Persoonlijkheidsleer samenvatting
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën ........................................................................................ 3
1.2 ........................................................................................................................................................................ 3
1.3 ........................................................................................................................................................................ 3
1.4 ........................................................................................................................................................................ 3
1.5 ........................................................................................................................................................................ 3
Hoofdstuk 2, Psychoanalyse ........................................................................................................................ 6
2.1 ........................................................................................................................................................................ 6
2.2 ........................................................................................................................................................................ 7
2.3 ...................................................................................................................................................................... 10
2.4 ...................................................................................................................................................................... 11
2.5 ...................................................................................................................................................................... 11
2.6 ...................................................................................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3, Behaviorisme ....................................................................................................................... 14
3.1 ...................................................................................................................................................................... 14
3.2 ...................................................................................................................................................................... 15
3.3 ...................................................................................................................................................................... 19
3.4 ...................................................................................................................................................................... 20
3.5 ...................................................................................................................................................................... 21
3.6 ...................................................................................................................................................................... 24
Hoofdstuk 4, humanistische psychologie ................................................................................................... 24
4.1 ...................................................................................................................................................................... 24
4.2 ...................................................................................................................................................................... 27
4.3 ...................................................................................................................................................................... 30
4.4 ...................................................................................................................................................................... 32
4.5 ...................................................................................................................................................................... 32
4.6 ...................................................................................................................................................................... 36
Hoofdstuk 5, cognitieve psychologie .......................................................................................................... 37
5.1 ...................................................................................................................................................................... 37
5.2 ...................................................................................................................................................................... 39
5.3 ...................................................................................................................................................................... 44
5.4 ...................................................................................................................................................................... 44
5.5 ...................................................................................................................................................................... 45
5.6 ...................................................................................................................................................................... 47
1
,Hoofdstuk 6, Algemene systeemtheorie .................................................................................................... 47
6.1 ...................................................................................................................................................................... 47
6.2 ...................................................................................................................................................................... 49
6.3 ...................................................................................................................................................................... 53
6.4 ...................................................................................................................................................................... 55
6.5 ...................................................................................................................................................................... 56
6.6 ...................................................................................................................................................................... 58
Hoofdstuk 7, Omgevingspsychologie ......................................................................................................... 59
7.1 ...................................................................................................................................................................... 59
7.2 ...................................................................................................................................................................... 60
7.3 ...................................................................................................................................................................... 65
7.4 ...................................................................................................................................................................... 66
7.5 ...................................................................................................................................................................... 66
7.6 ...................................................................................................................................................................... 69
Hoofdstuk 8, Biologische psychologie ........................................................................................................ 69
8.1 ...................................................................................................................................................................... 69
8.2 ...................................................................................................................................................................... 71
8.3 ...................................................................................................................................................................... 78
8.4 ...................................................................................................................................................................... 78
8.5 ...................................................................................................................................................................... 79
8.6 ...................................................................................................................................................................... 70
2
,Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën
1.2
Bij de psychologie is er zowel intern als extern geen eenduidigheid over het object (= het
studieonderwerp van een wetenschap)
Er bestaat een overlap met andere menswetenschappen.
Om de psychologie zo goed mogelijk te omschrijven, moet een omschrijving gegeven worden
van het onderwerp waar hij zich mee bezig houdt, de theorieën die ze gebruikt en het
maatschappelijk draagvlak dat ze heeft.
1.3
Psychologie kent meerdere indelingen om ordening aan te brengen in de wirwar van
opvattingen en inzichten.
Theorieën zijn te typeren als referentiekaders: ze bieden interpretaties waarmee
verschijnselen bekeken en verhelderd worden.
Wetenschappelijke theorieën hebben drie functies:
1. Systematiserende of ordenende functie
- ordening vindt plaats op het niveau van beschrijving (systematische weergave van
wat waargenomen wordt)
- Expliciete regels, procedures moet duidelijk en controleerbaar zijn
- herhaalbaarheid
2. Verklaren en voorspellen
3. Heuristische functie
- op grond van het inzicht dat de theorie heeft opgeleverd worden nieuwe
voorspellingen gedaan
1.4
Psychologische stromingen zijn altijd tijdgebonden, achteraf is altijd te verklaren waarom
bepaalde stromingen op dat moment ontstonden.
Wanneer een stroming zich heel erg op een bepaald onderwerp focust, komt er vaak een
nieuwe stroming naar boven die zich focust op hetgeen wat de ‘’nieuwe’’ stroming links laat
liggen.
Vaak nemen stromingen theorieën van elkaar over, maar maken ze deze eigen.
Evidence based houdt in dat er verlangd wordt dat hulpverleningsmethoden bewezen
effectief/werkzaam zijn. Er is minder nadruk op de theoretische uitgangspunten en meer op
praktisch nut.
1.5
Iedere stroming heeft zijn eigen mensbeeld (hoe de mens opgevat moet worden)
Een mensbeeld kent twee aspecten:
1. Een beschrijving van de kenmerkende eigenschappen (bodem van menselijk bestaan)
2. Verwijzing hoe mensen behoren te zijn (doelbeeld)
3
, Elke theoretische stroming vallen onder een van de volgende twee indelingen
- indeling waarmee de mensbeelden met elkaar vergeleken worden
- indeling waarbij het biopsychosociaal model wordt gebruikt
Drie niveaus van menselijk gedrag
1. Het mechanisme
2. Het organisme
3. De persoon
Moderne opvatting: alle niveaus zijn aanwezig in menselijk gedrag en niet in elke stroming
terug te vinden
Het mechanisme mensbeeld
- mens is samengesteld uit afzonderlijke delen/ afzonderlijke eigenschappen
- mens wordt door externe krachten voortbewogen
- delen van mensen kunnen zelfstandig bestudeerd worden
→ mensen kunnen los van de sociale of materiële omgeving bestudeerd worden
Vier implicaties bij mechanisch mensbeeld
1. Geen principieel onderscheid tussen mens en dier = allebei machines
2. Verklaringsmodel is lineair causaal = er wordt een oorzaak voor gedrag gezocht
3. Er wordt van uitgegaan dat als alle onderdelen bekend zijn, we het geheel kennen
4. Mensen en onderdelen kunnen zelfstandig bestudeerd worden zonder daarbij
rekening te houden met de omgeving waarin zij verkeren
Het organische mensbeeld
- mensen worden opgevat als één geheel
- organisme kent een interne dynamiek
- al het organisme groet, dan verandert het kwalitatief
- organisme staat in wisselwerking met zijn omgeving, wordt beïnvloed door de omgeving
maar beïnvloedt zelf ook de omgeving
Vier implicaties bij organistisch mensbeeld
1. Er worden vergelijkingen getrokken tussen mensen en dieren. Verschil is dat mensen
een sociale of culturele omgeving
2. Het verklaringsmodel is circulair causaal = er wordt niet van uitgegaan dat er
eenduidige relaties zijn tussen een oorzaak en een gevolg
3. Een organisme is meer dan een optelsom van zijn ‘onderdelen’
4. Mensen zijn niet los van hun omgeving te bestuderen
Het personalistische model
- unieke karakter van mensen binnen de levende natuur wordt benadrukt, niet alleen een
biologisch maar ook een cultureel leven
- mensen scheppen zelf cultuur → verleent zin of betekenis aan de wereld
- verschil tussen mens en dieren wordt benadrukt, er wordt in dit model gewezen op typisch
menselijk veronderstelde eigenschappen (taal, muziek, creativiteit en religie)
- doelgericht handelen staat centraal
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën ........................................................................................ 3
1.2 ........................................................................................................................................................................ 3
1.3 ........................................................................................................................................................................ 3
1.4 ........................................................................................................................................................................ 3
1.5 ........................................................................................................................................................................ 3
Hoofdstuk 2, Psychoanalyse ........................................................................................................................ 6
2.1 ........................................................................................................................................................................ 6
2.2 ........................................................................................................................................................................ 7
2.3 ...................................................................................................................................................................... 10
2.4 ...................................................................................................................................................................... 11
2.5 ...................................................................................................................................................................... 11
2.6 ...................................................................................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3, Behaviorisme ....................................................................................................................... 14
3.1 ...................................................................................................................................................................... 14
3.2 ...................................................................................................................................................................... 15
3.3 ...................................................................................................................................................................... 19
3.4 ...................................................................................................................................................................... 20
3.5 ...................................................................................................................................................................... 21
3.6 ...................................................................................................................................................................... 24
Hoofdstuk 4, humanistische psychologie ................................................................................................... 24
4.1 ...................................................................................................................................................................... 24
4.2 ...................................................................................................................................................................... 27
4.3 ...................................................................................................................................................................... 30
4.4 ...................................................................................................................................................................... 32
4.5 ...................................................................................................................................................................... 32
4.6 ...................................................................................................................................................................... 36
Hoofdstuk 5, cognitieve psychologie .......................................................................................................... 37
5.1 ...................................................................................................................................................................... 37
5.2 ...................................................................................................................................................................... 39
5.3 ...................................................................................................................................................................... 44
5.4 ...................................................................................................................................................................... 44
5.5 ...................................................................................................................................................................... 45
5.6 ...................................................................................................................................................................... 47
1
,Hoofdstuk 6, Algemene systeemtheorie .................................................................................................... 47
6.1 ...................................................................................................................................................................... 47
6.2 ...................................................................................................................................................................... 49
6.3 ...................................................................................................................................................................... 53
6.4 ...................................................................................................................................................................... 55
6.5 ...................................................................................................................................................................... 56
6.6 ...................................................................................................................................................................... 58
Hoofdstuk 7, Omgevingspsychologie ......................................................................................................... 59
7.1 ...................................................................................................................................................................... 59
7.2 ...................................................................................................................................................................... 60
7.3 ...................................................................................................................................................................... 65
7.4 ...................................................................................................................................................................... 66
7.5 ...................................................................................................................................................................... 66
7.6 ...................................................................................................................................................................... 69
Hoofdstuk 8, Biologische psychologie ........................................................................................................ 69
8.1 ...................................................................................................................................................................... 69
8.2 ...................................................................................................................................................................... 71
8.3 ...................................................................................................................................................................... 78
8.4 ...................................................................................................................................................................... 78
8.5 ...................................................................................................................................................................... 79
8.6 ...................................................................................................................................................................... 70
2
,Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën
1.2
Bij de psychologie is er zowel intern als extern geen eenduidigheid over het object (= het
studieonderwerp van een wetenschap)
Er bestaat een overlap met andere menswetenschappen.
Om de psychologie zo goed mogelijk te omschrijven, moet een omschrijving gegeven worden
van het onderwerp waar hij zich mee bezig houdt, de theorieën die ze gebruikt en het
maatschappelijk draagvlak dat ze heeft.
1.3
Psychologie kent meerdere indelingen om ordening aan te brengen in de wirwar van
opvattingen en inzichten.
Theorieën zijn te typeren als referentiekaders: ze bieden interpretaties waarmee
verschijnselen bekeken en verhelderd worden.
Wetenschappelijke theorieën hebben drie functies:
1. Systematiserende of ordenende functie
- ordening vindt plaats op het niveau van beschrijving (systematische weergave van
wat waargenomen wordt)
- Expliciete regels, procedures moet duidelijk en controleerbaar zijn
- herhaalbaarheid
2. Verklaren en voorspellen
3. Heuristische functie
- op grond van het inzicht dat de theorie heeft opgeleverd worden nieuwe
voorspellingen gedaan
1.4
Psychologische stromingen zijn altijd tijdgebonden, achteraf is altijd te verklaren waarom
bepaalde stromingen op dat moment ontstonden.
Wanneer een stroming zich heel erg op een bepaald onderwerp focust, komt er vaak een
nieuwe stroming naar boven die zich focust op hetgeen wat de ‘’nieuwe’’ stroming links laat
liggen.
Vaak nemen stromingen theorieën van elkaar over, maar maken ze deze eigen.
Evidence based houdt in dat er verlangd wordt dat hulpverleningsmethoden bewezen
effectief/werkzaam zijn. Er is minder nadruk op de theoretische uitgangspunten en meer op
praktisch nut.
1.5
Iedere stroming heeft zijn eigen mensbeeld (hoe de mens opgevat moet worden)
Een mensbeeld kent twee aspecten:
1. Een beschrijving van de kenmerkende eigenschappen (bodem van menselijk bestaan)
2. Verwijzing hoe mensen behoren te zijn (doelbeeld)
3
, Elke theoretische stroming vallen onder een van de volgende twee indelingen
- indeling waarmee de mensbeelden met elkaar vergeleken worden
- indeling waarbij het biopsychosociaal model wordt gebruikt
Drie niveaus van menselijk gedrag
1. Het mechanisme
2. Het organisme
3. De persoon
Moderne opvatting: alle niveaus zijn aanwezig in menselijk gedrag en niet in elke stroming
terug te vinden
Het mechanisme mensbeeld
- mens is samengesteld uit afzonderlijke delen/ afzonderlijke eigenschappen
- mens wordt door externe krachten voortbewogen
- delen van mensen kunnen zelfstandig bestudeerd worden
→ mensen kunnen los van de sociale of materiële omgeving bestudeerd worden
Vier implicaties bij mechanisch mensbeeld
1. Geen principieel onderscheid tussen mens en dier = allebei machines
2. Verklaringsmodel is lineair causaal = er wordt een oorzaak voor gedrag gezocht
3. Er wordt van uitgegaan dat als alle onderdelen bekend zijn, we het geheel kennen
4. Mensen en onderdelen kunnen zelfstandig bestudeerd worden zonder daarbij
rekening te houden met de omgeving waarin zij verkeren
Het organische mensbeeld
- mensen worden opgevat als één geheel
- organisme kent een interne dynamiek
- al het organisme groet, dan verandert het kwalitatief
- organisme staat in wisselwerking met zijn omgeving, wordt beïnvloed door de omgeving
maar beïnvloedt zelf ook de omgeving
Vier implicaties bij organistisch mensbeeld
1. Er worden vergelijkingen getrokken tussen mensen en dieren. Verschil is dat mensen
een sociale of culturele omgeving
2. Het verklaringsmodel is circulair causaal = er wordt niet van uitgegaan dat er
eenduidige relaties zijn tussen een oorzaak en een gevolg
3. Een organisme is meer dan een optelsom van zijn ‘onderdelen’
4. Mensen zijn niet los van hun omgeving te bestuderen
Het personalistische model
- unieke karakter van mensen binnen de levende natuur wordt benadrukt, niet alleen een
biologisch maar ook een cultureel leven
- mensen scheppen zelf cultuur → verleent zin of betekenis aan de wereld
- verschil tussen mens en dieren wordt benadrukt, er wordt in dit model gewezen op typisch
menselijk veronderstelde eigenschappen (taal, muziek, creativiteit en religie)
- doelgericht handelen staat centraal
4
