Wetten sociaal recht
Wet betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de
paritaire comités
Inleidende bepalingen
Art. 1. In deze wet wordt verstaan onder :
1. de overeenkomst : de collectieve arbeidsovereenkomst;
2. de Minister : de Minister tot wiens bevoegdheid de arbeid behoort;
3. paritair orgaan : de Nationale Arbeidsraad, de paritaire comités en de paritaire subcomités;
4. organisatie : de in artikel 3 bedoelde representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties.
Art. 3.Voor de toepassing van deze wet worden als representatieve werknemers- en
werkgeversorganisaties aangemerkt :
1. de interprofessionele organisaties van werknemers en van werkgevers, die voor het gehele land
zijn opgericht en die in de Centrale Raad voor het bedrijfsleven en in de Nationale Arbeidsraad
vertegenwoordigd zijn;
2. de vakorganisaties die aangesloten zijn bij of deel uitmaken van een onder 1 genoemde
interprofessionele organisatie;
3. de vakorganisaties van werkgevers die de Koning, op advies van de Nationale Arbeidsraad, als
representatief in een bepaalde bedrijfstak erkent.
Collectieve arbeidsovereenkomst
Art. 5. De collectieve arbeidsovereenkomst is een akkoord dat gesloten wordt tussen één of meer
werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties of één of meer werkgevers en
waarbij individuele en collectieve betrekkingen tussen werkgevers en werknemers in ondernemingen
of in een bedrijfstak worden vastgesteld en de rechten en verplichtingen van de contracterende
partijen worden geregeld.
Art. 6. De overeenkomst kan worden aangegaan in een paritair orgaan door één of meer
werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties en buiten een paritair orgaan door
één of meer werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties of één of meer
werkgevers.
Art. 7. De werkingssfeer van een overeenkomst die in de Nationale Arbeidsraad is aangegaan, strekt
zich uit tot verschillende bedrijfstakken en tot het gehele land.
Art. 9. Nietig zijn de bepalingen van een overeenkomst die :
1. strijdig zijn met de dwingende bepalingen van wetten, besluiten en in België bindende
internationale verdragen en verordeningen;
2. die regeling van de individuele geschillen aan scheidsrechters toevertrouwen.
,Art. 10. Nietig zijn :
1. de bepalingen van een overeenkomst gesloten in een paritair comité, die strijdig zijn met een
overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad;
2. de bepalingen van een overeenkomst gesloten in een paritair subcomité, die strijdig zijn met
een overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad of in het paritair comité waaronder het
subcomité ressorteert;
3. de bepalingen van een overeenkomst gesloten buiten een paritair orgaan, die strijdig zijn met
een overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad of in een paritair comité of subcomité,
waaronder de betrokken ondernemingen ressorteren.
Art. 11. Nietig zijn bedingen in een individuele arbeidsovereenkomst en bepalingen van een
arbeidsreglement, die strijdig zijn met bepalingen van een collectieve arbeidsovereenkomst die voor
de betrokken werkgevers en werknemers bindend is.
Art. 12. De afgevaardigden van de organisaties worden geacht bevoegd te zijn om de overeenkomst
namens hun organisatie te sluiten. Dit vermoeden is onweerlegbaar.
Art. 13. De overeenkomst wordt, op straffe van nietigheid, schriftelijk aangegaan. De overeenkomst
wordt in het Nederlands en in het Frans gesteld. Zij wordt echter in de taal van het gebied gesteld,
wanneer zij uitsluitend voor het Nederlandse, het Franse of het Duitse taalgebied geldt.
Art. 19. De overeenkomst is bindend voor :
1. de organisaties die ze hebben aangegaan en de werkgevers die lid van die organisaties zijn of de
overeenkomst hebben aangegaan, vanaf de datum van inwerkingtreding;
2. de organisaties en werkgevers die tot de overeenkomst toetreden en de werkgevers die lid van
die organisaties zijn, vanaf de toetreding;
3. de werkgevers die lid worden van een gebonden organisatie, vanaf de datum van hun
lidmaatschap;
4. alle werknemers van een gebonden werkgever.
Paritaire comités
Art. 38. De paritaire comités en subcomités hebben als opdracht :
1. collectieve arbeidsovereenkomsten door de vertegenwoordigde organisaties tot stand te doen
komen;
2. geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te leggen;
3. de Regering, de Nationale Arbeidsraad, de Centrale Raad voor het bedrijfsleven of de
bedrijfsraden, op hun verzoek of op eigen initiatief, te adviseren over aangelegenheden die tot
hun bevoegdheid behoren;
4. elke andere taak te vervullen die hun door of krachtens de wet is toevertrouwd.
Art. 43. Het mandaat van de leden van een paritair comité duurt vier jaar. Het kan worden
vernieuwd. De leden blijven in functie totdat hun opvolgers zijn aangesteld.
, Wet 20 september 1948
Art. 14. Ondernemingsraden worden ingesteld in al de ondernemingen die gewoonlijk een
gemiddelde van tenminste 50 werknemers te werk stellen.
Art. 15. De Ondernemingsraden hebben tot taak binnen de perken van de op de onderneming
toepasselijke wetten, collectieve overeenkomsten of beslissingen van de paritaire commissies :
1. Hun advies uit te brengen en alle suggesties of bezwaren te kennen te geven over alle
maatregelen die de arbeidsorganisatie, de arbeidsvoorwaarden en het rendement van de
onderneming zouden kunnen wijzigen;
2. Van het ondernemingshoofd in economisch en financieel opzicht, te ontvangen per kwartaal.
Art. 16. De Ondernemingsraden worden op initiatief van de werkgever opgericht. Zij bestaan uit het
ondernemingshoofd en één of verscheidene door hem, overeenkomstig de door de Koning
vastgelegde bepalingen, aangewezen werkende en plaatsvervangende afgevaardigden die bevoegd
zijn om hem te vertegenwoordigen en te verbinden op grond van de leidinggevende functie die zij in
de onderneming vervullen.
Deze afgevaardigden, met inbegrip van het ondernemingshoofd, mogen niet talrijker zijn dan de
personeelsafgevaardigden.
De mandaten van de werkgeversafgevaardigden gelden voor vier jaar op voorwaarde dat zij de
vermelde leidinggevende functies niet verliezen; gedurende die periode blijven zij in functie tot de
datum van installatie van de kandidaten die bij de volgende verkiezingen door de werknemers
worden verkozen.
CAO nr.38 betreffende collectieve arbeidsovereenkomsten
Plichten van de werkgever in verband met werving en selectie
van werknemers
Art. 2bis. De werkgever is ertoe gehouden ten aanzien van de sollicitanten het principe van gelijke
behandeling na te leven, zoals bedoeld bij de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 95 van 10 oktober
2008 betreffende de gelijke behandeling gedurende alle fasen van de arbeidsrelatie.
Art. 3. De kosten van examens en onderzoeken, verricht in het raam van een selectieprocedure, zijn
voor rekening van de werkgever, indien hij daartoe de opdracht heeft gegeven.
Art. 4. Indien een sollicitant, die onderworpen is aan de werklozencontrole, aan een selectie-
onderzoek deelneemt, is de werkgever ertoe gehouden op verzoek van de sollicitant een
bewijsschrift te overhandigen waarop de datum en het uur van het bezoek worden vermeld alsook
desgevallend de reden waarom hij niet wordt in dienst genomen.
Art. 5. De werkgever houdt de stukken, die aan de sollicitatie zijn toegevoegd, gedurende een
redelijke termijn, ter beschikking van de sollicitant, indien deze wordt afgewezen.
, Art. 6. De werkgever mag de sollicitant niet vragen om gezegelde en eensluidend verklaarde
afschriften van diploma’s, getuigschriften, attesten en andere stukken over te maken. De werkgever
kan de sollicitant wel vragen om een goed leesbare kopie van het originele document te
overhandigen. In geval van twijfel over de waarachtigheid van de voorgelegde of opgestuurde kopie
kan de werkgever de sollicitant verzoeken om het voorleggen van het origineel document.
Verbintenissen van de ondertekenden partijen
Art. 11. De persoonlijke levenssfeer van de sollicitant zal bij de selectieprocedure worden
geëerbiedigd. Zulks impliceert dat vragen over het privéleven slechts verantwoord zijn indien zij
relevant zijn wegens de aard en de uitoefeningsvoorwaarden van de functie
Art. 13. De sollicitant is ertoe gehouden om te goeder trouw aan de selectieprocedure mee te werken
en alle noodzakelijke gegevens over beroeps- en studieverleden te verschaffen, wanneer deze
betrekking hebben op de aard en de uitoefeningsvoorwaarden van de functie.
Art. 15. De selectieprocedure moet binnen een redelijke termijn verlopen.
Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten
Algemene bepalingen
Art. 1. Arbeidsovereenkomstwet Art. 1. Deze wet regelt de arbeidsovereenkomsten voor werklieden,
bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden.
Art. 2. De arbeidsovereenkomst voor werklieden is de overeenkomst waarbij een werknemer, de
werkman, zich verbindt, tegen loon, onder gezag (...) van een werkgever in hoofdzaak handarbeid te
verrichten.
Art. 3. De arbeidsovereenkomst voor bedienden is de overeenkomst waarbij een werknemer, de
bediende, zich verbindt, tegen loon, onder gezag, (...) van een werkgever in hoofdzaak hoofdarbeid te
verrichten.
Art. 4. De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers is de overeenkomst waarbij een
werknemer, de handelsvertegenwoordiger, zich verbindt tegen loon cliëntele op te sporen en te
bezoeken met het oog op het onderhandelen over en het sluiten van zaken, verzekeringen
uitgezonderd, onder het gezag, voor rekening en in naam van een of meer opdrachtgevers.
Wet betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de
paritaire comités
Inleidende bepalingen
Art. 1. In deze wet wordt verstaan onder :
1. de overeenkomst : de collectieve arbeidsovereenkomst;
2. de Minister : de Minister tot wiens bevoegdheid de arbeid behoort;
3. paritair orgaan : de Nationale Arbeidsraad, de paritaire comités en de paritaire subcomités;
4. organisatie : de in artikel 3 bedoelde representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties.
Art. 3.Voor de toepassing van deze wet worden als representatieve werknemers- en
werkgeversorganisaties aangemerkt :
1. de interprofessionele organisaties van werknemers en van werkgevers, die voor het gehele land
zijn opgericht en die in de Centrale Raad voor het bedrijfsleven en in de Nationale Arbeidsraad
vertegenwoordigd zijn;
2. de vakorganisaties die aangesloten zijn bij of deel uitmaken van een onder 1 genoemde
interprofessionele organisatie;
3. de vakorganisaties van werkgevers die de Koning, op advies van de Nationale Arbeidsraad, als
representatief in een bepaalde bedrijfstak erkent.
Collectieve arbeidsovereenkomst
Art. 5. De collectieve arbeidsovereenkomst is een akkoord dat gesloten wordt tussen één of meer
werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties of één of meer werkgevers en
waarbij individuele en collectieve betrekkingen tussen werkgevers en werknemers in ondernemingen
of in een bedrijfstak worden vastgesteld en de rechten en verplichtingen van de contracterende
partijen worden geregeld.
Art. 6. De overeenkomst kan worden aangegaan in een paritair orgaan door één of meer
werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties en buiten een paritair orgaan door
één of meer werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties of één of meer
werkgevers.
Art. 7. De werkingssfeer van een overeenkomst die in de Nationale Arbeidsraad is aangegaan, strekt
zich uit tot verschillende bedrijfstakken en tot het gehele land.
Art. 9. Nietig zijn de bepalingen van een overeenkomst die :
1. strijdig zijn met de dwingende bepalingen van wetten, besluiten en in België bindende
internationale verdragen en verordeningen;
2. die regeling van de individuele geschillen aan scheidsrechters toevertrouwen.
,Art. 10. Nietig zijn :
1. de bepalingen van een overeenkomst gesloten in een paritair comité, die strijdig zijn met een
overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad;
2. de bepalingen van een overeenkomst gesloten in een paritair subcomité, die strijdig zijn met
een overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad of in het paritair comité waaronder het
subcomité ressorteert;
3. de bepalingen van een overeenkomst gesloten buiten een paritair orgaan, die strijdig zijn met
een overeenkomst gesloten in de Nationale Arbeidsraad of in een paritair comité of subcomité,
waaronder de betrokken ondernemingen ressorteren.
Art. 11. Nietig zijn bedingen in een individuele arbeidsovereenkomst en bepalingen van een
arbeidsreglement, die strijdig zijn met bepalingen van een collectieve arbeidsovereenkomst die voor
de betrokken werkgevers en werknemers bindend is.
Art. 12. De afgevaardigden van de organisaties worden geacht bevoegd te zijn om de overeenkomst
namens hun organisatie te sluiten. Dit vermoeden is onweerlegbaar.
Art. 13. De overeenkomst wordt, op straffe van nietigheid, schriftelijk aangegaan. De overeenkomst
wordt in het Nederlands en in het Frans gesteld. Zij wordt echter in de taal van het gebied gesteld,
wanneer zij uitsluitend voor het Nederlandse, het Franse of het Duitse taalgebied geldt.
Art. 19. De overeenkomst is bindend voor :
1. de organisaties die ze hebben aangegaan en de werkgevers die lid van die organisaties zijn of de
overeenkomst hebben aangegaan, vanaf de datum van inwerkingtreding;
2. de organisaties en werkgevers die tot de overeenkomst toetreden en de werkgevers die lid van
die organisaties zijn, vanaf de toetreding;
3. de werkgevers die lid worden van een gebonden organisatie, vanaf de datum van hun
lidmaatschap;
4. alle werknemers van een gebonden werkgever.
Paritaire comités
Art. 38. De paritaire comités en subcomités hebben als opdracht :
1. collectieve arbeidsovereenkomsten door de vertegenwoordigde organisaties tot stand te doen
komen;
2. geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te leggen;
3. de Regering, de Nationale Arbeidsraad, de Centrale Raad voor het bedrijfsleven of de
bedrijfsraden, op hun verzoek of op eigen initiatief, te adviseren over aangelegenheden die tot
hun bevoegdheid behoren;
4. elke andere taak te vervullen die hun door of krachtens de wet is toevertrouwd.
Art. 43. Het mandaat van de leden van een paritair comité duurt vier jaar. Het kan worden
vernieuwd. De leden blijven in functie totdat hun opvolgers zijn aangesteld.
, Wet 20 september 1948
Art. 14. Ondernemingsraden worden ingesteld in al de ondernemingen die gewoonlijk een
gemiddelde van tenminste 50 werknemers te werk stellen.
Art. 15. De Ondernemingsraden hebben tot taak binnen de perken van de op de onderneming
toepasselijke wetten, collectieve overeenkomsten of beslissingen van de paritaire commissies :
1. Hun advies uit te brengen en alle suggesties of bezwaren te kennen te geven over alle
maatregelen die de arbeidsorganisatie, de arbeidsvoorwaarden en het rendement van de
onderneming zouden kunnen wijzigen;
2. Van het ondernemingshoofd in economisch en financieel opzicht, te ontvangen per kwartaal.
Art. 16. De Ondernemingsraden worden op initiatief van de werkgever opgericht. Zij bestaan uit het
ondernemingshoofd en één of verscheidene door hem, overeenkomstig de door de Koning
vastgelegde bepalingen, aangewezen werkende en plaatsvervangende afgevaardigden die bevoegd
zijn om hem te vertegenwoordigen en te verbinden op grond van de leidinggevende functie die zij in
de onderneming vervullen.
Deze afgevaardigden, met inbegrip van het ondernemingshoofd, mogen niet talrijker zijn dan de
personeelsafgevaardigden.
De mandaten van de werkgeversafgevaardigden gelden voor vier jaar op voorwaarde dat zij de
vermelde leidinggevende functies niet verliezen; gedurende die periode blijven zij in functie tot de
datum van installatie van de kandidaten die bij de volgende verkiezingen door de werknemers
worden verkozen.
CAO nr.38 betreffende collectieve arbeidsovereenkomsten
Plichten van de werkgever in verband met werving en selectie
van werknemers
Art. 2bis. De werkgever is ertoe gehouden ten aanzien van de sollicitanten het principe van gelijke
behandeling na te leven, zoals bedoeld bij de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 95 van 10 oktober
2008 betreffende de gelijke behandeling gedurende alle fasen van de arbeidsrelatie.
Art. 3. De kosten van examens en onderzoeken, verricht in het raam van een selectieprocedure, zijn
voor rekening van de werkgever, indien hij daartoe de opdracht heeft gegeven.
Art. 4. Indien een sollicitant, die onderworpen is aan de werklozencontrole, aan een selectie-
onderzoek deelneemt, is de werkgever ertoe gehouden op verzoek van de sollicitant een
bewijsschrift te overhandigen waarop de datum en het uur van het bezoek worden vermeld alsook
desgevallend de reden waarom hij niet wordt in dienst genomen.
Art. 5. De werkgever houdt de stukken, die aan de sollicitatie zijn toegevoegd, gedurende een
redelijke termijn, ter beschikking van de sollicitant, indien deze wordt afgewezen.
, Art. 6. De werkgever mag de sollicitant niet vragen om gezegelde en eensluidend verklaarde
afschriften van diploma’s, getuigschriften, attesten en andere stukken over te maken. De werkgever
kan de sollicitant wel vragen om een goed leesbare kopie van het originele document te
overhandigen. In geval van twijfel over de waarachtigheid van de voorgelegde of opgestuurde kopie
kan de werkgever de sollicitant verzoeken om het voorleggen van het origineel document.
Verbintenissen van de ondertekenden partijen
Art. 11. De persoonlijke levenssfeer van de sollicitant zal bij de selectieprocedure worden
geëerbiedigd. Zulks impliceert dat vragen over het privéleven slechts verantwoord zijn indien zij
relevant zijn wegens de aard en de uitoefeningsvoorwaarden van de functie
Art. 13. De sollicitant is ertoe gehouden om te goeder trouw aan de selectieprocedure mee te werken
en alle noodzakelijke gegevens over beroeps- en studieverleden te verschaffen, wanneer deze
betrekking hebben op de aard en de uitoefeningsvoorwaarden van de functie.
Art. 15. De selectieprocedure moet binnen een redelijke termijn verlopen.
Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten
Algemene bepalingen
Art. 1. Arbeidsovereenkomstwet Art. 1. Deze wet regelt de arbeidsovereenkomsten voor werklieden,
bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden.
Art. 2. De arbeidsovereenkomst voor werklieden is de overeenkomst waarbij een werknemer, de
werkman, zich verbindt, tegen loon, onder gezag (...) van een werkgever in hoofdzaak handarbeid te
verrichten.
Art. 3. De arbeidsovereenkomst voor bedienden is de overeenkomst waarbij een werknemer, de
bediende, zich verbindt, tegen loon, onder gezag, (...) van een werkgever in hoofdzaak hoofdarbeid te
verrichten.
Art. 4. De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers is de overeenkomst waarbij een
werknemer, de handelsvertegenwoordiger, zich verbindt tegen loon cliëntele op te sporen en te
bezoeken met het oog op het onderhandelen over en het sluiten van zaken, verzekeringen
uitgezonderd, onder het gezag, voor rekening en in naam van een of meer opdrachtgevers.
