Dit document bevat een volledige uitwerking van alle hoorcolleges voor deeltoets 1 van het vak Cellen en Weefsels. Ik heb hierdoor een 9,38 gehaald voor dit tentamen! Het bevat alle leerstof (inclusief figuren), en dient dus als een goeie voorbereiding voor het tentamen!
HC2 DNA replicatie, repair en recombinatie (H5) (9) ...................................................................................... 11
HC3 Transcriptie en translatie (H6) (9) ........................................................................................................... 20
HC4 DNA structuur en chromatine (H4/H7a) (9) ............................................................................................. 29
HC5 Gene regulatie en signaling (H7) (7) ........................................................................................................ 38
HC6 Chromatine regulatie en functie (gastcollege) (6) ................................................................................... 45
HC7 Cell compartimentalization en transport (H12) (10) ................................................................................ 51
1
,HC1 Kanker (H20) (9)
Hallmarks van kanker (2000)
• Proliferatieve signalering in stand houden (ze blijven delen)
• Groeiremmers ontwijken
• Invasie en metastase activeren
• Replicatieve onsterfelijkheid mogelijk maken
• Angiogenese induceren
• Celdood weerstaan
Hallmarks/ complexiteit van kanker
• Vermijden van immuunvernietiging
• Tumorbevorderende ontsteking
• Genoominstabiliteit en mutatie
• Dereguleren van cellulaire energie
Een enkele mutatie is niet genoeg om een normale cel te veranderen in een kankercel
• Kanker ontstaat door een opstapeling van mutaties. Dan krijg je een tumorcel
die ook kwaadaardig wordt
• Er zijn ook tumoren die onder invloed staan van hormonen. Hij wordt hoe ouder
je wordt vrij hoog en daarna kan hij weer dalen omdat je lichaam rustiger wordt en
minder delingen heeft (waardoor minder mutaties ontstaan)
• In algemeen: late detectie. Kanker is moeilijk te detecteren in het begin. Hij is pas
detecteerbaar als je 10^8 tumor cellen hebt
Naamgeving neoplasmata: benigne of maligne > Invasie en metastasen
• Heel veel tumoren komen uit epitheel, dus je huid maar ook je borstklieren, je darm
(alles uit ectoderm). Bij goedaardig is het nog niet ginvaseerd en is het benigne. Als
het geinvasert en gemetasteerd is, is het maligne
• Adenoom: Epitheelklier, benigne
• Carcinoom: naar epitheelcellen, maligne
• Sarcoma: kwaadaardig van bindweefsel
• Leukemie & lymfoma: witte bloedcellen
• Gliomen: zenuwcellen
• Melanoma: huid
Incidenten (in USA) van verschillende type kanker
• Je ziet bij de weinig voorkomende kankers dat ze relatief vaker dood gaan. Dit
komt wss doordat het weinig onderzocht is omdat het niet vaak voor komt.
• Kanker van epitheel (carcinoma’s) komen het meest voor
Levenslange kans op kanker versus delingssnelheid
• De variatie in hoe vaak een bepaalde kanker voorkomt heeft te maken met
hoevaak die type cellen delen
• Osteosarcomas (bot), glioblastoma en mudullablastoma (hersenen) die cellen delen
niet veel dus heirdoor verzamelen ze minder mutaties en hebben ze minder kans op
kanker veroorzakende mutaties. Huidcellen bijv delen veel vaker
2
,Incidentie van kankerrisicofactor
• Roken, luchtvervuiling, (UV) straling
• Mensen die roken hebben bijna 100x hoger risico op longkanker
dan niet rokers. Er is een hele sterke corelatie tussen het gebruik
van sigareten en de hoeveelheid longkankerpatiënten
Benign vs malignant neoplasia
• Hoe ontstaat kanker: je verzamelt verschillende mutaties. Een gemuteerde cel gaat
wat ongecontroleerder delen dus duwt ook beetje de buurcellen weg. Doordat hij
wat sneller deelt zal ook de DNA replicatie minder goed zijn dus zal hij sneller nog
een mutatie krijgen enz. Hierdoor gaat hij nog meer ongecontroleerd delen. Dit is
nog steeds een benigne tumor want hij zit nog in het basale membraan, ze zijn nog
soort van ingekapseld. (wrat bijvoorbeeld)
• Na bijv een derde mutatie gaan de cellen door het basale membraan breken en
gaan ze invaseren in andere weefsels. Nu gaat het om een maligne tumor
Genoominstabiliteit en mutatie
Eén gemuteerde cel kan leiden tot kanker: chromosomale translocatie bij chronische
myeloïde leukemie -> philiadelphia chromosoom
• Bij chronisch myloide leukemie (witte bloedcelle)), zagen ze onder de microscop dat
er een chromosomale translocatie tussen chromosoom 9 en 22 heeft plaatsgevonden
• En daarna hebben ze ontdekt welke genen daar liggen. Dit is BCR en ABL
• BCR (B-cell receptor), produceert de receptor voor B-cellen en die is dus heel actief
op alle B cellen. En ABL is een kinase die betrokken is bij celdeling.
• Maar door translocatie is er fusie van een niet hoog tot expressie komend eiwit met
een tot hoog expressie komend eiwit en dit veroorzaakt mutatie 1
Genetische stoornis: somatische mutaties
• Grotere chromosomale afwijkingen: translocaties, inserties en deleties
• Replicatiefouten: mismatchmutaties
• UV: thyminedimeren
• Chemisch geïnduceerde mutaties
• Hoeveel mutaties kunnen worden gevonden in een kwaadaardige, grote tumor?
o duizenden! soms 100 duizenden. Allen niet alle mutaties veroorzaken kanker.
• kanker critical (driver) versus kanker non-critical (passenger) mutaties
o Kanker critical (driver) mutatie: zorgt ervoor dat cellen meer delen
o Kanker non-critical mutatie: in overige eiwitten bijv in actine eiwit
Mutatietypen Ch8-p521
• Silent, Letaal, Null
• Gain-Of-functie (GOF)
• Loss Of functie (LOF)
• Dominant negatief
• Driver (kanker-kritiek) vs passanger: kunnen vergelijkbare mutaties zijn, welk gen
wordt beïnvloed is van belang
3
, Chromosomale herrangschikking: DNA paint
• Hierbij zijn er driver en passenger mutaties. Er zijn dus ook mutaties die de cel
wellicht vernaggelen maar niet direct bijdragen aan het ontstaan van de
tumor
Groeiremmers ontwijken, Celdood weerstaan, Proliferatieve signalering in stand houden
Drie cellulaire pathways dragen bij aan tumorigenesis
• Controle van de cel cyclus
o Rb: cell-cycle entry
• Cel proliferatie
o Ras: signaling cascade dat celgroei aandrijft -> GOF mutatie -> cellen gaan
meer delen
• Cel overleving
o p53: tolerantie van stress en DNA schade -> LOF mutatie-> geen apoptose
meer
• Als één van drie gemuteerd is dan ruimt het lichaam het nog op. Maar vaak als je in
alle drie de pathways mutatie hebt dan moet je gaan ingrijpen.
Kanker-kritische mutaties: onco- versus tumorsuppressor genen
• Overactiviteit mutaties (GOF)-> Dominant (1 mutatie is genoeg)
o Eén activerende mutaties zorgt ervoor dat oncogene cell
transformatie kunnen promoten
o Abl, Ras, Sarc
• Onderactiviteit mutatie (LOF)-> recessief (beide allelen gemuteerd)
o Twee inactiverende mutaties, elimineert functioneel de tumor suppressor
gen, wat zorgt voor cell transformatie promotoe
o p53, Rb
Proliferatieve signalering in stand houden
Proto-oncogenen kunnen oncogenen worden
• 1. Activerende (punt)mutaties:
o Deletie of puntmutatie in coderende sequentie:
Hyperactieve eiwit gemaakt in normale hoeveelheid (RAS)
• 2. Overexpressie:
o Regulatory mutatie: Normaal eiwit geoverproduceert (EGFR)
o Gen amplificatie: normale eiwit geoverproduceert
• 3. Fusie: Chromosomale herrangschikking:
o Dichtbij regulatory DNA sequenties veroorzaakt normale eiwit om
geoverproduceert te worden.
o Fusie aan actief getranscribeerde gen, produceert hyperactieve fusie eiwit
(ABL)
4
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnehoutackers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
