1. Wat is morele ontwikkeling?
Morele ontwikkeling verwijst naar de groei van iemands
rechtvaardigheidsgevoel, het besef van goed en kwaad, en het
bijbehorende gedrag. Dit houdt in dat mensen leren oordelen en keuzes
maken in morele dilemma’s, variërend van kleine (bijv. “Sta ik om 6 of 7
uur op?”) tot grote (bijv. “Stop ik met vlees eten voor het klimaat?”).
2. Jean Piaget's Theorie van Morele Ontwikkeling
Piaget onderzocht morele ontwikkeling bij kinderen via knikkerspelregels
en onderscheidde drie stadia:
Moreel realisme (4-7 jaar)
o Regels worden als vaststaand en onveranderlijk gezien.
o Voorbeeld: Een kind denkt dat iemand die per ongeluk een
vaas breekt stouter is dan iemand die opzettelijk een glas
omstoot, omdat de schade groter is.
Beginnende samenwerking (7-10 jaar)
o Regels blijven belangrijk, maar sociale interactie beïnvloedt
hoe kinderen ze begrijpen.
o Voorbeeld: Een kind begint te begrijpen dat regels kunnen
worden aangepast als iedereen het ermee eens is.
Moreel relativisme (vanaf 10 jaar)
o Regels zijn flexibel en afhankelijk van de situatie.
o Voorbeeld: Een kind snapt dat liegen soms geoorloofd is,
bijvoorbeeld om iemands gevoelens te sparen.
Kritiek op Piaget: Zijn onderzoek was vooral op jongens gericht, en hij
onderschatte mogelijk de morele capaciteiten van jonge kinderen.
3. Lawrence Kohlberg’s Theorie van Morele Ontwikkeling
Kohlberg bouwde verder op Piaget en stelde dat morele ontwikkeling
verloopt in drie niveaus, elk met twee fasen:
Niveau 1: Preconventionele moraliteit (kinderen tot ±10 jaar)
Fase 1: Gehoorzaamheid en straf