DE INVLOED VAN DELINQUENTE
JONGEREN OP DELINQUENTE PEERS
Profielwerkstuk
Door:
Klas:
Datum:
Vak: Nederlands
Begeleider:
,Inhoudsopgave
1. Voorwoord 2
2. Inleiding 3
2.1 Aanleiding tot onderzoek 3
2.2 Probleemstelling 3
2.3 Plan van aanpak 3
2.4 Verwachting 4
3. Resultaten 5
3.1 Een jongere ‘delinquent’ noemen 5
3.1.1 Vormen van jeugddelinquentie 5
3.1.2 Categorieën jeugddelinquenten 7
3.2 Soort zoekt soort 8
3.2.1 Onderzoek naar het selectieprincipe 8
3.2.2 Kwaliteit van vriendschap 10
3.3 De invloed van groepsdruk op jeugddelinquentie 11
3.3.1 Soorten groepsdruk 11
3.3.2 Gedragsovername als aanleiding van groepsdruk 11
3.4 De bijdrage van opvoeding aan jeugddelinquentie 13
3.4.1 Ouderlijke ondersteuning 13
3.4.2 Delinquente ouders 14
4. Conclusie & Discussie 16
5. Reflectie 17
6.1 Logboek 17
6.2 Verloop van het profielwerkstuk 19
6.3 Voorstel voor vervolgonderzoek 19
6. Literatuurlijst 20
Bijlage 1 Digitaal interview met Frank Weerman 22
Bijlage 2 Digitaal interview met André van der Laan 24
Bijlage 3 Digitaal interview met jeugdreclasseerder jeugdbescherming 25
Bijlage 4 Telefonisch interview met Anton van Wijk 27
1
, 1. Voorwoord
Voor u ligt mijn profielwerkstuk ‘de invloed van delinquente jongeren op
delinquente peers’. Ik heb dit profielwerkstuk geschreven in mijn eindexamenjaar
(6 VWO) aan schoolnaam.
Graag wil ik meneer X bedanken voor zijn begeleiding van mijn profielwerkstuk.
Daarnaast wil ik mijn waardering uitspreken over hoogleraar Frank Weerman, die
mij zeer heeft geholpen door middel van de informatie die hij mij heeft gegeven.
Ik wens u veel leesplezier toe.
Plaats, maand + jaartal
Naam
2. Inleiding
2
,2.1 Aanleiding tot onderzoek
Volgend jaar wil ik Psychologie of Pedagogische Wetenschappen gaan studeren.
Voor mijn profielwerkstuk leek het mij interessant om een onderwerp te kiezen in
de richting van mijn studiekeuze. Omdat ik nog twijfel tussen twee
vervolgstudies, heb ik besloten om ze te combineren. Het aspect jongeren past
bij Pedagogische Wetenschappen en de invloed die zij op elkaar hebben past bij
Psychologie.
2.2 Probleemstelling
Bij jeugdcriminaliteit heeft men al gauw een beeld van groepjes hangjongeren die
elkaar aansporen tot delinquent gedrag en vervolgens met de politie in aanraking
komen. Ze krijgen een straf voor hun misdaad, maar blijven omgaan met
dezelfde vrienden, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat. Hierdoor wordt
regelmatig de conclusie getrokken dat criminele vrienden de oorzaak zijn van de
misdaden die jongeren begaan. Dagelijks hoor je berichten over criminaliteit die
vaak tot de jeugd behoort: diefstal, drugshandel, geweld plegen, overvallen. Maar
valt er te zeggen dat deze misdaden alleen veroorzaakt zijn door de invloed van
delinquente vrienden? Of spelen anderen factoren ook een rol? Dit wil ik gaan
onderzoeken voor mijn profielwerkstuk. De onderzoeksvraag die ik hierbij heb
geformuleerd luidt:
“In hoeverre wordt de keuze van delinquentie bij jongeren van 12 tot 18 jaar
bepaald door delinquente peers?”
2.3 Plan van aanpak
Omdat kinderen tot 12 jaar nog niet met opzet misdaden begaan, heb ik besloten
om mijn onderzoek te richten op jongeren van 12 tot 18 jaar.
Het woord 'peer' komt van het Latijnse woord 'par' wat in het Engels 'equal'
betekent. Wanneer je 'on par' met iemand bent, sta je vertaald naar het
Nederlands, op gelijke voet met iemand.
Letterlijke betekenis van het woord ‘peer’ in het Cambridge woordenboek:
iemand van dezelfde leeftijd of iemand die dezelfde sociale positie of vermogen
heeft.
In mijn onderzoeksvraag heb ik bewust gekozen voor het woord 'peers' omdat de
woorden 'gelijken' of 'leeftijdsgenoten' vaak niet in overeenstemming zijn met de
desbetreffende situatie. Zo zijn leeftijdsgenoten niet altijd gelijk in hun doen en
laten en roept het begrip ‘gelijken’ nog meer vragen op. Het begrip peers omvat
bijvoorbeeld jongeren die bevriend zijn met elkaar of op hetzelfde niveau zijn qua
het volwassen worden of opleiding. Zodra jongeren op een bepaald gebied een
raakvlak of overeenkomst hebben, kan je spreken van peers.
Om mijn onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, ga ik eerst antwoorden
vinden op deelvragen die ik in aparte hoofdstukken zal behandelen:
3
, Wanneer wordt een jongere beschouwd als delinquent?
Hier bespreek ik wat jeugddelinquentie inhoudt en in wat voor vormen het
voorkomt.
Zoeken jongeren die delicten plegen bewust naar peers die ook delinquent
gedrag vertonen?
In dit deel benader ik mijn onderzoeksvraag vanuit een ander perspectief om
zo te kijken wat de rol van criminele jongere zelf is.
In hoeverre speelt groepsdruk een rol bij jeugddelinquentie?
In dit hoofdstuk leg ik uit wat het effect van groepsdruk is op
jeugddelinquentie.
In hoeverre draagt de opvoeding bij aan het ontstaan van
jeugddelinquentie?
Ik zal vertellen hoe opvoeding delinquent gedrag van jongeren kan voorkomen
en wat het effect is van het hebben van een criminele ouder op
jeugddelinquentie.
De informatie voor mijn profielwerkstuk is hoofdzakelijk afkomstig van literatuur.
Ik heb gekozen voor een literatuuronderzoek omdat dit hetgeen is wat ik
voornamelijk op mijn vervolgstudie zal moeten doen. Ook heb ik informatie
verkregen via een digitaal interview dat ik heb gestuurd naar specialisten op het
gebied van jeugdcriminaliteit.
Na het uitwerken van de deelvragen, zal ik een conclusie trekken wat het
antwoord zal vormen op mijn hoofdvraag.
2.4 Verwachting
Ik denk dat jongeren van 12 tot 18 jaar zich snel mee laten slepen in delinquente
activiteiten doordat ze bang zijn om vrienden te verliezen of om er niet bij te
horen.
Groepsdruk zal dan ook meestal de oorzaak zijn van jeugddelinquentie. Omdat je
vaak hoort dat jongeren delinquent gedrag vertonen in een groep, denk ik dat
delinquente jongeren bewust opzoek zijn naar delinquente peers en op die
manier een groep vormen. Ik verwacht dat opvoeding de manier waarop een
jongere tegen delinquentie aankijkt kan vormen, maar dat de invloed van een
peer groter is.
4
, 3. Resultaten
3.1 Een jongere ‘delinquent’ noemen
Wanneer je in woordenboeken op zoek gaat naar de betekenis van het woord
‘jeugddelinquent’, vind je geen definitie. De definitie van ‘delinquent’ is
daarentegen in veelvoud te vinden: ‘Iemand die een strafbaar feit pleegt.1
Maar betekent dit dan ook dat een jongere een crimineel is zodra hij de wetten
overtreedt? Valt er een onderscheid te maken tussen verschillende vormen van
jeugddelinquentie?
3.1.1 Vormen van jeugddelinquentie
Kickgedrag
Jongeren van 12 tot 18 jaar bevinden zich in de adolescentieperiode waarin zij
grenzen gaan verkennen. Een vorm van deze leeftijdsgebonden delinquentie is
kickgedrag.2 Vooral bij jongens is dit een vorm van ‘typisch’ gedrag waarmee zij
laten zien dat ze lef hebben. Hoe meer zij tonen wat zij durven, des te meer
ontzag zij krijgen van hun vrienden. Delicten die hierbij horen zijn meestal
gelegenheidscriminaliteit.3 Voorbeelden hiervan zijn diefstal en vandalisme. Deze
delicten vinden voornamelijk toevallig plaats doordat jongeren gebruik maken
van de gelegenheid die zich voordoet. Aanleidingen van gelegenheidscriminaliteit
zijn o.a. de ‘kick’, sensatiezucht en verveling. Ongeveer 60% van alle
Nederlandse jongeren vertoont tussen hun 12 de en 18de minimaal één keer
kickgedrag.4
Naarmate de jongeren ouder worden, verandert hun kijk op kickgedrag. Ze
beginnen het kinderachtig te vinden en realiseren dat in aanraking komen met
de politie, gevolgen heeft voor hun toekomst. Dit is een kenmerk van ‘crime de
passage’. 5
1
Hofman, M. (2018)
2
Ferwerda, H.B. (1992)
3
Jakobs, J.P., Ferwerda, H.B. & Beke, B.M.W.A. (2006)
4
Ferwerda, H.B. (2001)
5
Janssen, J. (1989)
5
JONGEREN OP DELINQUENTE PEERS
Profielwerkstuk
Door:
Klas:
Datum:
Vak: Nederlands
Begeleider:
,Inhoudsopgave
1. Voorwoord 2
2. Inleiding 3
2.1 Aanleiding tot onderzoek 3
2.2 Probleemstelling 3
2.3 Plan van aanpak 3
2.4 Verwachting 4
3. Resultaten 5
3.1 Een jongere ‘delinquent’ noemen 5
3.1.1 Vormen van jeugddelinquentie 5
3.1.2 Categorieën jeugddelinquenten 7
3.2 Soort zoekt soort 8
3.2.1 Onderzoek naar het selectieprincipe 8
3.2.2 Kwaliteit van vriendschap 10
3.3 De invloed van groepsdruk op jeugddelinquentie 11
3.3.1 Soorten groepsdruk 11
3.3.2 Gedragsovername als aanleiding van groepsdruk 11
3.4 De bijdrage van opvoeding aan jeugddelinquentie 13
3.4.1 Ouderlijke ondersteuning 13
3.4.2 Delinquente ouders 14
4. Conclusie & Discussie 16
5. Reflectie 17
6.1 Logboek 17
6.2 Verloop van het profielwerkstuk 19
6.3 Voorstel voor vervolgonderzoek 19
6. Literatuurlijst 20
Bijlage 1 Digitaal interview met Frank Weerman 22
Bijlage 2 Digitaal interview met André van der Laan 24
Bijlage 3 Digitaal interview met jeugdreclasseerder jeugdbescherming 25
Bijlage 4 Telefonisch interview met Anton van Wijk 27
1
, 1. Voorwoord
Voor u ligt mijn profielwerkstuk ‘de invloed van delinquente jongeren op
delinquente peers’. Ik heb dit profielwerkstuk geschreven in mijn eindexamenjaar
(6 VWO) aan schoolnaam.
Graag wil ik meneer X bedanken voor zijn begeleiding van mijn profielwerkstuk.
Daarnaast wil ik mijn waardering uitspreken over hoogleraar Frank Weerman, die
mij zeer heeft geholpen door middel van de informatie die hij mij heeft gegeven.
Ik wens u veel leesplezier toe.
Plaats, maand + jaartal
Naam
2. Inleiding
2
,2.1 Aanleiding tot onderzoek
Volgend jaar wil ik Psychologie of Pedagogische Wetenschappen gaan studeren.
Voor mijn profielwerkstuk leek het mij interessant om een onderwerp te kiezen in
de richting van mijn studiekeuze. Omdat ik nog twijfel tussen twee
vervolgstudies, heb ik besloten om ze te combineren. Het aspect jongeren past
bij Pedagogische Wetenschappen en de invloed die zij op elkaar hebben past bij
Psychologie.
2.2 Probleemstelling
Bij jeugdcriminaliteit heeft men al gauw een beeld van groepjes hangjongeren die
elkaar aansporen tot delinquent gedrag en vervolgens met de politie in aanraking
komen. Ze krijgen een straf voor hun misdaad, maar blijven omgaan met
dezelfde vrienden, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat. Hierdoor wordt
regelmatig de conclusie getrokken dat criminele vrienden de oorzaak zijn van de
misdaden die jongeren begaan. Dagelijks hoor je berichten over criminaliteit die
vaak tot de jeugd behoort: diefstal, drugshandel, geweld plegen, overvallen. Maar
valt er te zeggen dat deze misdaden alleen veroorzaakt zijn door de invloed van
delinquente vrienden? Of spelen anderen factoren ook een rol? Dit wil ik gaan
onderzoeken voor mijn profielwerkstuk. De onderzoeksvraag die ik hierbij heb
geformuleerd luidt:
“In hoeverre wordt de keuze van delinquentie bij jongeren van 12 tot 18 jaar
bepaald door delinquente peers?”
2.3 Plan van aanpak
Omdat kinderen tot 12 jaar nog niet met opzet misdaden begaan, heb ik besloten
om mijn onderzoek te richten op jongeren van 12 tot 18 jaar.
Het woord 'peer' komt van het Latijnse woord 'par' wat in het Engels 'equal'
betekent. Wanneer je 'on par' met iemand bent, sta je vertaald naar het
Nederlands, op gelijke voet met iemand.
Letterlijke betekenis van het woord ‘peer’ in het Cambridge woordenboek:
iemand van dezelfde leeftijd of iemand die dezelfde sociale positie of vermogen
heeft.
In mijn onderzoeksvraag heb ik bewust gekozen voor het woord 'peers' omdat de
woorden 'gelijken' of 'leeftijdsgenoten' vaak niet in overeenstemming zijn met de
desbetreffende situatie. Zo zijn leeftijdsgenoten niet altijd gelijk in hun doen en
laten en roept het begrip ‘gelijken’ nog meer vragen op. Het begrip peers omvat
bijvoorbeeld jongeren die bevriend zijn met elkaar of op hetzelfde niveau zijn qua
het volwassen worden of opleiding. Zodra jongeren op een bepaald gebied een
raakvlak of overeenkomst hebben, kan je spreken van peers.
Om mijn onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, ga ik eerst antwoorden
vinden op deelvragen die ik in aparte hoofdstukken zal behandelen:
3
, Wanneer wordt een jongere beschouwd als delinquent?
Hier bespreek ik wat jeugddelinquentie inhoudt en in wat voor vormen het
voorkomt.
Zoeken jongeren die delicten plegen bewust naar peers die ook delinquent
gedrag vertonen?
In dit deel benader ik mijn onderzoeksvraag vanuit een ander perspectief om
zo te kijken wat de rol van criminele jongere zelf is.
In hoeverre speelt groepsdruk een rol bij jeugddelinquentie?
In dit hoofdstuk leg ik uit wat het effect van groepsdruk is op
jeugddelinquentie.
In hoeverre draagt de opvoeding bij aan het ontstaan van
jeugddelinquentie?
Ik zal vertellen hoe opvoeding delinquent gedrag van jongeren kan voorkomen
en wat het effect is van het hebben van een criminele ouder op
jeugddelinquentie.
De informatie voor mijn profielwerkstuk is hoofdzakelijk afkomstig van literatuur.
Ik heb gekozen voor een literatuuronderzoek omdat dit hetgeen is wat ik
voornamelijk op mijn vervolgstudie zal moeten doen. Ook heb ik informatie
verkregen via een digitaal interview dat ik heb gestuurd naar specialisten op het
gebied van jeugdcriminaliteit.
Na het uitwerken van de deelvragen, zal ik een conclusie trekken wat het
antwoord zal vormen op mijn hoofdvraag.
2.4 Verwachting
Ik denk dat jongeren van 12 tot 18 jaar zich snel mee laten slepen in delinquente
activiteiten doordat ze bang zijn om vrienden te verliezen of om er niet bij te
horen.
Groepsdruk zal dan ook meestal de oorzaak zijn van jeugddelinquentie. Omdat je
vaak hoort dat jongeren delinquent gedrag vertonen in een groep, denk ik dat
delinquente jongeren bewust opzoek zijn naar delinquente peers en op die
manier een groep vormen. Ik verwacht dat opvoeding de manier waarop een
jongere tegen delinquentie aankijkt kan vormen, maar dat de invloed van een
peer groter is.
4
, 3. Resultaten
3.1 Een jongere ‘delinquent’ noemen
Wanneer je in woordenboeken op zoek gaat naar de betekenis van het woord
‘jeugddelinquent’, vind je geen definitie. De definitie van ‘delinquent’ is
daarentegen in veelvoud te vinden: ‘Iemand die een strafbaar feit pleegt.1
Maar betekent dit dan ook dat een jongere een crimineel is zodra hij de wetten
overtreedt? Valt er een onderscheid te maken tussen verschillende vormen van
jeugddelinquentie?
3.1.1 Vormen van jeugddelinquentie
Kickgedrag
Jongeren van 12 tot 18 jaar bevinden zich in de adolescentieperiode waarin zij
grenzen gaan verkennen. Een vorm van deze leeftijdsgebonden delinquentie is
kickgedrag.2 Vooral bij jongens is dit een vorm van ‘typisch’ gedrag waarmee zij
laten zien dat ze lef hebben. Hoe meer zij tonen wat zij durven, des te meer
ontzag zij krijgen van hun vrienden. Delicten die hierbij horen zijn meestal
gelegenheidscriminaliteit.3 Voorbeelden hiervan zijn diefstal en vandalisme. Deze
delicten vinden voornamelijk toevallig plaats doordat jongeren gebruik maken
van de gelegenheid die zich voordoet. Aanleidingen van gelegenheidscriminaliteit
zijn o.a. de ‘kick’, sensatiezucht en verveling. Ongeveer 60% van alle
Nederlandse jongeren vertoont tussen hun 12 de en 18de minimaal één keer
kickgedrag.4
Naarmate de jongeren ouder worden, verandert hun kijk op kickgedrag. Ze
beginnen het kinderachtig te vinden en realiseren dat in aanraking komen met
de politie, gevolgen heeft voor hun toekomst. Dit is een kenmerk van ‘crime de
passage’. 5
1
Hofman, M. (2018)
2
Ferwerda, H.B. (1992)
3
Jakobs, J.P., Ferwerda, H.B. & Beke, B.M.W.A. (2006)
4
Ferwerda, H.B. (2001)
5
Janssen, J. (1989)
5
