Kenmerkend Aspect: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het
vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
Frederik de Grote van Pruisen is de meest uitgesproken vertegenwoordiger van het verlicht
absolutisme. Hij werkte samen met wetenschappers en verlichte filosofen als Voltaire. Hij
paste die denkbeelden toe om het leven van zijn burgers beter te maken.
Verdraagzaamheid (ook tegen mensen met een ander geloof) was belangrijk. Verlichte
despoten hielpen hun bevolking waar nodig en zorgden zo voor een economische bloei in
hun rijk. De vorsten wilden daarentegen wel dat het volk ondergeschikt bleef aan de vorst.
Het volk was ook zeker niet geschikt om te besturen (absolutisme). De leuze luidt: ‘Alles
voor het volk, maar niets door het volk’. Ook hervormingen op het gebied van
rechtspraak en odnerwijs.
Het verschil tussen verlichte despoten en absolute vorsten is hierom wel duidelijk. Een
absolute vorst kiest altijd voor zichzelf en laat het volk voor hem opdraaien. Hij zal niet
proberen om het voor zijn volk het beste te maken, zoals wel een verlichtingsidee is. Hij is
ook degene die alles wil bepalen, zelfs tot geloof aan toe! Zij hielden vast aan de gedachte
van het droit divin. De verlichte despoten helpen hun bevolking in plaats van ze voor eigen
belang uit te buiten en tolereren daarbij ook ieder geloof. Ze willen nog steeds wel de
meeste macht hebben, dus ze laten niet alles zomaar gaan.Zij laten gedachte van droit divin
meestal los. Zien zichzelf meer als ‘eerste burger van de staat’.
Kernbegrippen:
Ancien Régime: Benaming voor de maatschappij van vóór de Franse Revolutie toen er nog
sprake was van een standenmaatschappij en absoluut regerende vorsten.
Verlicht absolutisme: Als vorsten onder invloed van de Verlichting hun bestuur verbeterden,
maar wel alle macht in handen hielden. Ook verlicht despotisme genoemd.
VOGGP
Verschijnsel: autocratie, oorlog, economie
Ontwikkeling: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk bestuur
op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
Gebeurtenis:
Gedachte: verlicht absolutisme, verlichting
Personen: Voltaire, Frederik de Grote van Pruisen, Catharina II van Rusland