Samenvatting - Onderzoeksmethoden en - technieken - PPT + notities

ONDERZOEKSMETHODEN EN -TECHNIEKEN VAN DE AGOGISCHE
WETENSCHAPPEN
Dr. Prof. Nico De Witte

ALGEMEEN

CANVAS
 PPT’s
 Samenvattende video’s
 Samenvatting per hoofdstuk
 Oefeningen & oplossingen
 Artikels
 Het boek ‘Bryman’s social research methods’
Schriftelijk examen (100%)
 Meerkeuze
 Hoge cesuur


Hoofdstuk 0: Waarom dit opleidingsonderdeel?

Henri Poincarré = wiskundige-wetenschapsfilosoof
 Hij zei: Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een
dogma/partij/hartstocht/… WANT zich onderwerpen betekent het einde van
alle denken
 Het gaat over het idee van vrij onderzoek en vrij denken
Doel: Kritisch-denkende, onderzoekende individuen die kritisch naar de
maatschappij kijken



Kritisch denken
= de kunst om uw eigen denken kritisch te kunnen evalueren met als doel om te
evolueren
 Veel mensen zijn niet kritisch genoeg
 Denk aan: de sociale media (snel beschikbare informatie maar vaak
onbetrouwbare bronnen
Oorzaken – Waarom denken mensen niet steeds kritisch na?
1) Sociale druk – de wens om ergens bij te horen, niet durven opkomen voor
je mening t.o.v. een expert
2) Gebrek aan educatie – Dit wordt niet altijd goed onderwezen, dus: geen
goede tools
3) Gebrek aan tijd/moeite – Kritisch denken kost energie en inspanning en
kiezen de gemakkelijkste route



1

,? Waar ontstaat het denken?
Hersenen = de motor van ons denken
Gevoelig voor:
 Cognitive bais - Denkfouten
 Bv. Het bevestigingsvooroordeel : Je zoekt alleen maar informatie op die
jouw overtuiging bevestigen. – FOUT! Daag jezelf uit door aan te tonen dat
je fout bent

 Patternicity
= de neiging v/h menselijk brein om betekenisvolle patronen te vinden in
willekeurige gegevens
 Bv. Herkennen van een mens en Kermit De Kikker op het Marsoppervlak
 een evolutionaire eigenschap (Het herkennen v. dergelijke patronen was
noodzakelijk om te overleven – komt van de Neandertalers)
*Type I : low cost (vals positief)
Bv. Een Neandertaler hoort geritsel en denkt dat het een roofdier is. Hij
loopt dus weg terwijl er niets is. Met als gevolg: geen eten

*Type II : high cost (vals negatief)
Bv. Een Neandertaler hoort geritsel maar denkt er niets bij. Uiteindelijk is
het een roofdier. Met als gevolg: hij wordt als voeding gebruikt
Voorbeelden uit de omgeving
1) Flat earth society

2) Bill Gates – bekende complottheorie over de creatie van COVID-19 om
mensen via vaccinaties te microchippen
 Aanleiding? TEDtalk – Hij zei: “Wij zijn als wereld niet goed voorbereid op
een pandemie.”
 Ontkracht door wetenschappers/factcheckers

3) Krant - ‘Verslaafd aan twee triljoen sigaretten’ (China)
 Onderzoek toont aan dat er een daling is, GEEN stijging!
 De cijfers kloppen niet

4) Macleans news magazine (Canada)
 De assen starten niet bij 0 = gezichtsbedrog!

5) Steve Gates – Grafiek over verkoopcijfers van iphone
 Een cumulatieve grafiek gaat nooit dalen



? Hoe ben je een kritische wetenschapper?
 Stel voortdurend vragen


2

,  Controleer je gegevens
 Begrijp hoe en waarom iets werkt
 Baseer je conclusie op concreet bewijs en geen aannames/meningen
 Wees bereid je ideeën te herzien
 Vermijd vooroordelen
 Streef nr objectiviteit
 Zorg voor bevindingen en methodes dat herhaalbaar zijn
 Sceptisch zijn over ongefundeerde claims



Tools (om kritisch te denken)
1) Interne cyclus
Gevoed door : een probleem
 Maatschappij
 Praktijk
 Theorie
Kenmerken v wetenschappelijk onderzoek
 Systematiek – procedureel
 Controleerbaarheid (transparantie)
 Objectiviteit (Niet vooringenomen)
 Repliceerbaarheid (herhalen)

2) Externe cyclus
= de verwerkingen van de resultaten (‘kwaliteitscontrole’) uit de
bovenstaande cyclus
 Vervolg : publicatie

KRITIEK
 Vrije toegang of niet (het financieel
aspect mag geen belemmering vormen
om onderzoek te doen)
 Het publiceren = commercieel verhaal



Impactfactoren – voordelen
= het aantal keren dat een artikel geciteerd werd in de voorbije 2 jaar in andere
tijdschriften t.o.v. het totaal aantal artikels in het tijdschrift
 Tijdschriftclassificatie (hogere impactfactor = prestigieuzer en
invloedrijker)
 Onderzoeksevaluatie (impactfactoren om de kwaliteit v/e publicatie en
reputatie v/e tijdschrift te beoordelen)
 Financieringsbeslissingen (impactfactoren in overweging nemen bij het
beslissen welke projecten er gesteund zullen worden)
 Vakgebiedspecifiek (impactfactoren variëren tss verschillende
vakgebieden)


3

,  Citatiebias (invloed van zelfcitaties, citatiekartels en de populariteit v
onderzoekstrends)
 Publicatiebias (hogere impactfactor -> meer kans op positieve resultaten)


Uitdagingen in de wetenschap
1) Replicatiecrisis – Tijdschriften hebben geen interesse in het herpubliceren
van reeds bekende artikels
2) Publicatiedruk – Zoveel en zo snel mogelijk
3) Publicationbias – enkel manuscripten met interessante cijfers worden
gepubliceerd
4) Selection bias – editors beslissen op basis van eigen
5) Financieringscrisis – tekort aan middelen
6) Belangenvermenging – sponsering v onderzoek
7) Ethische dilemma’s
8) Fraude
Voorbeelden
Dr. Paulo Macchiarini
 Voerde experimentele operaties uit waarbij patiënten synthetische
luchtpijpen kregen geïmplanteerd
 Bleek dat hij onethisch had gehandeld door operaties zonder goedkeuring
uit te voeren
Diederik Stapel – baanbrekende resultaten in gerenommeerde tijdschriften
Experimenteel design – studie over egoïstische vleeseters
 Bij 32 proefpersonen werd er een verschil in gevoel van onzekerheid
gecreëerd door ze een artikel over de economische crisis (crisisgroep) of
over hoe waterdruppels ontstaan (neutrale groep) laten lezen
 Score op onzekerheid was 5,1 vs 3,8
 Maaltijdkeuze – 44% crisisgroep & 15% neutrale groep voor vleesmenu




 Studie blijkt fake! – cijfergoochelaarij
SAMENGEVAT


4