Samenvatting Biologie 2.2, 2.4, 3.2, 3.3, 3.4, 8.1-8.5, 8.7 & 15.2
2.2 Celstructuren en hun functies
Je kunt vertellen uit welke delen een dierlijke en een plantaardige cel bestaan.
Je kunt van de beschreven organellen en celstructuren hun taak in de cel omschrijven.
Je kent de verschillende manieren die een cel gebruikt om deeltjes op te nemen of af te geven.
- In het celplasma kom je verschillende organellen (onderdelen van een cel) tegen.
- De celkern bevat erfelijke informatie in de vorm van genen, deze genen bestaan
uit DNA (desoxyribonucleïnezuur), met deze informatie bestuurt de kern cel
processen.
o DNA wordt ook gevonden in het mitochondrium en de bladgroenkorrel.
- De kernporiën zijn openingen in het kernmembraan.
- Het DNA samen met speciale eiwitten (de histonen) wordt chromatine genoemd.
- Als de kern gaat delen wordt de chromatine zichtbaar in de vorm van
draadvormige structuren; de chromosomen.
- De mens heeft 46 chromosomen in iedere lichaamscel (23 paren). In de
geslachtscellen komen de chromosomen in enkelvoud voor, dus 23
chromosomen.
- Het kernlichaampje is een deel van de celkern die een rol speelt bij de RNA-
synthese. Hierin liggen de genen voor de aanmaak van de ribosomen.
- Het celmembraan bestaat uit twee lagen vetmoleculen waaraan fosforgroepen
gebonden zijn. Deze vetfosformoleculen worden fosfolipiden genoemd.
- De vetgroepen (hydrofoob) zijn naar binnen gekeerd en de fosforgroepen naar
buiten (hydrofiel).
- In de dubbele fosfolipidenlaag liggen cholesterolmoleculen en eiwitmoleculen.
o Sommige eiwitmoleculen dienen voor het stoffentransport de cel in en uit. Dat zijn
membraanporïen of porie-eiwitten.
o Sommige eiwitten fungeren als receptoren voor bepaalde stoffen.
- Ook komen op het oppervlak koolhydraten voor. Deze zijn gebonden aan de eiwitten en de
vetten en steken uit.
o Zo’n complex van moleculen heet de glycocalyx.
- Veel organellen bestaan uit membranen met dezelfde bouw als het celmembraan. Dat zijn: kern,
mitochondrium, endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, lysosoom en bij planten ook de
plastiden.
o Zelfs uitsteeksels aan sommige cellen, zoals flagellen (zorgen voor voortbeweging van
een eencellig organisme of van een voortplantingscel.) en ciliën (dunne, draadvormige
uitstulpingen aan de buitenkant van het celmembraan), bestaan uit membranen.
, - Mitochondriën zijn de energieleveranciers in een cel.
o Ze bezitten een dubbelmembraan. De instulpingen aan de binnenkant heten cristae. De ruimte tussen de
membranen heet de intermembraanruimte genoemd. De ruimte binnen het binnenmembraan heet de
matrix.
- Een groot deel van de verbranding van glucose uit je voedsel vindt langs de membranen van de matrix plaats.
- Bij de verbranding wordt energie gevormd die wordt vastgelegd in speciale energiemoleculen: ATP
- Mitochondriën bezitten hun eigen DNA, het mitochondriaal DNA. Dat informatie bevat om onder meer 13
eiwitten te vormen.
- Het endoplasmatisch reticulum (ER) is een uitgebreid netwerk van membranen. Die in de membranen van de
kern overlopen. Aan het ruwe ER zitten veel ribosomen vast en aan het gladde ER zitten geen ribosomen vast.
o Het ruwe ER heeft een eiwittransportfunctie. Glad ER speelt – afhankelijk van de cel functie – een rol bij
de aanmaak van koolhydraten en vetten of ontgifting van de cel.
- Een ribosoom bestaat uit eiwitten en RNA-moleculen
(ribosomaal RNA (r-RNA))
- Ribosomen regelen de eiwitsynthese. De
geproduceerde eiwitten worden gebruikt voor de
aanmaak van materiaal (structuureiwitten), het
versnellen van omzettingen (enzymen) en het
transport van stoffen door celmembranen
(transporteiwitten).
- De ribosomen in een cel zijn met het ruwe ER
verbonden, een klein deel ligt vrij in het celplasma.
- Het golgi-systeem is een membraansysteem.
o Blaasjes, afkomstig uit het ER, worden door dit systeem opgenomen en verder verwerkt.
o Het golgi-systeem bestaat uit op elkaar
gestapelde membranen waaruit door
afsnoering aan de zijkanten nieuwe blaasjes
ontstaan.
o Sommige blaasjes bevatten enzymen en
heten dan lysosomen.
- Je kunt het zien als een ‘fabriekje’ waar allerlei
producten worden aangevoerd om vervolgens na
bewerking weer afgevoerd te worden.
- Voor ieder type omzetting is een specifiek enzym
nodig.
2.2 Celstructuren en hun functies
Je kunt vertellen uit welke delen een dierlijke en een plantaardige cel bestaan.
Je kunt van de beschreven organellen en celstructuren hun taak in de cel omschrijven.
Je kent de verschillende manieren die een cel gebruikt om deeltjes op te nemen of af te geven.
- In het celplasma kom je verschillende organellen (onderdelen van een cel) tegen.
- De celkern bevat erfelijke informatie in de vorm van genen, deze genen bestaan
uit DNA (desoxyribonucleïnezuur), met deze informatie bestuurt de kern cel
processen.
o DNA wordt ook gevonden in het mitochondrium en de bladgroenkorrel.
- De kernporiën zijn openingen in het kernmembraan.
- Het DNA samen met speciale eiwitten (de histonen) wordt chromatine genoemd.
- Als de kern gaat delen wordt de chromatine zichtbaar in de vorm van
draadvormige structuren; de chromosomen.
- De mens heeft 46 chromosomen in iedere lichaamscel (23 paren). In de
geslachtscellen komen de chromosomen in enkelvoud voor, dus 23
chromosomen.
- Het kernlichaampje is een deel van de celkern die een rol speelt bij de RNA-
synthese. Hierin liggen de genen voor de aanmaak van de ribosomen.
- Het celmembraan bestaat uit twee lagen vetmoleculen waaraan fosforgroepen
gebonden zijn. Deze vetfosformoleculen worden fosfolipiden genoemd.
- De vetgroepen (hydrofoob) zijn naar binnen gekeerd en de fosforgroepen naar
buiten (hydrofiel).
- In de dubbele fosfolipidenlaag liggen cholesterolmoleculen en eiwitmoleculen.
o Sommige eiwitmoleculen dienen voor het stoffentransport de cel in en uit. Dat zijn
membraanporïen of porie-eiwitten.
o Sommige eiwitten fungeren als receptoren voor bepaalde stoffen.
- Ook komen op het oppervlak koolhydraten voor. Deze zijn gebonden aan de eiwitten en de
vetten en steken uit.
o Zo’n complex van moleculen heet de glycocalyx.
- Veel organellen bestaan uit membranen met dezelfde bouw als het celmembraan. Dat zijn: kern,
mitochondrium, endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, lysosoom en bij planten ook de
plastiden.
o Zelfs uitsteeksels aan sommige cellen, zoals flagellen (zorgen voor voortbeweging van
een eencellig organisme of van een voortplantingscel.) en ciliën (dunne, draadvormige
uitstulpingen aan de buitenkant van het celmembraan), bestaan uit membranen.
, - Mitochondriën zijn de energieleveranciers in een cel.
o Ze bezitten een dubbelmembraan. De instulpingen aan de binnenkant heten cristae. De ruimte tussen de
membranen heet de intermembraanruimte genoemd. De ruimte binnen het binnenmembraan heet de
matrix.
- Een groot deel van de verbranding van glucose uit je voedsel vindt langs de membranen van de matrix plaats.
- Bij de verbranding wordt energie gevormd die wordt vastgelegd in speciale energiemoleculen: ATP
- Mitochondriën bezitten hun eigen DNA, het mitochondriaal DNA. Dat informatie bevat om onder meer 13
eiwitten te vormen.
- Het endoplasmatisch reticulum (ER) is een uitgebreid netwerk van membranen. Die in de membranen van de
kern overlopen. Aan het ruwe ER zitten veel ribosomen vast en aan het gladde ER zitten geen ribosomen vast.
o Het ruwe ER heeft een eiwittransportfunctie. Glad ER speelt – afhankelijk van de cel functie – een rol bij
de aanmaak van koolhydraten en vetten of ontgifting van de cel.
- Een ribosoom bestaat uit eiwitten en RNA-moleculen
(ribosomaal RNA (r-RNA))
- Ribosomen regelen de eiwitsynthese. De
geproduceerde eiwitten worden gebruikt voor de
aanmaak van materiaal (structuureiwitten), het
versnellen van omzettingen (enzymen) en het
transport van stoffen door celmembranen
(transporteiwitten).
- De ribosomen in een cel zijn met het ruwe ER
verbonden, een klein deel ligt vrij in het celplasma.
- Het golgi-systeem is een membraansysteem.
o Blaasjes, afkomstig uit het ER, worden door dit systeem opgenomen en verder verwerkt.
o Het golgi-systeem bestaat uit op elkaar
gestapelde membranen waaruit door
afsnoering aan de zijkanten nieuwe blaasjes
ontstaan.
o Sommige blaasjes bevatten enzymen en
heten dan lysosomen.
- Je kunt het zien als een ‘fabriekje’ waar allerlei
producten worden aangevoerd om vervolgens na
bewerking weer afgevoerd te worden.
- Voor ieder type omzetting is een specifiek enzym
nodig.
