1. Karl Marx - “Het Kapitaal”
- Ongelijkheid
Marx zag een klassenstrijd tussen de arbeidersklasse en de klasse van de kapitalisten. Hij
stond bekend om zijn kapitalismekritiek. Volgens hem moest het socialisme winnen. Marx
kiest duidelijk partij voor de arbeiders, de arbeidersklasse, maar ook voor slaven, lijfeigenen.
Marx gebruikt veel voorbeelden in zijn tekst, voert deze aan als empirisch bewijs voor zijn
argumentatie.
Het gold als algemeen geloof dat de lonen altijd laag zouden blijven, vanwege
bevolkingsgroei. Meer mensen betekent lagere lonen: Aanbod van arbeid stijgt ➔ prijs voor
arbeid (loon) daalt.
Het stuk is gebaseerd op de arbeidswaardetheorie (de waarde van een product is
gebaseerd op de hoeveelheid arbeid die het vereist). Marx zou deze theorie van
productiefactoren als ideologie omschrijven; een waardegeladen idee over de werkelijkheid
waar geen wetenschappelijk bewijs voor is.
Marx’ bewering: er is maar één echte bron van waarde; arbeid. Een groot deel van de
waarde wordt op oneigenlijke wijze toegeëigend door de kapitalist. De kapitalist buit de
arbeider uit.
De noodzakelijke arbeidstijd is de tijd die de arbeider moet werken voor het loon wat hij
nodig heeft om te overleven. De waarde van de meerarbeidstijd komt in het kapitalisme bij
de kapitalist terecht. Daarom is het voor de kapitalist zinvol om de arbeidsdag zo veel
mogelijk te verlengen en de arbeider daarmee dus uit te buiten.
De rol van wetgeving varieerde (Marx spreekt van ‘twee tegengestelde stromingen’). Van de
14e tot de 19e eeuw werd de arbeidsdag steeds langer en dit werd ondersteund door
wetgeving; de staat gaf dus gehoor aan kapitalisten. Loon werd betaald per arbeidsdag, de
arbeidsdag werd voortdurend verlengd, dus het ‘reële loon’ van de arbeider werd steeds
lager. In 19e eeuw beginnen arbeiders zich te organiseren. Vanaf 1833 kwam er steeds meer
wetgeving om de lengte van de arbeidsdag te beperken (eerst: speciale groepen; specifieke
bedrijfstakken). Deze wetgeving komt tot stand onder druk van vakbonden, dus de
arbeidersbeweging. Wetgeving is daarmee de uitkomst van de klassenstrijd.
Marx dacht dat deze wetgeving in Engeland een effect zou hebben op andere landen,
vanwege het ‘lock-in effect’: het is voor arbeidersbewegingen in andere landen
gemakkelijker bepaalde wetgeving af te dwingen als die in Engeland al bestaat.
Gebruik van arbeidskracht zou veronderstellen dat arbeidskracht van arbeiders tot een
bepaalde mate wordt gebruikt als productiefactor om machines en ander kapitaal te
bedienen, zonder dat daarbij de gezondheid van de arbeider (en dus de levensduur van de
arbeidskracht) wordt geschaad. De betaling van het gebruik van de arbeidskracht moet in
verhouding staan met de hoeveelheid gebruik van de arbeidskracht. Marx noemt het
uitbuiten van arbeiders de plundering van de arbeidskracht, waarbij er zo veel mogelijk
arbeidskracht in zo min mogelijk tijd wordt gebruikt, tegen een onredelijke betaling. De
uitbuiting bewijst zich ook in alinea 5, waar Marx stelt dat het kapitaal meer gefixeerd is op
, de arbeidsproductiviteit tijdens het leven van de arbeider dan de lengte van dit leven in het
algemeen.
Het kapitalisme komt voort uit het feodalisme, waar ook al uitbuiting plaatsvond. In het
feodalisme was echter de omvang van die meerarbeid beter zichtbaar en ruimtelijk
gescheiden (arbeid vond plaats op verschillende stukken grond). In het kapitalisme is de
grens tussen noodzakelijke- en meerarbeid vervaagd, waardoor het makkelijker is voor de
kapitalist om de arbeider uit te buiten. Bovendien is de arbeider in het kapitalisme een
proletariër (bezitloos arbeider); alle productiefactoren zijn eigendom van de kapitalist.
De aanduiding van kinderen onder de 13 jaar als ‘half timers’ is volgens Marx typisch voor
de manier waarop mensen worden gezien vanuit het kapitalisme: niet als ‘mensen’ en
‘kinderen’, maar als respectievelijk ‘full timers’ en ‘half timers’. De aanduiding heeft
betrekking op de lengte van het gebruik van de arbeidskracht en niet op de identiteit van de
persoon. Er is hier sprake van ‘dehumanisering’.
Marx gebruikt rapporten van fabrieksinspecteurs als bronnen voor zijn argumentatie. In die
tijd was tekstverwerking en statistiek nog niet ver genoeg ontwikkeld, dus is dit de best
mogelijke bron die Marx had kunnen gebruiken. De fabrieksinspecteurs hadden een kijkje
binnen in de fabrieken en rapporteerden wat zij daadwerkelijk zagen. Ondanks dat zij niet
partijdig waren, waren zij natuurlijk wel gefocust op misstanden en werd er voornamelijk
genoteerd wat fout ging; niet wat er wel goed ging. Je komt er in dit stuk niet achter op welke
schaal de wet werd overtreden (suggestie: zeer grote schaal).
- Ongelijkheid
Marx zag een klassenstrijd tussen de arbeidersklasse en de klasse van de kapitalisten. Hij
stond bekend om zijn kapitalismekritiek. Volgens hem moest het socialisme winnen. Marx
kiest duidelijk partij voor de arbeiders, de arbeidersklasse, maar ook voor slaven, lijfeigenen.
Marx gebruikt veel voorbeelden in zijn tekst, voert deze aan als empirisch bewijs voor zijn
argumentatie.
Het gold als algemeen geloof dat de lonen altijd laag zouden blijven, vanwege
bevolkingsgroei. Meer mensen betekent lagere lonen: Aanbod van arbeid stijgt ➔ prijs voor
arbeid (loon) daalt.
Het stuk is gebaseerd op de arbeidswaardetheorie (de waarde van een product is
gebaseerd op de hoeveelheid arbeid die het vereist). Marx zou deze theorie van
productiefactoren als ideologie omschrijven; een waardegeladen idee over de werkelijkheid
waar geen wetenschappelijk bewijs voor is.
Marx’ bewering: er is maar één echte bron van waarde; arbeid. Een groot deel van de
waarde wordt op oneigenlijke wijze toegeëigend door de kapitalist. De kapitalist buit de
arbeider uit.
De noodzakelijke arbeidstijd is de tijd die de arbeider moet werken voor het loon wat hij
nodig heeft om te overleven. De waarde van de meerarbeidstijd komt in het kapitalisme bij
de kapitalist terecht. Daarom is het voor de kapitalist zinvol om de arbeidsdag zo veel
mogelijk te verlengen en de arbeider daarmee dus uit te buiten.
De rol van wetgeving varieerde (Marx spreekt van ‘twee tegengestelde stromingen’). Van de
14e tot de 19e eeuw werd de arbeidsdag steeds langer en dit werd ondersteund door
wetgeving; de staat gaf dus gehoor aan kapitalisten. Loon werd betaald per arbeidsdag, de
arbeidsdag werd voortdurend verlengd, dus het ‘reële loon’ van de arbeider werd steeds
lager. In 19e eeuw beginnen arbeiders zich te organiseren. Vanaf 1833 kwam er steeds meer
wetgeving om de lengte van de arbeidsdag te beperken (eerst: speciale groepen; specifieke
bedrijfstakken). Deze wetgeving komt tot stand onder druk van vakbonden, dus de
arbeidersbeweging. Wetgeving is daarmee de uitkomst van de klassenstrijd.
Marx dacht dat deze wetgeving in Engeland een effect zou hebben op andere landen,
vanwege het ‘lock-in effect’: het is voor arbeidersbewegingen in andere landen
gemakkelijker bepaalde wetgeving af te dwingen als die in Engeland al bestaat.
Gebruik van arbeidskracht zou veronderstellen dat arbeidskracht van arbeiders tot een
bepaalde mate wordt gebruikt als productiefactor om machines en ander kapitaal te
bedienen, zonder dat daarbij de gezondheid van de arbeider (en dus de levensduur van de
arbeidskracht) wordt geschaad. De betaling van het gebruik van de arbeidskracht moet in
verhouding staan met de hoeveelheid gebruik van de arbeidskracht. Marx noemt het
uitbuiten van arbeiders de plundering van de arbeidskracht, waarbij er zo veel mogelijk
arbeidskracht in zo min mogelijk tijd wordt gebruikt, tegen een onredelijke betaling. De
uitbuiting bewijst zich ook in alinea 5, waar Marx stelt dat het kapitaal meer gefixeerd is op
, de arbeidsproductiviteit tijdens het leven van de arbeider dan de lengte van dit leven in het
algemeen.
Het kapitalisme komt voort uit het feodalisme, waar ook al uitbuiting plaatsvond. In het
feodalisme was echter de omvang van die meerarbeid beter zichtbaar en ruimtelijk
gescheiden (arbeid vond plaats op verschillende stukken grond). In het kapitalisme is de
grens tussen noodzakelijke- en meerarbeid vervaagd, waardoor het makkelijker is voor de
kapitalist om de arbeider uit te buiten. Bovendien is de arbeider in het kapitalisme een
proletariër (bezitloos arbeider); alle productiefactoren zijn eigendom van de kapitalist.
De aanduiding van kinderen onder de 13 jaar als ‘half timers’ is volgens Marx typisch voor
de manier waarop mensen worden gezien vanuit het kapitalisme: niet als ‘mensen’ en
‘kinderen’, maar als respectievelijk ‘full timers’ en ‘half timers’. De aanduiding heeft
betrekking op de lengte van het gebruik van de arbeidskracht en niet op de identiteit van de
persoon. Er is hier sprake van ‘dehumanisering’.
Marx gebruikt rapporten van fabrieksinspecteurs als bronnen voor zijn argumentatie. In die
tijd was tekstverwerking en statistiek nog niet ver genoeg ontwikkeld, dus is dit de best
mogelijke bron die Marx had kunnen gebruiken. De fabrieksinspecteurs hadden een kijkje
binnen in de fabrieken en rapporteerden wat zij daadwerkelijk zagen. Ondanks dat zij niet
partijdig waren, waren zij natuurlijk wel gefocust op misstanden en werd er voornamelijk
genoteerd wat fout ging; niet wat er wel goed ging. Je komt er in dit stuk niet achter op welke
schaal de wet werd overtreden (suggestie: zeer grote schaal).
