Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Voorwoord
Met veel plezier wil ik de scriptie CRAVING inleiden. Afgelopen jaar heb ik via stage kennis gemaakt met
verslavingsproblematiek. Gedurende dit jaar heeft deze problematiek steeds meer indruk op mij gemaakt.
Verslaving tast al de levensgebieden aan en blijft altijd op de loer liggen. De hardnekkigheid en frequentie
van cravingmomenten interesseert mij. Onderstaand gedicht kwam ik tegen op internet en beschrijft
treffend de dubbelheid tijdens craving.
Als beginnend psychomotorisch therapeut wil ik graag iets bieden om tegen craving te strijden. Naar mijn
idee kan er met ontspanningsoefeningen vast een manier gevonden worden om met craving om te gaan. In
mijn zoektocht ben ik met X, docent aan de PTB opleiding, in gesprek gegaan, omdat ze ervaring heeft in de
verslavingszorg. Ik wil haar bedanken voor de richting die ze meegaf en de aanmoediging voor mijn
scriptieonderwerp. Vervolgens heb ik met X, mijn stagebegeleider, over dit onderwerp gesproken. Ik wil hem
bedanken voor de steun en de praktische ondersteuning toen ik werkte aan de basis van mijn onderzoek.
Toen de opzet van mijn onderzoek duidelijk was heb ik dit gepresenteerd binnen het team dat werkzaam is
op de kortdurende klinische behandeling. Dat is de afdeling waar dit onderzoek plaats heeft gevonden. Het
team heeft me gesteund en geholpen tijdens het aanbieden van de ontspanningsoefeningen. Daarom gaat
mijn dank uit naar x voor hun betrokkenheid. In het bijzonder wil ik daarbij x bedanken voor haar tijd en voor
het ontwikkelen van een meetinstrument. Ik vind het bijzonder dat ze, ondanks een overvolle agenda, zoveel
tijd en ruimte nam om mij te ondersteunen.
Verder wil ik x bedanken voor haar begeleiding gedurende de totstandkoming van mijn afstudeeropdracht.
Ook x wil ik bedanken voor het beoordelen van deze scriptie.
Gedurende mijn opleidingsjaren heb ik me ontwikkeld in mijn spelling en taalgebruik. Toch wilde ik deze
opdracht laten checken. Ik wil dan ook x en x bedanken voor het nalezen en hun feedback.
Zelf ben ik tevreden over het onderzoek. Hoewel het meetinstrument is nog niet valide is en de resultaten
niet betrouwbaar genoeg zijn, geeft dit onderzoekaanleiding tot verder onderzoek. Daarom ben ik blij dat ik
de koppeling van ontspanningsoefeningen en craving op de kaart heb gezet.
2
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Samenvatting
Binnen de verslavingszorg worden er verschillende vaardigheden aangeleerd om met craving om te gaan.
Deze hunkering naar drugs of alcohol is nog steeds aanwezig als men gestopt is met gebruik van middelen.
Craving kan op elk moment optreden door gewoonte en klassiek geconditioneerde cues. Gedurende craving
is er sprake van storende preoccupaties, angst en stress. Problemen met impulsiviteit en zelfcontrole kunnen
tot gebruik leiden. Toegepaste ontspanning als coping- en ontspanningtechniek lijkt te kunnen helpen bij
craving, omdat men leert te ontspannen in korte tijd. Zo kan men de aandacht verleggen, spanning verlagen
en kunnen er keuzes gemaakt worden die helpen om niet te gebruiken.
In dit onderzoekwordt onderzocht of er verschil is tussen middelafhankelijke cliënten in de omgang met
craving, door het toevoegen van ontspanningsoefeningen aan het behandelprogramma. Dit onderzoekvond
plaats op de kortdurende klinische behandelingsafdeling van Verslavingszorg Noord Nederland in X. Er is
gewerkt met een experimentele groep, waarbij de interventie plaatsvond, en een controlegroep, waarbij er
geen toevoeging in het programma was. Door het afnemen van een voor- en nameting bij beide groepen,
met een zelfontwikkelde vragenlijst, is er informatie gekregen over de groepen. De validiteit van de
vragenlijst staat ter discussie, net als de groepspopulatie.
Uit de resultaten komt naar voren dat het enthousiasme over, en het toepassen van ontspanning-
oefeningen een grote stijging maakt bij de experimentele groep, terwijl de controlegroep daar gelijk in blijft.
De experimentele groep benoemde dat een oefening helpt om te kunnen omgaan met moeilijke momenten,
omdat het afleidt en gedachten verzet. De cliënten van de controlegroep vonden de oefeningen niet nodig
om met craving te kunnen omgaan.
Dit onderzoek geeft aanzet tot verdiepend onderzoek. Er komt naar voren dat er positieve en negatieve
effecten zijn bij het aanbieden van ontspanningsoefeningen. De discussie over de uitvoering van dit
onderzoek is echter zo groot, dat er een verdiepend onderzoek noodzakelijk is om de effecten betrouwbaar
in kaart te brengen.
3
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Inhoudsopgave
Voorwoord pag. 2
Samenvatting pag. 3
Inhoudsopgave pag. 4
Inleiding pag. 5
Hoofdstuk 1: Theoretisch Kader
§ 1 Begripsdefiniëring
1.1 Verslaving pag. 6
1.2 Craving pag. 7
1.3 Verslavingszorg Noord Nederland pag. 8
1.4 Kortdurende klinische behandeling pag. 8
§ 2 Toegepaste ontspanning
2.1 Ontspanning pag. 10
2.2 Progressieve ontspanningvolgens Jacobson pag. 10
2.3 Autogene training volgens Schultz pag. 11
2.4 Toegepaste ontspanningvolgens pag. 11
§ 3 Toegepaste ontspanninggekoppeld aan craving
3.1 Storende preoccupaties pag. 12
3.2 Copingvaardigheid bij angst en stress pag. 12
3.3 Impulsiviteit en zelfcontrole pag. 13
3.4 Samenvatting pag. 13
Hoofdstuk 2: Methode
2.1 Onderzoeksdesign pag. 15
2.2 Participanten pag. 15
2.3 Tijdslijn pag. 15
2.4 Onderzoeksinstrument pag. 15
2.5 Dataverwerking pag. 16
2.6 Onderzoeksondersteuning pag. 17
2.7 Fasering van ontspanningaanbod pag. 17
Hoofdstuk 3: Resultaten
3.1 Kwalitatieve gegevens pag. 18
3.2 Kwantitatieve gegevens pag. 19
3.3 Ontspanningsoefeningen pag. 21
Hoofdstuk 4: Discussie
4.1 Onderzoeksperiode pag. 22
4.2 Onderzoeksinstrument pag. 22
4.3 Onderzoeksgroep pag. 22
4.4 Onderzoeksresultaten pag. 23
Conclusie pag. 24
Aanbevelingen pag. 25
Literatuurlijst pag. 26
Bijlagen pag. 28
4
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Voorwoord
Met veel plezier wil ik de scriptie CRAVING inleiden. Afgelopen jaar heb ik via stage kennis gemaakt met
verslavingsproblematiek. Gedurende dit jaar heeft deze problematiek steeds meer indruk op mij gemaakt.
Verslaving tast al de levensgebieden aan en blijft altijd op de loer liggen. De hardnekkigheid en frequentie
van cravingmomenten interesseert mij. Onderstaand gedicht kwam ik tegen op internet en beschrijft
treffend de dubbelheid tijdens craving.
Als beginnend psychomotorisch therapeut wil ik graag iets bieden om tegen craving te strijden. Naar mijn
idee kan er met ontspanningsoefeningen vast een manier gevonden worden om met craving om te gaan. In
mijn zoektocht ben ik met X, docent aan de PTB opleiding, in gesprek gegaan, omdat ze ervaring heeft in de
verslavingszorg. Ik wil haar bedanken voor de richting die ze meegaf en de aanmoediging voor mijn
scriptieonderwerp. Vervolgens heb ik met X, mijn stagebegeleider, over dit onderwerp gesproken. Ik wil hem
bedanken voor de steun en de praktische ondersteuning toen ik werkte aan de basis van mijn onderzoek.
Toen de opzet van mijn onderzoek duidelijk was heb ik dit gepresenteerd binnen het team dat werkzaam is
op de kortdurende klinische behandeling. Dat is de afdeling waar dit onderzoek plaats heeft gevonden. Het
team heeft me gesteund en geholpen tijdens het aanbieden van de ontspanningsoefeningen. Daarom gaat
mijn dank uit naar x voor hun betrokkenheid. In het bijzonder wil ik daarbij x bedanken voor haar tijd en voor
het ontwikkelen van een meetinstrument. Ik vind het bijzonder dat ze, ondanks een overvolle agenda, zoveel
tijd en ruimte nam om mij te ondersteunen.
Verder wil ik x bedanken voor haar begeleiding gedurende de totstandkoming van mijn afstudeeropdracht.
Ook x wil ik bedanken voor het beoordelen van deze scriptie.
Gedurende mijn opleidingsjaren heb ik me ontwikkeld in mijn spelling en taalgebruik. Toch wilde ik deze
opdracht laten checken. Ik wil dan ook x en x bedanken voor het nalezen en hun feedback.
Zelf ben ik tevreden over het onderzoek. Hoewel het meetinstrument is nog niet valide is en de resultaten
niet betrouwbaar genoeg zijn, geeft dit onderzoekaanleiding tot verder onderzoek. Daarom ben ik blij dat ik
de koppeling van ontspanningsoefeningen en craving op de kaart heb gezet.
2
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Samenvatting
Binnen de verslavingszorg worden er verschillende vaardigheden aangeleerd om met craving om te gaan.
Deze hunkering naar drugs of alcohol is nog steeds aanwezig als men gestopt is met gebruik van middelen.
Craving kan op elk moment optreden door gewoonte en klassiek geconditioneerde cues. Gedurende craving
is er sprake van storende preoccupaties, angst en stress. Problemen met impulsiviteit en zelfcontrole kunnen
tot gebruik leiden. Toegepaste ontspanning als coping- en ontspanningtechniek lijkt te kunnen helpen bij
craving, omdat men leert te ontspannen in korte tijd. Zo kan men de aandacht verleggen, spanning verlagen
en kunnen er keuzes gemaakt worden die helpen om niet te gebruiken.
In dit onderzoekwordt onderzocht of er verschil is tussen middelafhankelijke cliënten in de omgang met
craving, door het toevoegen van ontspanningsoefeningen aan het behandelprogramma. Dit onderzoekvond
plaats op de kortdurende klinische behandelingsafdeling van Verslavingszorg Noord Nederland in X. Er is
gewerkt met een experimentele groep, waarbij de interventie plaatsvond, en een controlegroep, waarbij er
geen toevoeging in het programma was. Door het afnemen van een voor- en nameting bij beide groepen,
met een zelfontwikkelde vragenlijst, is er informatie gekregen over de groepen. De validiteit van de
vragenlijst staat ter discussie, net als de groepspopulatie.
Uit de resultaten komt naar voren dat het enthousiasme over, en het toepassen van ontspanning-
oefeningen een grote stijging maakt bij de experimentele groep, terwijl de controlegroep daar gelijk in blijft.
De experimentele groep benoemde dat een oefening helpt om te kunnen omgaan met moeilijke momenten,
omdat het afleidt en gedachten verzet. De cliënten van de controlegroep vonden de oefeningen niet nodig
om met craving te kunnen omgaan.
Dit onderzoek geeft aanzet tot verdiepend onderzoek. Er komt naar voren dat er positieve en negatieve
effecten zijn bij het aanbieden van ontspanningsoefeningen. De discussie over de uitvoering van dit
onderzoek is echter zo groot, dat er een verdiepend onderzoek noodzakelijk is om de effecten betrouwbaar
in kaart te brengen.
3
, Scriptie drugsverslaving craving ontspanningsoefeningen verslaafden psychmotorische therapie en bewegingsagogie
Inhoudsopgave
Voorwoord pag. 2
Samenvatting pag. 3
Inhoudsopgave pag. 4
Inleiding pag. 5
Hoofdstuk 1: Theoretisch Kader
§ 1 Begripsdefiniëring
1.1 Verslaving pag. 6
1.2 Craving pag. 7
1.3 Verslavingszorg Noord Nederland pag. 8
1.4 Kortdurende klinische behandeling pag. 8
§ 2 Toegepaste ontspanning
2.1 Ontspanning pag. 10
2.2 Progressieve ontspanningvolgens Jacobson pag. 10
2.3 Autogene training volgens Schultz pag. 11
2.4 Toegepaste ontspanningvolgens pag. 11
§ 3 Toegepaste ontspanninggekoppeld aan craving
3.1 Storende preoccupaties pag. 12
3.2 Copingvaardigheid bij angst en stress pag. 12
3.3 Impulsiviteit en zelfcontrole pag. 13
3.4 Samenvatting pag. 13
Hoofdstuk 2: Methode
2.1 Onderzoeksdesign pag. 15
2.2 Participanten pag. 15
2.3 Tijdslijn pag. 15
2.4 Onderzoeksinstrument pag. 15
2.5 Dataverwerking pag. 16
2.6 Onderzoeksondersteuning pag. 17
2.7 Fasering van ontspanningaanbod pag. 17
Hoofdstuk 3: Resultaten
3.1 Kwalitatieve gegevens pag. 18
3.2 Kwantitatieve gegevens pag. 19
3.3 Ontspanningsoefeningen pag. 21
Hoofdstuk 4: Discussie
4.1 Onderzoeksperiode pag. 22
4.2 Onderzoeksinstrument pag. 22
4.3 Onderzoeksgroep pag. 22
4.4 Onderzoeksresultaten pag. 23
Conclusie pag. 24
Aanbevelingen pag. 25
Literatuurlijst pag. 26
Bijlagen pag. 28
4
