeren, gebaseerd op bevindingen van
een groot aantal studies. In tegenstelling tot traditionele diagnoses, die vaak als op zichzelf
staand worden beschouwd, kijkt HiTOP naar de onderliggende dimensies van
psychopathologie.
- Dimensies van psychopathologie: HiTOP stelt dat psychische aandoeningen kunnen
worden gezien als variaties op een paar basisdimensies. Dit betekent dat in plaats van
losse diagnoses, er continuïteiten zijn in symptomen en aandoeningen.
- Hiërarchische structuur: Het model is hiërarchisch opgebouwd, met brede
categorieën aan de top en meer specifieke symptomen en aandoeningen aan de
onderkant. Bijvoorbeeld, het kan beginnen met algemene categorieën zoals 'angst' of
'stemmen' en vervolgens verder gaan naar specifieke aandoeningen zoals een
paniekstoornis of een sociale fobie.
- Meerdere niveaus: HiTOP erkent dat psychische problemen op verschillende niveaus
kunnen worden bekeken. Dit houdt in dat het niet alleen gaat om de symptomen die
iemand ervaart, maar ook om de ernst en frequentie van deze symptomen.
- Focus op symptomen: In plaats van strikt te kijken naar diagnosecriteria, legt HiTOP
de nadruk op de symptomen zelf en hoe deze zich verhouden tot elkaar. Dit kan
helpen bij het identificeren van gemeenschappelijke factoren tussen verschillende
aandoeningen.
- Flexibiliteit: Het model is ontworpen om flexibel te zijn, zodat het kan evolueren met
nieuwe onderzoeksbevindingen en inzichten in psychopathologie.
- Voordelen:
Minder stigmatiserend
Meer ruimte voor heterogeniteit
Transdiagnostische benadering in behandeling, dus je kijkt niet naar maar één
hokje om te behandelen, maar je kijkt overstijgend en algemener.
, De diagnostische cyclus
De diagnostische cyclus is een gestructureerd proces dat professionals helpt bij het stellen
van diagnoses. Wanneer een bepaalde aanmelding binnenkomt, wordt de cyclus linksom
afgelopen. Maar niet iedere casus heeft deze volledige doorloop nodig, dat is dan ook
mogelijk. Bij de casus die wordt aangeboden in de werkgroepen kan je ervan uitgaan dat
deze casus wel de volledige cyclus nodig heeft.
Waarom de diagnostische cyclus?
- Faciliteert onafhankelijk onderzoek
o Uitgevoerd door verschillende professionals, met wel met dezelfde uitkomst
- Wetenschappelijk onderbouwde diagnostiek is:
o Hypothesetoetsend
o Controleerbaar
o Herhaalbaar
De klinische cyclus
- Voor dit vak wordt de therapeutische cyclus meer achterwege gelaten.
Forensische gezinsdiagnostiek
- Aanmelder is vaak een instantie zoals Veilig Thuis, dus ook hulpvragen kunnen komen
vanuit een instantie!
- De ‘klachten/problemen’ ziet de ouder zelf soms niet.
