Samenvatting Groepsdynamisch begeleiden - 2e jaar orthopedagogie - HOGENT

Groepsdynamisch begeleiden 2e jaar orthopedagogie


Hoofdstuk 1: Groepen en teams
1. Groepen en teams
1.1 Wat is een groep?
Groepen vindt men overal. Iedereen behoort tot een groep en deze veranderen ook
doorheen je leven. De groep heeft invloed op individu, dit kan zowel positief als negatief zijn.
- Hoge cohesie
o Als er een goede teamgeest of een sterk wij gevoel heerst
- Lage cohesie
o Als er weinig wij gevoel of samenhorigheid is. Mensen voelen zich niet erg
betrokken. Sommige groepsleden overwegen misschien zelfs op te stappen

De essentiële kenmerken om van een groep te kunnen spreken (Johnson & Johnson):
1. Gemeenschappelijk doel
o Beseffen dat ze met de groep meer kans hebben om een doel te bereiken
2. Onderlinge afhankelijkheid
o Nadruk op afhankelijk zijn van elkaar
 Bepaalde gebeurtenis -> beïnvloedt de gehele groep
3. Interactie met elkaar
o Accent ligt op interactie die aanwezig moet zijn tussen de groepsleden
4. Sociale eenheid
o Je kan pas spreken van een groep als de individuen zichzelf zien als deel van
die groep
5. Wederzijdse beïnvloeding
o Zonder wederzijdse beïnvloeding kan men niet van een groep spreken
6. Normen en rollen
o De rollen en normen in een groep kunnen schriftelijk of mondeling vastgelegd
zijn

-> Er zijn verschillende definities + overlappingen
- Niet elke verzameling van mensen vormt een groep
o 2 of meer individuen die direct contact hebben
o Nastreven van gemeenschappelijke doelen en bewust zijn van wederzijdse
afhankelijkheid
o Bewust zijn van lidmaatschap van groep en bewust zijn van anderen die deel
uitmaken

1.2 Wat is een team?
Het verschil tussen een groep en een team is dat een team heeft geleerd zich te verbinden
- Samenwerken aan een bepaald doel
o Besef aanwezig dat ze door samenwerken in staat zijn een doel te bereiken
dat groter is dan ieders individuele kracht
 Dit gezamenlijke doel bindt en verbindt

,Groepsdynamisch begeleiden 2e jaar orthopedagogie



Een groep wordt een team als:
- Het teambelang staat voor het eigen belang
- Er cohesie is
- Iedereen bijdraagt aan het doel
- Er goede samenwerking is
- Er verantwoordelijkheid wordt opgenomen
- Men elkaar waardeert
- De communicatie goed verloopt
- Successen een gezamenlijk resultaat zijn

Team = twee of meer leden die in onderling afhankelijkheid en door onderling overleg de uit
te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op of in functie van een extern doel,
binnen een breder organisatorisch verband (Jef Stevens)
- 2 of meer leden
o Functionele samenwerkingsrelatie
 Je bent op elkaar aangewezen omdat de taak de individuele
mogelijkheden te boven gaat
- Vervullen van een taak
o Men is afhankelijk van elkaar om de taak te vervullen
 Taakafhankelijkheid de mate waarin een teamlid informatie,
materialen en ondersteuning nodig heeft en daarvoor afhankelijk is
van andere teamleden om zijn werk effectief uit te kunnen voeren
- Gemeenschappelijk doel
o Samenwerking is geen doel maar middel
 Doel is welzijn vd cliënt
 In functie van dit doel pogen de leden onderling de
verantwoordelijkheden en de taken te verdelen, de nodige
plannen en afspraken te maken en te komen tot werkresultaten
- Organisatorisch verband
o Een team functioneert altijd binnen de visie en missie van de organisatie,
regelgevingen en procedures
o Team en organisatie beïnvloeden mekaar wederzijds
- Gedeelde waarden en normen

,Groepsdynamisch begeleiden 2e jaar orthopedagogie


1.3 Wat is groepsdynamica?
Groepsdynamica = onderzoeksdomein dat als doel heeft inzicht te vergroten in hoe groepen
functioneren
- Inzicht in het functioneren van groepen

Binnen de groepsynamica kijkt men volgens Johnson & Johnson naar:
- Gedrag van groepsleden binnen groepen
- Ontwikkeling van groepen
- Interacties tussen groepsleden, andere groepen en organisaties
- Structuur van groepen

Als je een groep cliënten begeleidt zijn er 3 spelers waar je rekening moet houden:
- Begeleidingsgroep
o Welke doelgroep?
o Zijn de cliënten bevriend met elkaar?
o Welke normen/waarden delen ze?
- Team
o Team heeft sterke invloed op hoe je cliënten kan begeleiden
o Bv: samenstelling team
 Jaren ervaring
 Sterktes en zwaktes teamleden
- Jezelf
o Waarden en normen die gedrag sturen
o Onbewust of bewust heb je voorkeuren in gedrag

Kenmerken van een groep
- Groepsleden willen een gezamenlijk doel bereiken
- Mensen id groep zijn afhankelijk van elkaar
- Er is interactie tussen groepsleden
- Groep is een sociale eenheid van mensen die zichzelf als lid van de groep
beschouwen
- Groepsleden beïnvloeden elkaar
-> Mensen op een festival zijn GEEN groep

Team = heeft geleerd zich te ‘verbinden’
- Samen te werken aan een bepaald doel. Binnen een team is bij de leden het besef
aanwezig dat ze door samen te werken in staat zijn een doel te bereiken dat groter is
dan ieders individuele mogelijkheden

, Groepsdynamisch begeleiden 2e jaar orthopedagogie


2. De ontwikkelingsfases van Tuckman
2.1 Bespreking van het model
Het model helpt om meer zicht te krijgen op groepen en kan ook nuttig zijn om groepen naar
zichzelf te leren kijken
- Dateert uit de jaren 1960
- Groepen houden zich in elke fase met andere thema’s bezig en dat beïnvloedt het
gedrag van de groep / team
- In elk stadium heeft de groep/ het team een licht verschillend doel
- Een team / groep moet de verschillende stadia doorlopen om uiteindelijk effectief te
kunnen samenwerken en te functioneren

Oorspronkelijk was dit een vierfasenmodel, maar werd in een latere fase aangevuld met een
vijfde fase (adjourning)
5 verschillende ontwikkelingsfasen:
- Forming (vormen / ontstaan van de groep)
o Het team wordt gevormd
 Teamleden kennen elkaar nog niet
 Zijn bezig met ‘wie zit er in de groep en wat zijn de taken?’
 Onwennig, onzekerheid en angstig
 Sterk afhankelijk van teamleider
 Aandacht en communicatie naar teamleider omdat er nog geen
verbondenheid is
 Teamleden nemen weinig of geen initiatief
- Storming (de conflict-fase)
o De leden proberen hun positie in de groep in te nemen
o Leidt onvermijdelijk tot een strijd wanneer verschillende ideeën van de
teamleden ervoor zorgen dat mensen met elkaar op gespannen voet staan
 Rollen worden duidelijk en worden afgebakend
 Ontstaan onderlinge irritaties en conflicten
 ‘Ik’-gevoel is sterker dan ‘wij’-gevoel
 Teamleider wordt bekritiseerd
 Gebeurtenissen worden in kleine groepjes besproken
- Norming
o Leden wennen aan de samenwerking, weerstand trekt stilaan weg
o Groepsleden beginnen elkaar te vertrouwen en te accepteren
 Bewust van elkaar nodig hebben om resultaten te bereiken
 Bereid om van elkaar te leren
 Duidelijke afspraken gemaakt
 Groepsbinding komt op gang
 Ontstaat ‘wij’-gevoel
 Leden beschouwen zich als een groep
-> Deze fase is voltooid als er in de groep duidelijke afspraken en normen vastgelegd zijn en
er cohesie is in de groep
- Performing
o Team functioneert als eenheid
o Teamleden weten wat er verwacht wordt en werken gezamenlijk naar doelen
toe