DISCLAIMER
Dit is een samenvatting van 2022-23
gebaseerd op de Powerpoints en wat er
1
gezegd is in de les
Gebruik van deze samenvatting is geen
garantie op studiesucces
Politicologie Samenvatting 2022-2023
Politiek en politicologie
Doel cursus: kennismaken met de bouwstenen van de politiek
à aandacht historische achtergrond
à vergelijkend (comparatief)
Politiek
Korte definitie: ordenen & besturen van een samenleving
Brede definitie: Overal waar regels bestaan (verenigingen, school, bedrijven,…)
Oorsprong term: oudgrieks “politeia” (politika)
, 2
Het belang van politiek
Politiek heeft (op een subtiele wijze) een impact op ons dagelijks leven
- Dragen van een gordel
- Rookverbod op café
àin het begin was dit een verplichting maar nu vinden we dit doodnormaal
ßà beperkte ‘maakbaarheid’ van de samenleving
• Coronapandemie: niet iedereen heeft zich constant aan de maatregelen gehouden, stiekem
afspreken met vrienden terwijl het niet mocht
• Migratiecrisis 2014
• Energiecrisis
à politiek heeft hier geen vat op
ßà nationale politiek verliest zijn greep
Door supranationale instellingen(EU)
Door grote bedrijven zoals Google & Apple
Het belang van politiek te bestuderen
Regelmaat herkennen in politieke fenomenen & complexe fenomenen vereenvoudigen
• Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
• Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
• Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
à Groot aantal observaties (statestiek)
à Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Recht volgt uit politiek
Veranderende maatschappelijke normen geven de politiek een signaal waardoor dit effect zal
hebben op de wetgeving
VB. meer aandacht voor verkrachting/seksueel geweld à strenger strafrecht (hervorming)
Recht begrenst/versnelt politiek
VB. GwH nieuwe eindtermen in secundair onderwijs als ongrondwettig waardoor het verworpen
werd, geen vrijheid in inrichting onderwijs
VB. Oosterweelwerken, RvS vuile grond zomaar ergens dumpen mag niet, eerst bestuderen waar
het vuil zand naartoe mag
Recht kan politiek versnellen
VB. pandemie, avondklok, in hoeverre is dat allemaal legaal & ingebed in een sterk juridisch kader?
Rechtbank zegt dat we een pandemiewet nodig hebben.
, 3
Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch gekleurd
VB. Hoe rechters wet interpreteren & hoe hun ideologische achtergrond/opvattingen invloed
hebben
Casus
- Activistische rechters
- Abortus aan iedereen
- Amerikaanse Grondwet geeft geen garantie op abortus aan iedereen
- Amerikaanse staten moeten dit zelf regelen
- Terugdraaien in de tijd
à Rechters oordelen naar de geest van hun tijd
VB. BE
Klimaatzaak debat
- Is het oke dat in de klimaatzaak de BE staat gebrekkig is gebleven?
- Kan de staat gedwongen worden om bv. uitstoot te verminderen, kunnen we dit afdwingen
adhv een rechtzaak tegen de staat?
Enerzijds: ja, actiegroepen kunnen rechtzaak aanspannen
Anderzijds: nee, dit valt buiten het juridische , de primaat van politiek moet overheersen:
politici moeten belangen tegenover elkaar afwegen
à het ligt dus heel dubbel
à heeft te maken met tijdsgeest
Recht wordt politiek gebruikt
VB. klimaatzaak aangespannen in NL
Actiegroep
Juridische actie ondernemen om politiek onder druk te zetten
VB. BE
Oosterweel
, 4
Volledige definitie die we opgesplitst gaan bekijken
Politiek is het ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende samenleving door middel van
machtsuitoefening.
1) Samenleving
Je hebt een zeker systeem met regels nodig om de samenwerking mogelijk te kunnen
maken
• Je hebt mensen die deze regels moeten opvolgen = machtonderganers
• Je hebt mensen die deze regels maken = machtuitoefenaars : elite
Diegene die de macht ondergaan zal zich er slechts aan onderwerpen als zij deze
gelegitimeerd vindt, of uit angst.
De machthebbers hebben dus de steun van de bevolking nodig om deze te kunnen
uitoefenen.
à Door verkiezingen: bevolking heeft controle over wetgever
à Maar ook tussen verkiezingen in kan de bevolking invloed uitoefenen :
Door gebruik democratische rechten : recht op vrije meningsuiting, recht op
samenkomen , recht op vergadering...
Arbeidsbewegingen hebben zo arbeidsomstandigheden kunnen verbeteren
• drukkingsgroepen en lobbyisten kunnen minder transparant de besluitvorming
beïnvloeden.
• Overheidsinstantie kan belanghebbende en sectoren consulteren.
Politiek wordt ook bedreven door semi-autonome verbanden
= Groepen die volgens hun eigen regels leven in een vrij gesloten gemeenschap
(VB gezin,werkomgeving,klas...)
Als je hierin komt weet je nog niet hoe je je moet gedragen: sommige regels
hebben hier dus geen vat.
(VB antidiscriminatiewet heeft niet veel vat op veel samenlevingen)
Regels van bovenaf botsen met sleutelfiguren van de semi-autonome verbanden.
à Wetgever moet deze sleutelfiguren vinden en deze proberen te overtuigen om de rest te
beïnvloeden.
Dit is een samenvatting van 2022-23
gebaseerd op de Powerpoints en wat er
1
gezegd is in de les
Gebruik van deze samenvatting is geen
garantie op studiesucces
Politicologie Samenvatting 2022-2023
Politiek en politicologie
Doel cursus: kennismaken met de bouwstenen van de politiek
à aandacht historische achtergrond
à vergelijkend (comparatief)
Politiek
Korte definitie: ordenen & besturen van een samenleving
Brede definitie: Overal waar regels bestaan (verenigingen, school, bedrijven,…)
Oorsprong term: oudgrieks “politeia” (politika)
, 2
Het belang van politiek
Politiek heeft (op een subtiele wijze) een impact op ons dagelijks leven
- Dragen van een gordel
- Rookverbod op café
àin het begin was dit een verplichting maar nu vinden we dit doodnormaal
ßà beperkte ‘maakbaarheid’ van de samenleving
• Coronapandemie: niet iedereen heeft zich constant aan de maatregelen gehouden, stiekem
afspreken met vrienden terwijl het niet mocht
• Migratiecrisis 2014
• Energiecrisis
à politiek heeft hier geen vat op
ßà nationale politiek verliest zijn greep
Door supranationale instellingen(EU)
Door grote bedrijven zoals Google & Apple
Het belang van politiek te bestuderen
Regelmaat herkennen in politieke fenomenen & complexe fenomenen vereenvoudigen
• Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
• Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
• Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
à Groot aantal observaties (statestiek)
à Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Recht volgt uit politiek
Veranderende maatschappelijke normen geven de politiek een signaal waardoor dit effect zal
hebben op de wetgeving
VB. meer aandacht voor verkrachting/seksueel geweld à strenger strafrecht (hervorming)
Recht begrenst/versnelt politiek
VB. GwH nieuwe eindtermen in secundair onderwijs als ongrondwettig waardoor het verworpen
werd, geen vrijheid in inrichting onderwijs
VB. Oosterweelwerken, RvS vuile grond zomaar ergens dumpen mag niet, eerst bestuderen waar
het vuil zand naartoe mag
Recht kan politiek versnellen
VB. pandemie, avondklok, in hoeverre is dat allemaal legaal & ingebed in een sterk juridisch kader?
Rechtbank zegt dat we een pandemiewet nodig hebben.
, 3
Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch gekleurd
VB. Hoe rechters wet interpreteren & hoe hun ideologische achtergrond/opvattingen invloed
hebben
Casus
- Activistische rechters
- Abortus aan iedereen
- Amerikaanse Grondwet geeft geen garantie op abortus aan iedereen
- Amerikaanse staten moeten dit zelf regelen
- Terugdraaien in de tijd
à Rechters oordelen naar de geest van hun tijd
VB. BE
Klimaatzaak debat
- Is het oke dat in de klimaatzaak de BE staat gebrekkig is gebleven?
- Kan de staat gedwongen worden om bv. uitstoot te verminderen, kunnen we dit afdwingen
adhv een rechtzaak tegen de staat?
Enerzijds: ja, actiegroepen kunnen rechtzaak aanspannen
Anderzijds: nee, dit valt buiten het juridische , de primaat van politiek moet overheersen:
politici moeten belangen tegenover elkaar afwegen
à het ligt dus heel dubbel
à heeft te maken met tijdsgeest
Recht wordt politiek gebruikt
VB. klimaatzaak aangespannen in NL
Actiegroep
Juridische actie ondernemen om politiek onder druk te zetten
VB. BE
Oosterweel
, 4
Volledige definitie die we opgesplitst gaan bekijken
Politiek is het ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende samenleving door middel van
machtsuitoefening.
1) Samenleving
Je hebt een zeker systeem met regels nodig om de samenwerking mogelijk te kunnen
maken
• Je hebt mensen die deze regels moeten opvolgen = machtonderganers
• Je hebt mensen die deze regels maken = machtuitoefenaars : elite
Diegene die de macht ondergaan zal zich er slechts aan onderwerpen als zij deze
gelegitimeerd vindt, of uit angst.
De machthebbers hebben dus de steun van de bevolking nodig om deze te kunnen
uitoefenen.
à Door verkiezingen: bevolking heeft controle over wetgever
à Maar ook tussen verkiezingen in kan de bevolking invloed uitoefenen :
Door gebruik democratische rechten : recht op vrije meningsuiting, recht op
samenkomen , recht op vergadering...
Arbeidsbewegingen hebben zo arbeidsomstandigheden kunnen verbeteren
• drukkingsgroepen en lobbyisten kunnen minder transparant de besluitvorming
beïnvloeden.
• Overheidsinstantie kan belanghebbende en sectoren consulteren.
Politiek wordt ook bedreven door semi-autonome verbanden
= Groepen die volgens hun eigen regels leven in een vrij gesloten gemeenschap
(VB gezin,werkomgeving,klas...)
Als je hierin komt weet je nog niet hoe je je moet gedragen: sommige regels
hebben hier dus geen vat.
(VB antidiscriminatiewet heeft niet veel vat op veel samenlevingen)
Regels van bovenaf botsen met sleutelfiguren van de semi-autonome verbanden.
à Wetgever moet deze sleutelfiguren vinden en deze proberen te overtuigen om de rest te
beïnvloeden.
