Wereldeconomie
H4 De EMU, een muntunie
Uit de begroting van de EU blijkt dat de Europese integratie vergevorderd is.
- De EU houdt zich met meer dan enkel de economie & handel bezig
- Lidstaten trekken op sommige gebieden hun eigen plan, zoals: onderwijs,
zorgregeling, cultuur, etc. → over deze zaken nemen landen eigen beslissingen
→ Hierdoor verschilt de hoogte van belastingen, inkomstenbelasting en
vennootschapsbelasting sterk per lidstaat.
→ Bij indirecte belastingen zijn die verschillen een stuk kleiner → voor btw-
tarieven zijn er bijvoorbeeld afspraken gemaakt om ongewenste concurrentie
tussen EU-landen te voorkomen.
Inleiding:
1992 → een aantal EU-lidstaten besluiten om een gezamenlijke munt in te voeren: de
euro
→ De landen die hier aan meededen werden lid van de Economische en Monetaire
Unie (EMU) → dit wordt de eurozone genoemd.
Binnen de EMU worden economische- en monetaire politiek zoveel mogelijk op elkaar
afgestemd → dit zorgt voor financiële stabiliteit.
→ Door toetreding tot de EMU hebben landen veel minder beleidsruimte: ze hebben
geen eigen monetair- en wisselkoersbeleid.
Gevolgen van deelname aan de EMU:
- Het BBP (=totale waarde van goederen & diensten die in een land worden
geproduceerd) is structureel 2% hoger door de euro (door EU-lidmaatschap werd
het BBP zelf 8% hoger).
- Geen economische zelfstandigheid → wisselkoersflexibiliteit is opgegeven →
hierdoor dalen de transactiekosten tussen de lidstaten
- De hoogte van de rente wordt bepaald door de ECB i.p.v. CB
- Om ervoor te zorgen dat landen geen tekorten ondervinden hebben deelnemers
van de EMU afspraken gemaakt om overheidstekorten te beperken → deze staan
in het stabiliteits- en groeipact
Landen die een gezamenlijke munt invoeren streven ernaar een optimaal valutagebied
te vormen. De EMU-lidstaten kiezen er meestal voor om het individuele monetaire
beleid over te dragen aan een gemeenschappelijke CB: in de EMU is dat de ECB. Bij een
muntunie is het erg belangrijk dat de economieën van de lidstaten redelijk homogeen
zijn.
Optimaal valutagebied: dit is een regio waarin de economische groei voor alle lidstaten
vergroot kan worden door de invoering van een gemeenschappelijke munt.
, Een nadeel van een muntunie is: economieën in de muntunie kunnen geen schokken
meer opvangen via aanpassing van de onderlinge wisselkoersen → hierdoor wordt de
conjunctuurbeweging versterkt.
→ Grote conjuncturele verschillen zijn in een muntunie ongewenst → de ECB heeft als
belangrijkste doel: de inflatie beteugelen → als de ECB de rente moet verhogen om
inflatie te beteugelen, dan worden in alle lidstaten de bestedingen afgeremd (ook in de
landen waar een renteverhoging juist vanuit conjunctureel oogpunt ongewenst is).
Met het wegvallen van het wisselkoersinstrument en het rente-instrument wordt de
arbeidsmarkt de belangrijkste schokdemper. Dit kan op 2 manieren:
1. Arbeidsmigratie
2. Loonaanpassingen
Een land dat steeds tekorten op de LR (door bijv. meer import dan export) heeft omdat
zijn concurrentiepositie te zwak is, kan hier alleen vanaf komen door de
concurrentiepositie te versterken. Dit kan door:
- Binnenlandse prijzen in verhouding minder te laten stijgen dan de prijzen in
andere lidstaten → dit kan bereikt worden door (loon)kosten per eenheid
product te verkleinen → dit kan door innovatieve investeringen te doen → dit
zorgt voor een toename van de arbeidsproductiviteit
- Loonmatiging (=lonen minder snel laten stijgen dan de arbeidsproductiviteit)
kan hier ook bij helpen → de loonkosten, dus ook opbrengsten, dalen waardoor je
aantrekkelijker bent, omdat je goedkoper bent → je verbetert je
concurrentiepositie
- Internationale mobiliteit is ook een oplossing. Hierbij trekken arbeiders weg uit
landen waar geen vraag naar ze is en gaan ze naar landen waar dat juist wel is. Dit
heet arbeidsmigratie → hierbij is de allocatie (verspreiding) efficiënt.
→ Binnen de EU is het vrij verkeer van arbeid wettelijk geregeld, maar staan taal-
en cultuurbarrières nog regelmatig in de weg.
Conjunctuur: de schommelingen van de economische groei op korte termijn. Er zijn 2
soorten conjuncturen:
1. Hoogconjunctuur: periode van een sterke economische groei
2. Laagconjunctuur: periode van een trage economische groei
→ Een negatieve economische groei = crisis
Als er binnen de muntunie een land niet in slaagt om de concurrentiepositie te verbeter
of als er geen sprake is van een internationale arbeidsmarkt → er ontstaan grote
conjuncturele verschillen tussen landen en de muntunie wordt uiteindelijk onhoudbaar
→ Wil men de muntunie handhaven, dan komt er een onderlinge herverdeling:
overschotlanden ondersteunen tekortkomende landen financieel met transfers. De
tekortkomende landen dienen de financiële ondersteuning te gebruiken om hun
productiviteit te verbeteren en uiteindelijk weer concurrerend te worden.
H4 De EMU, een muntunie
Uit de begroting van de EU blijkt dat de Europese integratie vergevorderd is.
- De EU houdt zich met meer dan enkel de economie & handel bezig
- Lidstaten trekken op sommige gebieden hun eigen plan, zoals: onderwijs,
zorgregeling, cultuur, etc. → over deze zaken nemen landen eigen beslissingen
→ Hierdoor verschilt de hoogte van belastingen, inkomstenbelasting en
vennootschapsbelasting sterk per lidstaat.
→ Bij indirecte belastingen zijn die verschillen een stuk kleiner → voor btw-
tarieven zijn er bijvoorbeeld afspraken gemaakt om ongewenste concurrentie
tussen EU-landen te voorkomen.
Inleiding:
1992 → een aantal EU-lidstaten besluiten om een gezamenlijke munt in te voeren: de
euro
→ De landen die hier aan meededen werden lid van de Economische en Monetaire
Unie (EMU) → dit wordt de eurozone genoemd.
Binnen de EMU worden economische- en monetaire politiek zoveel mogelijk op elkaar
afgestemd → dit zorgt voor financiële stabiliteit.
→ Door toetreding tot de EMU hebben landen veel minder beleidsruimte: ze hebben
geen eigen monetair- en wisselkoersbeleid.
Gevolgen van deelname aan de EMU:
- Het BBP (=totale waarde van goederen & diensten die in een land worden
geproduceerd) is structureel 2% hoger door de euro (door EU-lidmaatschap werd
het BBP zelf 8% hoger).
- Geen economische zelfstandigheid → wisselkoersflexibiliteit is opgegeven →
hierdoor dalen de transactiekosten tussen de lidstaten
- De hoogte van de rente wordt bepaald door de ECB i.p.v. CB
- Om ervoor te zorgen dat landen geen tekorten ondervinden hebben deelnemers
van de EMU afspraken gemaakt om overheidstekorten te beperken → deze staan
in het stabiliteits- en groeipact
Landen die een gezamenlijke munt invoeren streven ernaar een optimaal valutagebied
te vormen. De EMU-lidstaten kiezen er meestal voor om het individuele monetaire
beleid over te dragen aan een gemeenschappelijke CB: in de EMU is dat de ECB. Bij een
muntunie is het erg belangrijk dat de economieën van de lidstaten redelijk homogeen
zijn.
Optimaal valutagebied: dit is een regio waarin de economische groei voor alle lidstaten
vergroot kan worden door de invoering van een gemeenschappelijke munt.
, Een nadeel van een muntunie is: economieën in de muntunie kunnen geen schokken
meer opvangen via aanpassing van de onderlinge wisselkoersen → hierdoor wordt de
conjunctuurbeweging versterkt.
→ Grote conjuncturele verschillen zijn in een muntunie ongewenst → de ECB heeft als
belangrijkste doel: de inflatie beteugelen → als de ECB de rente moet verhogen om
inflatie te beteugelen, dan worden in alle lidstaten de bestedingen afgeremd (ook in de
landen waar een renteverhoging juist vanuit conjunctureel oogpunt ongewenst is).
Met het wegvallen van het wisselkoersinstrument en het rente-instrument wordt de
arbeidsmarkt de belangrijkste schokdemper. Dit kan op 2 manieren:
1. Arbeidsmigratie
2. Loonaanpassingen
Een land dat steeds tekorten op de LR (door bijv. meer import dan export) heeft omdat
zijn concurrentiepositie te zwak is, kan hier alleen vanaf komen door de
concurrentiepositie te versterken. Dit kan door:
- Binnenlandse prijzen in verhouding minder te laten stijgen dan de prijzen in
andere lidstaten → dit kan bereikt worden door (loon)kosten per eenheid
product te verkleinen → dit kan door innovatieve investeringen te doen → dit
zorgt voor een toename van de arbeidsproductiviteit
- Loonmatiging (=lonen minder snel laten stijgen dan de arbeidsproductiviteit)
kan hier ook bij helpen → de loonkosten, dus ook opbrengsten, dalen waardoor je
aantrekkelijker bent, omdat je goedkoper bent → je verbetert je
concurrentiepositie
- Internationale mobiliteit is ook een oplossing. Hierbij trekken arbeiders weg uit
landen waar geen vraag naar ze is en gaan ze naar landen waar dat juist wel is. Dit
heet arbeidsmigratie → hierbij is de allocatie (verspreiding) efficiënt.
→ Binnen de EU is het vrij verkeer van arbeid wettelijk geregeld, maar staan taal-
en cultuurbarrières nog regelmatig in de weg.
Conjunctuur: de schommelingen van de economische groei op korte termijn. Er zijn 2
soorten conjuncturen:
1. Hoogconjunctuur: periode van een sterke economische groei
2. Laagconjunctuur: periode van een trage economische groei
→ Een negatieve economische groei = crisis
Als er binnen de muntunie een land niet in slaagt om de concurrentiepositie te verbeter
of als er geen sprake is van een internationale arbeidsmarkt → er ontstaan grote
conjuncturele verschillen tussen landen en de muntunie wordt uiteindelijk onhoudbaar
→ Wil men de muntunie handhaven, dan komt er een onderlinge herverdeling:
overschotlanden ondersteunen tekortkomende landen financieel met transfers. De
tekortkomende landen dienen de financiële ondersteuning te gebruiken om hun
productiviteit te verbeteren en uiteindelijk weer concurrerend te worden.
