Samenvatting Nederlands recht begrepen
H1 – Het recht
Het belangrijkste doel van het recht is het ordenen van de samenleving en het geven van
regels om conflicten op te lossen zodat de orde kan terugkeren. Het recht is het geheel
van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Het recht wordt ingedeeld in verschillende onderdelen, die rechtsgebieden worden
genoemd. Er zijn de volgende rechtsgebieden:
1. Staatsrecht: het staatsrecht geeft grondregels voor de organisatie van de Staat. Het
beschrijft de verschillende organen van de Staat, en de onderlinge verhouding van de
relatie tussen burger en overheid.
2. Bestuursrecht: het bestuursrecht houdt zich bezig met de overheid in actie. Het
geeft regels over hoe de overheid moet besturen. Het gaat om de ordende taak van
de overheid. Denk bijv. aan zaken als zorg voor het milieu, het onderwijs en welzijn.
Het bestuursrecht geeft regels voor de uitoefening van de bestuurstaken. Burgers die
een uitkering of vergunning aanvragen, krijgen te maken met het bestuursrecht.
3. Strafrecht: het strafrecht beschrijft verboden gedragingen waarop straf staat. In het
strafrecht spelen politie, Openbaar Ministerie en de rechter een belangrijke rol.
4. Burgerlijk recht (ook wel civiel recht of privaatrecht): het burgerlijk recht regelt de
rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. Een onderdeel van het burgerlijk recht
is het personen- en familierecht. Hierbij gaat het bijv. om de aangifte van geboorte,
het huwelijk etc. Het vermogensrecht gaat over verhoudingen die te maken hebben
met geld. Denk hierbij aan het recht op de levering van een auto, ontstaan uit een
koopovereenkomst. Ook het erfrecht (wat gebeurt er met het vermogen van een
overledene?) en het rechtspersonenrecht horen bij het burgerlijk recht.
staatsrecht
bestuursrecht
personen- en
rechtsgebieden
familierecht
strafrecht
vermogensrecht
burgerlijk recht
erfrecht
rechtspersonenrecht
, Publiek- en privaatrecht
Een andere indeling van het recht is gebaseerd op de specifieke rol van de overheid in het
rechtsgebied. Je spreekt van publiekrecht als de overheid een geheel eigen taak of positie
in een bepaald rechtsgebied heeft. Het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht horen bij het
publiekrecht. In het burgerlijk recht (privaatrecht) heeft de overheid geen specifieke taak,
want het gaat om rechtsverhoudingen tussen burgers onderling.
Kenmerkend voor het publiekrecht is dat de overheid in feite hoger staat dan de burgers. De
overheid heeft bijv. de bevoegdheid om zijn wil toch door te zetten, ook al verzet de burger
zich.
staatsrecht
publiekrecht bestuursrecht
strafrecht
burgerlijk
privaatrecht
recht
Materieel recht en formeel recht
Een derde indeling is het onderscheid tussen materieel en formeel recht.
Het materieel recht beschrijft rechten en plichten van mensen en instellingen.
Het formeel recht is pas van belang als het materiële recht wordt geschonden! Het formeel
recht beschrijft namelijk wat er kan worden gedaan tegen de schending van een materieel
recht. Het gaat om hoe een proces verloopt. Daarom wordt het formeel recht ook wel het
procesrecht genoemd.
Voorbeeld:
- Verbod op doodslag = materieel recht, want het
bevat een verplichting (niet doden)
- Opsporingsambtenaar mag de verdachte van
deze doodslag staande houden = formeel recht
(het geeft antwoord op: wat doe je als een van
de rechten/plichten geschonden wordt)
Ander voorbeeld formeel (proces) recht:
Pas als er moeilijkheden ontstaan, komen we in aanraking met het procesrecht. Voorbeelden: de
koper van een zeilboot heeft al wel betaald, maar de verkoper weigert de boot te leveren, of een
bankovervaller wordt met buit en al door de politie op heterdaad betrapt en aangehouden. In het
procesrecht vinden we regels over hoe de koper de verkoper via de rechter alsnog tot levering van de
zeilboot kan dwingen en hoe de bankovervaller in een strafproces moet worden berecht.
In het staatsrecht is er geen onderscheid tussen materieel en formeel recht
H1 – Het recht
Het belangrijkste doel van het recht is het ordenen van de samenleving en het geven van
regels om conflicten op te lossen zodat de orde kan terugkeren. Het recht is het geheel
van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Het recht wordt ingedeeld in verschillende onderdelen, die rechtsgebieden worden
genoemd. Er zijn de volgende rechtsgebieden:
1. Staatsrecht: het staatsrecht geeft grondregels voor de organisatie van de Staat. Het
beschrijft de verschillende organen van de Staat, en de onderlinge verhouding van de
relatie tussen burger en overheid.
2. Bestuursrecht: het bestuursrecht houdt zich bezig met de overheid in actie. Het
geeft regels over hoe de overheid moet besturen. Het gaat om de ordende taak van
de overheid. Denk bijv. aan zaken als zorg voor het milieu, het onderwijs en welzijn.
Het bestuursrecht geeft regels voor de uitoefening van de bestuurstaken. Burgers die
een uitkering of vergunning aanvragen, krijgen te maken met het bestuursrecht.
3. Strafrecht: het strafrecht beschrijft verboden gedragingen waarop straf staat. In het
strafrecht spelen politie, Openbaar Ministerie en de rechter een belangrijke rol.
4. Burgerlijk recht (ook wel civiel recht of privaatrecht): het burgerlijk recht regelt de
rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. Een onderdeel van het burgerlijk recht
is het personen- en familierecht. Hierbij gaat het bijv. om de aangifte van geboorte,
het huwelijk etc. Het vermogensrecht gaat over verhoudingen die te maken hebben
met geld. Denk hierbij aan het recht op de levering van een auto, ontstaan uit een
koopovereenkomst. Ook het erfrecht (wat gebeurt er met het vermogen van een
overledene?) en het rechtspersonenrecht horen bij het burgerlijk recht.
staatsrecht
bestuursrecht
personen- en
rechtsgebieden
familierecht
strafrecht
vermogensrecht
burgerlijk recht
erfrecht
rechtspersonenrecht
, Publiek- en privaatrecht
Een andere indeling van het recht is gebaseerd op de specifieke rol van de overheid in het
rechtsgebied. Je spreekt van publiekrecht als de overheid een geheel eigen taak of positie
in een bepaald rechtsgebied heeft. Het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht horen bij het
publiekrecht. In het burgerlijk recht (privaatrecht) heeft de overheid geen specifieke taak,
want het gaat om rechtsverhoudingen tussen burgers onderling.
Kenmerkend voor het publiekrecht is dat de overheid in feite hoger staat dan de burgers. De
overheid heeft bijv. de bevoegdheid om zijn wil toch door te zetten, ook al verzet de burger
zich.
staatsrecht
publiekrecht bestuursrecht
strafrecht
burgerlijk
privaatrecht
recht
Materieel recht en formeel recht
Een derde indeling is het onderscheid tussen materieel en formeel recht.
Het materieel recht beschrijft rechten en plichten van mensen en instellingen.
Het formeel recht is pas van belang als het materiële recht wordt geschonden! Het formeel
recht beschrijft namelijk wat er kan worden gedaan tegen de schending van een materieel
recht. Het gaat om hoe een proces verloopt. Daarom wordt het formeel recht ook wel het
procesrecht genoemd.
Voorbeeld:
- Verbod op doodslag = materieel recht, want het
bevat een verplichting (niet doden)
- Opsporingsambtenaar mag de verdachte van
deze doodslag staande houden = formeel recht
(het geeft antwoord op: wat doe je als een van
de rechten/plichten geschonden wordt)
Ander voorbeeld formeel (proces) recht:
Pas als er moeilijkheden ontstaan, komen we in aanraking met het procesrecht. Voorbeelden: de
koper van een zeilboot heeft al wel betaald, maar de verkoper weigert de boot te leveren, of een
bankovervaller wordt met buit en al door de politie op heterdaad betrapt en aangehouden. In het
procesrecht vinden we regels over hoe de koper de verkoper via de rechter alsnog tot levering van de
zeilboot kan dwingen en hoe de bankovervaller in een strafproces moet worden berecht.
In het staatsrecht is er geen onderscheid tussen materieel en formeel recht
