Gezondheidscommunicatie
Hoorcollege 1: Inleiding
Gezondheidscommunicatie is een vakterm voor een breed scala aan activiteiten waarbij
sprake is van een vorm van educatie of informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen
zich gezonder willen en kunnen gedragen.
Wat is gezondheid?
Gezondheid: “A state of complete physicial mental and social well-being and not merely the
absence of disease or infirmity” (WHO, 1949)
= Oude betekenis van de gezondheid
Positieve gezondheid: “Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en
eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het
leven.” (Huber, 2012)
Wat is gezondheidscommunicatie?
Gezondheidscommunicatie bevat elementen van de basisdefinitie van communicatie
(Schiavo, 2007)
- Communicatie: uitwisselen van informatie
- Boodschap: geschreven, gesproken of non-verbaal
1
, - Doelgroep(en)
- Communicatiekanalen
“Health communication is a multifaceted and multidisciplinary approach to reach different
audiences and share health related information with the goal of influencing, engaging, and
supporting individuals, communities, health professionals, special groups, policymakers and
the public to champion, introduce, adopt, or sustain a behavior, practice, or policy that wil
ultimately improve health outcomes” (Schiavo, 2011)
Doelen van gezondheidscommunicatie
1. Het gaat niet alleen om informeren, maar bijvoorbeeld ook om beïnvloeding van
gezondheidsgerelateerde beslissingen
2. Het gaat om het motiveren tot, aanzetten tot, leren en vasthouden van een gewenste
gedragsverandering
3. Gericht op verbetering van de gezondheid
Doelgroepen
Hiervoor nodig:
1. Situatieanalyse: individuele, sociale, politieke en en gedragsgerelateerde factoren die
invloed kunnen hebben op attitudes, gedragingen, sociale normen en beleid over
gezondheidsissues
2. Profiel van de doelgroep: karakteristieken van de doelgroep, bijvoorbeeld
demografische gegevens, waarden, wensen, attitudes en gedrag
Gezondheidscommunicatie is veelzijdig
- Cure & care (medicijnen tegen ziekte en zorg)
- Preventie (voorkomen dat mensen slechte gezondheidsgedragingen uitvoeren zoals
roken en ongezond eten)
- Bevordering (aansturen tot sporten etc.)
Samenwerking tussen/van verschillende disciplines
- Multidisciplinair: verschillende disciplines werken onafhankelijk van elkaar aan
vraagstuk
→ Bijvoorbeeld gedragswetenschappers, artsen, communicatiewetenschappers
werken aan verslavingsvraagstukken
- Interdisciplinair: verschillende disciplines werken samen aan HPV vraagstuk
→ Bijvoorbeeld RIVM; epidemiologen en communicatiespecialisten
- Transdisciplinair: verschillende disciplines intergreren kennis rondom vraagstuk en
genereren zo nieuwe inzichten en theorieën
2
,Verschillende theoretische perspectieven en methoden
“He who loves practice without theory is like the sailor who boards ship without ruddler or
compass and never knows where he may cast” (Leonardo da Vinci)
Wetenschapsfilosofieën
Twee paradigma’s (manieren van kijken naar de wetenschap):
- Realisme: er bestaat 1 objectieve werkelijkheid die je met empirisch onderzoek kunt
vaststellen
- Constructivisme: er zijn verschillende subjectieve, sociaal geconstrueerde
werkelijkheden. “de werkelijkheid” bestaat niet
Maar hebben we wel theorie nodig om gedrag te veranderen?
Kwantitatieve en kwalitatieve methoden
- Experiment, survey, observatie, inhoudsanalyse, interview
- Beste fit met onderzoeksvraag bepaalt kwaliteit uitkomst, niet de methode an sich
Samenvatting
Gezondheidscommunicatie omvat een breed scala aan activiteiten waarbij sprake is van een
vorm van educatie of informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen zich 'gezonder'
willen en kunnen gedragen. Factoren die bij alle activiteiten een rol spelen zijn:
- Gedrag(sverandering) speelt altijd een rol bij de gezondheidsproblemen
3
, - De oorzaken van gedrag(verandering) worden nauwkeurig geanalyseerd
- Gedrag wordt geprobeerd te beïnvloeden op basis van theorie
Planmatige gezondheidscommunicatie vereist (interdisciplinaire) expertise om:
- Belangrijkste maatschappelijke en gezondheidsproblemen te identificerem (o.a.
epidemiologie, biomedische wetenschappen)
- (On)gezond gedrag te begrijpen (o.a. sociologie, gezondheidspsychologie)
- Gedrag door middel van voorlichting te beïnvloeden (o.a.
communicatiewetenschappen, psychologie)
- Interventies te evalueren (o.a. onderzoeksmethodologie, statistiek)
4
Hoorcollege 1: Inleiding
Gezondheidscommunicatie is een vakterm voor een breed scala aan activiteiten waarbij
sprake is van een vorm van educatie of informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen
zich gezonder willen en kunnen gedragen.
Wat is gezondheid?
Gezondheid: “A state of complete physicial mental and social well-being and not merely the
absence of disease or infirmity” (WHO, 1949)
= Oude betekenis van de gezondheid
Positieve gezondheid: “Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en
eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het
leven.” (Huber, 2012)
Wat is gezondheidscommunicatie?
Gezondheidscommunicatie bevat elementen van de basisdefinitie van communicatie
(Schiavo, 2007)
- Communicatie: uitwisselen van informatie
- Boodschap: geschreven, gesproken of non-verbaal
1
, - Doelgroep(en)
- Communicatiekanalen
“Health communication is a multifaceted and multidisciplinary approach to reach different
audiences and share health related information with the goal of influencing, engaging, and
supporting individuals, communities, health professionals, special groups, policymakers and
the public to champion, introduce, adopt, or sustain a behavior, practice, or policy that wil
ultimately improve health outcomes” (Schiavo, 2011)
Doelen van gezondheidscommunicatie
1. Het gaat niet alleen om informeren, maar bijvoorbeeld ook om beïnvloeding van
gezondheidsgerelateerde beslissingen
2. Het gaat om het motiveren tot, aanzetten tot, leren en vasthouden van een gewenste
gedragsverandering
3. Gericht op verbetering van de gezondheid
Doelgroepen
Hiervoor nodig:
1. Situatieanalyse: individuele, sociale, politieke en en gedragsgerelateerde factoren die
invloed kunnen hebben op attitudes, gedragingen, sociale normen en beleid over
gezondheidsissues
2. Profiel van de doelgroep: karakteristieken van de doelgroep, bijvoorbeeld
demografische gegevens, waarden, wensen, attitudes en gedrag
Gezondheidscommunicatie is veelzijdig
- Cure & care (medicijnen tegen ziekte en zorg)
- Preventie (voorkomen dat mensen slechte gezondheidsgedragingen uitvoeren zoals
roken en ongezond eten)
- Bevordering (aansturen tot sporten etc.)
Samenwerking tussen/van verschillende disciplines
- Multidisciplinair: verschillende disciplines werken onafhankelijk van elkaar aan
vraagstuk
→ Bijvoorbeeld gedragswetenschappers, artsen, communicatiewetenschappers
werken aan verslavingsvraagstukken
- Interdisciplinair: verschillende disciplines werken samen aan HPV vraagstuk
→ Bijvoorbeeld RIVM; epidemiologen en communicatiespecialisten
- Transdisciplinair: verschillende disciplines intergreren kennis rondom vraagstuk en
genereren zo nieuwe inzichten en theorieën
2
,Verschillende theoretische perspectieven en methoden
“He who loves practice without theory is like the sailor who boards ship without ruddler or
compass and never knows where he may cast” (Leonardo da Vinci)
Wetenschapsfilosofieën
Twee paradigma’s (manieren van kijken naar de wetenschap):
- Realisme: er bestaat 1 objectieve werkelijkheid die je met empirisch onderzoek kunt
vaststellen
- Constructivisme: er zijn verschillende subjectieve, sociaal geconstrueerde
werkelijkheden. “de werkelijkheid” bestaat niet
Maar hebben we wel theorie nodig om gedrag te veranderen?
Kwantitatieve en kwalitatieve methoden
- Experiment, survey, observatie, inhoudsanalyse, interview
- Beste fit met onderzoeksvraag bepaalt kwaliteit uitkomst, niet de methode an sich
Samenvatting
Gezondheidscommunicatie omvat een breed scala aan activiteiten waarbij sprake is van een
vorm van educatie of informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen zich 'gezonder'
willen en kunnen gedragen. Factoren die bij alle activiteiten een rol spelen zijn:
- Gedrag(sverandering) speelt altijd een rol bij de gezondheidsproblemen
3
, - De oorzaken van gedrag(verandering) worden nauwkeurig geanalyseerd
- Gedrag wordt geprobeerd te beïnvloeden op basis van theorie
Planmatige gezondheidscommunicatie vereist (interdisciplinaire) expertise om:
- Belangrijkste maatschappelijke en gezondheidsproblemen te identificerem (o.a.
epidemiologie, biomedische wetenschappen)
- (On)gezond gedrag te begrijpen (o.a. sociologie, gezondheidspsychologie)
- Gedrag door middel van voorlichting te beïnvloeden (o.a.
communicatiewetenschappen, psychologie)
- Interventies te evalueren (o.a. onderzoeksmethodologie, statistiek)
4
