Samenvatting Crisisbeheersing

Crisisbeheersing

Wetshistorie
Vroeger: ‘rampenbestrijding  1947 – bescherming bevolking tegen (de gevolgen van)
oorlogsgeweld.
Na de tweede Wereldoorlog kreeg de bestrijding van rampen een ander accent
1975 – nota Hulpverlening bij ongevallen en rampen
1981 – wet rampenplannen
 Wordt vooral een verantwoordelijkheid van de gemeenten
1985 – brandweerwet & wet rampen en zware ongevallen (Wrzo)
 Gemeenten moeten brandweerzorg regelen
1991 – wet geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen (wet ghor)
2010 – wet veiligheidsregio’s (Wvr)
 Samenwerking gemeenten op regionale schaal geformaliseerd
 Het bestuur van de veiligheidsregio heeft op grond van de Wvr een coördinerende rol bij de
rampenbestrijding en crisisbeheersing. Het bestuur van de veiligheidsregio bestaat uit alle
burgemeesters van gemeente binnen de veiligheidsregio en de voorzitter is de burgemeester
van de grootste gemeente.

Begin deze eeuw: verbreding van rampenbestrijding naar crisisbeheersing. De betrokkenheid van de
Rijksoverheid is toegenomen. Dit mede door de volgende gebeurtenissen:
 New York (2001), Madrid (2004), London (2005)
 Dierziekten/epidemieën – MKZ, Q-koorts
Diverse grote crises bleken een bovenregionale aanpak noodzakelijk te maken.

Wettelijke definities
Wvr is een verbreding van ramp naar crisis, maar in de wet worden deze twee begrippen ook naast
elkaar gebruikt. De wet geeft de volgende toelichting:
- Bij een ramp is er sprake van een bedreiging van de fysieke veiligheid; in het geval van een
crisis kan daar sprake van zijn.
- Bij een crisis kunnen meerdere factoren in het spel zijn en is er veelal geen sprake van een
plotselinge, duidelijk gemarkeerde overgang van een normale naar een buitengewone
situatie. Anders dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet over één gebeurtenis;
de oorsprong van een crisis is vaak diffuser dan van een ramp.

In de Wvr wordt een ramp als volgt gedefinieerd:
Een ramp is een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis, waarbij het leven en de gezondheid van
veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn geschaad of worden
bedreigd, en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende
disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. (artikel 1
Wvr)
Enkele voorbeelden van rampen”
 Bijlmerramp
 Vuurwerkramp Enschede
 Nieuwjaarsbrand Volendam
Ramp  vooral fysieke veiligheid in het geding
Crisis  vitale belangen in NL bedreigd of aangetast.
Een van de vitale belangen is fysieke veiligheid. Daarmee is een ramp te beschouwen als een crisis.

Samenvatting Basisinformatie Regionale crisisbeheersing H1 t/m H13 – Crisis – integrale veiligheidskunde – 2019-2020

, Respons wordt ook wel repressie
genoemd en Herstel nafase.




Soorten rampen en crises
Het domein van rampen en crises
Transnationaal:
- Een orkaan, pandemie of uitbraak van dierziekten heeft meestal voor meerdere langen
gevolgen. Ze doen zich voor op transnationaal of internationaal niveau. Het vraagt dus van
meerdere landen reactie. Denk hierbij aan de aswolk vanuit IJsland  verschillende
Europese landen sloten het luchtruim
Nationaal:
- Landelijke impact. Bijv. grote overstromingen of ingrijpende gebeurtenissen die de gehele
Nederlandse samenleving in beroering brengen. (Pim Fortuyn)
Trans- of bovenregionaal:
- Regio-overschrijdende gevolgen. Bijv. de brand bij Chemie-Pack of de hoogwatersituaties.
Regionaal:
- Als het een regio raakt. Bijv. gasstoring in Apeldoorn, explosie bij CMI
Lokaal:
- Incidenten waarvan de gevolgen normaal gesproken beperkt blijven tot het lokale niveau zijn
bijvoorbeeld verkeersongevallen en geweldsincidenten.

De aard van rampen en crises
Naast het domein van rampen en crisis, kan er ook onderscheidt worden gemaakt naar de wijze
waarop ze zich manifesteren.
Ingeschatte kans of waarschijnlijkheid
Waarschijnlijkheid Onwaarschijnlijk
Tijdsduur Ineens Branden, Nucleair ongeval,
(sudden impact) Explosies datalek
Langzaam Overstromingen, Financiële crisis,
(slow onset) Pandemie voedselschaarste




Samenvatting Basisinformatie Regionale crisisbeheersing H1 t/m H13 – Crisis – integrale veiligheidskunde – 2019-2020

, De effecten
Een andere variant van ordening is om rampen en crises in te delen naar de te verwachten gevolgen
of effecten.
Ingeschatte kan of waarschijnlijkheid
Waarschijnlijk Onwaarschijnlijk
Ernst van effecten Beperkt Uitbraak dierziekte, Aardbeving
Extreem weer (niet-geïnduceerd)
Ernstig tot Grieppandemie Overstroming vanuit
Catastrofaal Zee, nucleair incident


Er zijn verschillende soorten crisistypen. Hieronder volgt 25 verschillende type die onderverdeeld zijn
in 7 thema’s
1. Natuurlijke omgeving
 Overstromingen
 Natuurbranden
 Extreme weersomstandigheden
 Aardbevingen
 Plagen
 Dierziekten
2. Gebouwde omgeving
 Branden in kwetsbare objecten
 Instortingen grote gebouwen en kunstwerken
3. Technologische omgeving
 Incidenten met brandbare/explosieve stoffen in open lucht
 Incidenten met giftige stoffen in open lucht
4. Kernincidenten vitale infrastructuur
 Verstoring energievoorziening
 Verstoring drinkwatervoorziening
 Verstoring rioolwaterafvoer en afvalwaterzuivering
 Verstoring telecommunicatie en ICT
 Verstoring afvalverwerking
 Verstoring voedselvoorziening
5. Verkeer en vervoer
 Luchtvaartincidenten
 Incidenten op of onder water
 Verkeersincidenten op land
 Incidenten in tunnels
6. Gezondheid
 Bedreiging volksgezondheid
 Ziektegolf
7. Sociaal maatschappelijke omgeving
 Paniek in menigte
 Verstoring openbare orde




Samenvatting Basisinformatie Regionale crisisbeheersing H1 t/m H13 – Crisis – integrale veiligheidskunde – 2019-2020