Samenvatting
KWALITEIT VAN
LEVEN BIJ
MENSEN MET
EEN BEPERKING
Sara Courteyn
Academiejaar 2024 -2025
,Courteyn Sara 2024 – 2025
KWALITEIT VAN LEVEN BIJ PMB
SITUERING + ORGANISATIE VAN HET VAK
Schriftelijk examen 80% + supportproject 20% (deadline supportproject: 6
januari 23:59)
Afwisselend zelfstandig leerpad en fysieke les on campus
Handboek Orthopedagogiek als Handelingswetenschap: H3, H4 en H5
Handboek Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking: volledig
Verstandelijke beperking
Leerpaden zijn enkel oefeningen, geen extra leerstof
In het boek aan eind van elk hoofdstuk zijn er leervragen, goede oefeningn voor
examen, kunnen ook examenvragen zijn
Alle hoofdstukken in boek zijn te kennen leerstof, niks wordt weggelaten
Leerstof is niet heel moeilijk, wel veel dus op tijd beginnen
Filmpjes zijn handig voor tijdens studeren, maar zijn geen leerstof
Examen
Bestaat uit een casus en vragen daarover (theorie en toepassing)
- Bv.: Welke 3 adaptieve vaardigheden heeft hij?
- Bv.: cliënt heeft een vriendinnetje en is er gebrek aan kennis van seksuele
activiteiten, wat kan je als begeleider hieraan doen?
- Bv.: cliënt zit in dagcentrum en werkt op een boerderij: welke soort
arbeidsmatige activiteiten doet hij?
- Geef 3 kenmerken van Gentle Teaching
1
,Courteyn Sara 2024 – 2025
1. VISUELE BEPERKING
Mensen met een visuele beperking zijn zeer heterogeen, elke persoon is uniek
De visuele beperking heeft steeds gevolgen voor de ontwikkeling, maar mits de
juiste ondersteuning kan een persoon zich aanpassen
1.1. DE ONTWIKKELING VAN KINDEREN MET EEN VISUELE
BEPERKING
1.1.1.SENSORISCHE ONTWIKKELING
Voor ziende mensen is de visuele waarneming het meest overheersende en dus
belangrijkste zintuig
- Visuele dominantie (80% van de waarneming), niet aangeboren maar
aangeleerd
Het gezichtsorgaan bevat een verte-zintuig en een nabij-zintuig
Gemis aan visuele informatie wordt gecompenseerd door: gehoor, geheugen,
smaak, reuk en tast
- Gehoor is naast visus enige met nabij- en verte-zintuig
- Tastwaarneming is 2e belangrijkste in ruime zin kans op tactiele afweer
Zintuigen van blind persoon zijn niet scherper, maar beter ontwikkeld door
oefening en bewust gebruik
Belangrijk om restvisus te leren gebruiken van jongs af aan: hersenen kunnen
van vage schimmen ook beelden maken gebruik van geheugen is ook
belangrijk is wel vermoeiend voor de persoon
1.1.2.MOTORISCHE ONTWIKKELING
Dit gaat op bepaalde gebieden trager, maar in principe niet anders dan bij ziende
kinderen
Statische vaardigheden zoals zitten, staan… ontwikkelen zoals hetzelfde
Locomotore of dynamische vaardigheden zoals kruipen, lopen… ontwikkelen
trager, want:
- Gebrek aan visuele stimulans (bv. mama die in de handen klapt om kindje
aan te sporen om te stappen) en dus minder motivatie
- Gebrek aan veiligheid en vertrouwen (bang om te vallen, ergens tegenaan
te botsen…)
Bij blinde kinderen vaak blindismen = stereotiepe bewegingen die zich herhalen
en geen duidelijk doel en/ of functie lijken te hebben voor buitenstaanders
- Bv: oogboren, draaien met het hoofd, springen, grijpen naar het licht…
2
, Courteyn Sara 2024 – 2025
- Kunnen invloed hebben op omgang met de anderen (stigmatisering)
onder begeleiding proberen doorbreken/ afbouwen of volledig afleren
1.1.3.COGNITIEVE ONTWIKKELING
Op verkenning gaan/ exploreren = bijleren, sommige blinde kinderen doen dit net
meer en andere minder
Meer exploratiedrang (minderheid van de kinderen)
- Eerder roekeloos gedrag
- Men moet dit toelaten, dit mag er zijn
- Maar bescherming moet geboden worden
Minder exploratiedrang (meerderheid van de kinderen)
- Passievere houding
- Orde en overzicht bieden
- Uitdagen en aanzetten tot meer exploreren
OBJECTIEPERMANENTIE
= innerlijke voorstelling van mensen en ruimte om zich heen
Ontwikkelt bij kinderen met ernstige visuele beperking gemiddeld 10 maand later
dan ‘normaal’
Kan je vaststellen als het kindje zoekt naar iets wat het niet (meer) kan zien, leidt
vaak tot frustratie
Stimuleren kan via samen zoeken, kiekeboe spelen, aanzetten tot zoeken…
CONCEPTVORMING
= vanuit verschillende zintuigen informatie verzamelen over iets/ abstract begrip
dat wordt samengevoegd tot een geheel, een concept
Dit is nodig om de wereld om je heen te kunnen begrijpen
Verloopt anders bij blinde dan bij ziende peuters en kleuters
Hebben een goede basis qua woordenschat, maar begrijpen niet altijd de
volledige betekenis ervan (= zweeftaal, komt doordat ze sommige woorden niet
volledig kúnnen begrijpen zoals bv. kleuren)
Ondersteunen kan door de gemiste visuele informatie aan te vullen met andere
zintuigen, het kind verbanden tussen zaken uit te leggen en in te zetten op eigen
ervaringen…
Veel aandacht besteedt aan ‘de weg der dingen’: feit dat dingen niet zomaar uit
het niets verschijnen, dat ze van ergens komen en deel zijn van een groter
geheel
1.1.4.TAAL EN COMMUNICATIE
3
KWALITEIT VAN
LEVEN BIJ
MENSEN MET
EEN BEPERKING
Sara Courteyn
Academiejaar 2024 -2025
,Courteyn Sara 2024 – 2025
KWALITEIT VAN LEVEN BIJ PMB
SITUERING + ORGANISATIE VAN HET VAK
Schriftelijk examen 80% + supportproject 20% (deadline supportproject: 6
januari 23:59)
Afwisselend zelfstandig leerpad en fysieke les on campus
Handboek Orthopedagogiek als Handelingswetenschap: H3, H4 en H5
Handboek Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking: volledig
Verstandelijke beperking
Leerpaden zijn enkel oefeningen, geen extra leerstof
In het boek aan eind van elk hoofdstuk zijn er leervragen, goede oefeningn voor
examen, kunnen ook examenvragen zijn
Alle hoofdstukken in boek zijn te kennen leerstof, niks wordt weggelaten
Leerstof is niet heel moeilijk, wel veel dus op tijd beginnen
Filmpjes zijn handig voor tijdens studeren, maar zijn geen leerstof
Examen
Bestaat uit een casus en vragen daarover (theorie en toepassing)
- Bv.: Welke 3 adaptieve vaardigheden heeft hij?
- Bv.: cliënt heeft een vriendinnetje en is er gebrek aan kennis van seksuele
activiteiten, wat kan je als begeleider hieraan doen?
- Bv.: cliënt zit in dagcentrum en werkt op een boerderij: welke soort
arbeidsmatige activiteiten doet hij?
- Geef 3 kenmerken van Gentle Teaching
1
,Courteyn Sara 2024 – 2025
1. VISUELE BEPERKING
Mensen met een visuele beperking zijn zeer heterogeen, elke persoon is uniek
De visuele beperking heeft steeds gevolgen voor de ontwikkeling, maar mits de
juiste ondersteuning kan een persoon zich aanpassen
1.1. DE ONTWIKKELING VAN KINDEREN MET EEN VISUELE
BEPERKING
1.1.1.SENSORISCHE ONTWIKKELING
Voor ziende mensen is de visuele waarneming het meest overheersende en dus
belangrijkste zintuig
- Visuele dominantie (80% van de waarneming), niet aangeboren maar
aangeleerd
Het gezichtsorgaan bevat een verte-zintuig en een nabij-zintuig
Gemis aan visuele informatie wordt gecompenseerd door: gehoor, geheugen,
smaak, reuk en tast
- Gehoor is naast visus enige met nabij- en verte-zintuig
- Tastwaarneming is 2e belangrijkste in ruime zin kans op tactiele afweer
Zintuigen van blind persoon zijn niet scherper, maar beter ontwikkeld door
oefening en bewust gebruik
Belangrijk om restvisus te leren gebruiken van jongs af aan: hersenen kunnen
van vage schimmen ook beelden maken gebruik van geheugen is ook
belangrijk is wel vermoeiend voor de persoon
1.1.2.MOTORISCHE ONTWIKKELING
Dit gaat op bepaalde gebieden trager, maar in principe niet anders dan bij ziende
kinderen
Statische vaardigheden zoals zitten, staan… ontwikkelen zoals hetzelfde
Locomotore of dynamische vaardigheden zoals kruipen, lopen… ontwikkelen
trager, want:
- Gebrek aan visuele stimulans (bv. mama die in de handen klapt om kindje
aan te sporen om te stappen) en dus minder motivatie
- Gebrek aan veiligheid en vertrouwen (bang om te vallen, ergens tegenaan
te botsen…)
Bij blinde kinderen vaak blindismen = stereotiepe bewegingen die zich herhalen
en geen duidelijk doel en/ of functie lijken te hebben voor buitenstaanders
- Bv: oogboren, draaien met het hoofd, springen, grijpen naar het licht…
2
, Courteyn Sara 2024 – 2025
- Kunnen invloed hebben op omgang met de anderen (stigmatisering)
onder begeleiding proberen doorbreken/ afbouwen of volledig afleren
1.1.3.COGNITIEVE ONTWIKKELING
Op verkenning gaan/ exploreren = bijleren, sommige blinde kinderen doen dit net
meer en andere minder
Meer exploratiedrang (minderheid van de kinderen)
- Eerder roekeloos gedrag
- Men moet dit toelaten, dit mag er zijn
- Maar bescherming moet geboden worden
Minder exploratiedrang (meerderheid van de kinderen)
- Passievere houding
- Orde en overzicht bieden
- Uitdagen en aanzetten tot meer exploreren
OBJECTIEPERMANENTIE
= innerlijke voorstelling van mensen en ruimte om zich heen
Ontwikkelt bij kinderen met ernstige visuele beperking gemiddeld 10 maand later
dan ‘normaal’
Kan je vaststellen als het kindje zoekt naar iets wat het niet (meer) kan zien, leidt
vaak tot frustratie
Stimuleren kan via samen zoeken, kiekeboe spelen, aanzetten tot zoeken…
CONCEPTVORMING
= vanuit verschillende zintuigen informatie verzamelen over iets/ abstract begrip
dat wordt samengevoegd tot een geheel, een concept
Dit is nodig om de wereld om je heen te kunnen begrijpen
Verloopt anders bij blinde dan bij ziende peuters en kleuters
Hebben een goede basis qua woordenschat, maar begrijpen niet altijd de
volledige betekenis ervan (= zweeftaal, komt doordat ze sommige woorden niet
volledig kúnnen begrijpen zoals bv. kleuren)
Ondersteunen kan door de gemiste visuele informatie aan te vullen met andere
zintuigen, het kind verbanden tussen zaken uit te leggen en in te zetten op eigen
ervaringen…
Veel aandacht besteedt aan ‘de weg der dingen’: feit dat dingen niet zomaar uit
het niets verschijnen, dat ze van ergens komen en deel zijn van een groter
geheel
1.1.4.TAAL EN COMMUNICATIE
3
