Algemene basis neurologie. (week 1, les 15-02-2019)
Zenuwweefsel
Het zenuwweefsel zit in de hersenen en het ruggenmerg en heeft vele uitlopers (zenuwen) door het
hele lichaam. Het zenuwweefsel bestaat uit 2 soorten cellen: Zenuwcellen (neuronen) en steuncellen
(neurogliacellen).
Zenuwcellen
Zenuwcellen (neuronen) worden gekenmerkt door een cellichaam met sterk vertakte uitlopers.
Hierdoor zijn zenuwcellen in staat om prikkels (impulsen) over bepaalde afstanden in het lichaam
voort te geleiden. De zenuwcellen vormen een netwerk van verbindingen tussen weefsels waar
prikkels worden opgevangen en de weefsels waar prikkels tot een reactie leiden.
Een zenuwcel bestaat uit:
- Een cellichaam met een kern.
- Een of meer kortere uitlopers (dendrieten); deze geleiden impulsen naar het cellichaam toe.
- 1 meestal zeer lange uitloper (neuriet); deze geleidt de impulsen van het cellichaam af.
Neuriet is ook wel axon (as). Een neuriet eindigt met een eindplaatje op een spier, of vormt met een
schakelplaats (synaps) een verbinding met een andere zenuwcel. De meeste uitlopers zijn omgeven
door mergschede (myelineschede) en door cellen die de voeding voorzien (de schede van Schwann).
De witte mergschede dient als isolatie. Hierdoor worden impulsen sneller vervoerd. Sommige cellen
hebben dit niet. Zij vervoeren impulsen langzamer.
Een zenuw is een kabel van een groot aantal neurieten buiten het centrale zenuwstelsel en is
omgeven door een bindweefselmantel. Witte stof wordt gevormd door neurieten met mergscheden.
Grijze stof bestaat uit cellichamen en dendrieten. In de hersenen ligt de grijze stof aan de buitenkant
en de witte stof daarbinnen. Dit is andersom in het ruggenmerg.
Een schakelplaats tussen neuronen heet een synaps. Als er een elektrisch impuls komt heeft het eind
van de neuriet een chemische stof af (neurotransmitter) in de schakelplaats. Dit prikkelt de volgende
zenuwcel waardoor een nieuw impuls bestaat.
Soorten zenuwcellen:
1. Sensorische neuronen (gevoelszenuwcellen); deze voeren de impulsen vanuit de zintuigen,
de huid en de slijmvliezen naar de hersenen. Sensorische neuronen worden ook wel
sensibele neuronen genoemd.
2. Motorische neuronen (bewegingszenuwcellen); brengen de opdrachten vanuit de hersenen
naar de spieren en klieren.
3. Schakelneuronen (schakelzenuwcellen); brengen binnen hersenen en ruggenmerg impulsen
over van het ene neuron op de andere.
Steuncellen
Steuncellen (neurogliacellen) bevinden zich tussen de zenuwcellen. Zij zorgen voor steun en voeding
van zenuwcellen. Ook spelen ze een rol bij bescherming van zenuwcellen tegen schadelijke
invloeden.
Anatomische indeling
Centrale zenuwstelsel (onderdelen van zenuwstelsel binnen de schedel en wervelkolom)
Hoofdstructuur: hersenen en ruggenmerg.
Onderdelen: grote hersenen (cerebrum), tussenhersenen, hersenstam, kleine hersenen (cerebellum).
, Perifeer zenuwstelsel (gelegen buiten het centrum, verspreid tot in de uiteinden van het lichaam)
Hoofdstructuur: zenuwen, sympathische grensstreng.
Onderdelen: 12 paar hersenzenuwen, 31 (32) paar ruggenmerg zenuwen.
Hersenen
De grote hersenen (Cerebrum):
Bestaan uit 2 helften (hemisferen) die door een diepe groeve in de lengterichting van elkaar zijn
gescheiden. Door de hersenbalk staan ze met elkaar in verbinding. Elke hersenhelft bevat de
volgende kwabben:
- Voorhoofdskwab (frontaalkwab)
- Wandbeenkwab (patiëtaalkwab)
- Slaapkwab (temporaalwkab)
- Achterhoofdskwab (occipitaalkwab)
Frontaalkwab.
- Executieve functies (plannen, organiseren)
- Motorische articulatie (motorische functies)
- Taal / grammatica
- Gebied: Broca
Temporaalkwab.
- Auditieve analyse
- Gehoor (tot je nemen)
Occipitaalkwab. Pariëtaalkwab.
- Visus. Sensoriek, geheugen, praxis.
Praxis = handelen.
(plannen en organiseren +
Uitvoeren) willekeurige func.
Elke hersenhelft bevat 2 groeven:
- Centrale groeve: een diepe verticaal lopende groeve die de scheiding vormt tussen de
voorhoofdskwab en de wandbeenkwab.
- Laterale groeve: een diepe groeve tussen de voorhoofdkwab en de slaapkwab.
Rondom deze groeve bevinden zich schorsvelden (centra) die elk een eigen functie hebben. Er zijn
schorsvelden die prikkels ontvangen en er zijn die prikkels uitzenden. Zo onderscheid je:
- De sensorische schors; (blauw) hier komen prikkels binnen die vanuit de zintuigen door
aanvoerende (afferente) zenuwbanen worden aangevoerd. Ieder zintuig heeft zijn eigen
gewaarwordingsgebied. In dit veld komen ook gevoelsprikkels vanuit het lichaam binnen die
te maken hebben met pijn en tasten.
- De motorische schors; (rood) hier worden prikkels door afvoerende (efferente)
zenuwbanen uitgezonden naar de spieren of klieren waardoor beweging of
afscheiding mogelijk worden.
Zenuwweefsel
Het zenuwweefsel zit in de hersenen en het ruggenmerg en heeft vele uitlopers (zenuwen) door het
hele lichaam. Het zenuwweefsel bestaat uit 2 soorten cellen: Zenuwcellen (neuronen) en steuncellen
(neurogliacellen).
Zenuwcellen
Zenuwcellen (neuronen) worden gekenmerkt door een cellichaam met sterk vertakte uitlopers.
Hierdoor zijn zenuwcellen in staat om prikkels (impulsen) over bepaalde afstanden in het lichaam
voort te geleiden. De zenuwcellen vormen een netwerk van verbindingen tussen weefsels waar
prikkels worden opgevangen en de weefsels waar prikkels tot een reactie leiden.
Een zenuwcel bestaat uit:
- Een cellichaam met een kern.
- Een of meer kortere uitlopers (dendrieten); deze geleiden impulsen naar het cellichaam toe.
- 1 meestal zeer lange uitloper (neuriet); deze geleidt de impulsen van het cellichaam af.
Neuriet is ook wel axon (as). Een neuriet eindigt met een eindplaatje op een spier, of vormt met een
schakelplaats (synaps) een verbinding met een andere zenuwcel. De meeste uitlopers zijn omgeven
door mergschede (myelineschede) en door cellen die de voeding voorzien (de schede van Schwann).
De witte mergschede dient als isolatie. Hierdoor worden impulsen sneller vervoerd. Sommige cellen
hebben dit niet. Zij vervoeren impulsen langzamer.
Een zenuw is een kabel van een groot aantal neurieten buiten het centrale zenuwstelsel en is
omgeven door een bindweefselmantel. Witte stof wordt gevormd door neurieten met mergscheden.
Grijze stof bestaat uit cellichamen en dendrieten. In de hersenen ligt de grijze stof aan de buitenkant
en de witte stof daarbinnen. Dit is andersom in het ruggenmerg.
Een schakelplaats tussen neuronen heet een synaps. Als er een elektrisch impuls komt heeft het eind
van de neuriet een chemische stof af (neurotransmitter) in de schakelplaats. Dit prikkelt de volgende
zenuwcel waardoor een nieuw impuls bestaat.
Soorten zenuwcellen:
1. Sensorische neuronen (gevoelszenuwcellen); deze voeren de impulsen vanuit de zintuigen,
de huid en de slijmvliezen naar de hersenen. Sensorische neuronen worden ook wel
sensibele neuronen genoemd.
2. Motorische neuronen (bewegingszenuwcellen); brengen de opdrachten vanuit de hersenen
naar de spieren en klieren.
3. Schakelneuronen (schakelzenuwcellen); brengen binnen hersenen en ruggenmerg impulsen
over van het ene neuron op de andere.
Steuncellen
Steuncellen (neurogliacellen) bevinden zich tussen de zenuwcellen. Zij zorgen voor steun en voeding
van zenuwcellen. Ook spelen ze een rol bij bescherming van zenuwcellen tegen schadelijke
invloeden.
Anatomische indeling
Centrale zenuwstelsel (onderdelen van zenuwstelsel binnen de schedel en wervelkolom)
Hoofdstructuur: hersenen en ruggenmerg.
Onderdelen: grote hersenen (cerebrum), tussenhersenen, hersenstam, kleine hersenen (cerebellum).
, Perifeer zenuwstelsel (gelegen buiten het centrum, verspreid tot in de uiteinden van het lichaam)
Hoofdstructuur: zenuwen, sympathische grensstreng.
Onderdelen: 12 paar hersenzenuwen, 31 (32) paar ruggenmerg zenuwen.
Hersenen
De grote hersenen (Cerebrum):
Bestaan uit 2 helften (hemisferen) die door een diepe groeve in de lengterichting van elkaar zijn
gescheiden. Door de hersenbalk staan ze met elkaar in verbinding. Elke hersenhelft bevat de
volgende kwabben:
- Voorhoofdskwab (frontaalkwab)
- Wandbeenkwab (patiëtaalkwab)
- Slaapkwab (temporaalwkab)
- Achterhoofdskwab (occipitaalkwab)
Frontaalkwab.
- Executieve functies (plannen, organiseren)
- Motorische articulatie (motorische functies)
- Taal / grammatica
- Gebied: Broca
Temporaalkwab.
- Auditieve analyse
- Gehoor (tot je nemen)
Occipitaalkwab. Pariëtaalkwab.
- Visus. Sensoriek, geheugen, praxis.
Praxis = handelen.
(plannen en organiseren +
Uitvoeren) willekeurige func.
Elke hersenhelft bevat 2 groeven:
- Centrale groeve: een diepe verticaal lopende groeve die de scheiding vormt tussen de
voorhoofdskwab en de wandbeenkwab.
- Laterale groeve: een diepe groeve tussen de voorhoofdkwab en de slaapkwab.
Rondom deze groeve bevinden zich schorsvelden (centra) die elk een eigen functie hebben. Er zijn
schorsvelden die prikkels ontvangen en er zijn die prikkels uitzenden. Zo onderscheid je:
- De sensorische schors; (blauw) hier komen prikkels binnen die vanuit de zintuigen door
aanvoerende (afferente) zenuwbanen worden aangevoerd. Ieder zintuig heeft zijn eigen
gewaarwordingsgebied. In dit veld komen ook gevoelsprikkels vanuit het lichaam binnen die
te maken hebben met pijn en tasten.
- De motorische schors; (rood) hier worden prikkels door afvoerende (efferente)
zenuwbanen uitgezonden naar de spieren of klieren waardoor beweging of
afscheiding mogelijk worden.
