Ademen zonder obstakels – Fikkers
De voornaamste indicatie voor een tracheotomie is langdurige noodzaak van mechanische
beademing. Bijvoorbeeld vanwege:
- ernstige spierzwakte
- postmulti-orgaanfalen
- Glasgow-comascore lager dan 8 en/of een sterk verminderde slik- en hoestfunctie
- sterk verminderde longfunctie vóór opname of noodzaak tot reïntubatie wegens
sputumretentie
- Een andere belangrijke indicatie voor een tracheotomie – meestal buiten de intensive care –
is een bovenste-luchtwegobstructie.
Voordelen t.o.v. endotracheale intubatie (beademingsbuis inbrengen):
- geen risico is op beschadiging van de stembanden en andere delen van de larynx.
- hoofd kan vrijer bewegen.
- Mondverzorging en bronchiaal toilet zijn eenvoudiger te verrichten en omdat het sputum
een kortere weg hoeft af te leggen, kan de patiënt gemakkelijker ophoesten.
- Tijdens de beademing is de ademwegweerstand lager en de ademarbeid minder, waardoor
ontwennen van de beademing gemakkelijker zal verlopen.
- De luchtweg is beter beveiligd, omdat een tracheacanule in het algemeen gemakkelijker te
vervangen is dan een endotracheale tube.
- De patiënt kan – wanneer de cuff leeg is – gemakkelijker spreken, eten en drinken.
Complicaties:
- Bloedingen:
Vooral bij patiënten met stollingsstoornissen kunnen bloedingen optreden. Hierbij is van belang dat
de cuff van de canule is opgeblazen, om aspiratie van bloed te voorkomen en de bloeding te
tamponneren.
- Subcutaan emfyseem:
= Als gevolg van een abnormale opening aan de buitenzijde van het strottenhoofd (larynx),
de luchtpijp (trachea) of de longen lekt lucht weg naar de onderhuidse weefsels. Hierdoor zwelt de
huid op en kan men een soort 'knisperen' voelen onder de huid als teken van lucht tussen de
weefsels.
Dit komt voor wanneer de operatiewond te groot is, wanneer in eerste instantie een gevensterde
canule gebruikt wordt of wanneer de canule verkeerd is geplaatst, een zogenaamde fausse route. In
dit laatste geval is geen beademing mogelijk.
- Verstopping tracheacanule:
Door een bloeding kunnen bloedstolsels ontstaan in de canule. Ook kan door het indikken van mucus
(slijm) de canule worden afgesloten door mucusproppen. De meest voorkomende oorzaak van
sterfte onder patiënten met een tracheotomie is een canuleobstructie en/of dislocatie (verplaatsing)
zonder de mogelijkheid om een veilige luchtweg te herstellen
- Infectie:
Het gebied rondom het tracheostoma kan geïnfecteerd raken. Gebruikelijke behandeling met
antibiotica en eventueel chirurgie is dan geïndiceerd.
, Omdat de canule onder de stembanden wordt geplaatst, kan er geen lucht meer omhoog naar de
stembanden en kan de patiënt dus ook niet hoorbaar spreken wanneer de cuff is opgeblazen.
Ook het slikken is lastiger met een tracheacanule, zeker bij oudere patiënten die al een lichte
slikstoornis hadden. De logopedist kijkt mee met de slikstoornis en zal die kunnen behandelen vanaf
het moment dat de cuff even leeg kan. De patiënt eten of drinken geven met een opgeblazen cuff
wordt in het algemeen afgeraden, omdat de cuff wel materiaal waar de patiënt zich in verslikt heeft
(deels) kan tegenhouden, maar de patiënt door de cuff niet voelt wat hij doet en dus niet op het
verslikken kan reageren.
Canulezorg direct na inbrengen….
heat/ moisture exchanger (HME): in een plastic omhulsel bevindt zich een opgevouwen papieren of
aluminium strook, die bij uitademing een deel van de uitgeademde waterdamp passief opvangt om
die bij de inademing weer terug te geven. Het fi ltermedium verwarmt en bevochtigt de lucht.
Canule wisselen: Is de patiënt in staat om te spreken, dan is te overwegen een gevensterde canule in
te brengen en dit te combineren met een spreekklepje. Ook kan de arts besluiten een kleinere maat
canule in te brengen (‘downsizen’). Dit vergemakkelijkt het spreken, omdat de patiënt met een
kleinere canule meer ruimte heeft om uit te ademen langs de canule. Bijkomend voordeel is dat het
stoma fraaier dicht zal groeien.
Decanuleren:
Een gecuffte canule met binnencanule verwissel je in de regel elke twee maanden. Als de canule niet
meer nodig is, kan de patiënt worden gedecanuleerd. Dat kan als de patiënt:
1. stabiel is, met een Glasgow-comascore van 8 of meer;
2. adequaat kan hoesten en slikken;
3. goed kan ademen met een lege cuff gedurende minstens 24 uur en bovendien het
spreekventiel enkele uren achtereen kan verdragen met behoud van adequate
zuurstofsaturatie.
Saturatiemonitoring (zuurstofgehalte in bloed in de gaten houden) is na het decanuleren nog steeds
essentieel. Als er sprake is van een slikstoornis zal de logopedist opnieuw meekijken en de
slikstoornis verder behandelen.
De voornaamste indicatie voor een tracheotomie is langdurige noodzaak van mechanische
beademing. Bijvoorbeeld vanwege:
- ernstige spierzwakte
- postmulti-orgaanfalen
- Glasgow-comascore lager dan 8 en/of een sterk verminderde slik- en hoestfunctie
- sterk verminderde longfunctie vóór opname of noodzaak tot reïntubatie wegens
sputumretentie
- Een andere belangrijke indicatie voor een tracheotomie – meestal buiten de intensive care –
is een bovenste-luchtwegobstructie.
Voordelen t.o.v. endotracheale intubatie (beademingsbuis inbrengen):
- geen risico is op beschadiging van de stembanden en andere delen van de larynx.
- hoofd kan vrijer bewegen.
- Mondverzorging en bronchiaal toilet zijn eenvoudiger te verrichten en omdat het sputum
een kortere weg hoeft af te leggen, kan de patiënt gemakkelijker ophoesten.
- Tijdens de beademing is de ademwegweerstand lager en de ademarbeid minder, waardoor
ontwennen van de beademing gemakkelijker zal verlopen.
- De luchtweg is beter beveiligd, omdat een tracheacanule in het algemeen gemakkelijker te
vervangen is dan een endotracheale tube.
- De patiënt kan – wanneer de cuff leeg is – gemakkelijker spreken, eten en drinken.
Complicaties:
- Bloedingen:
Vooral bij patiënten met stollingsstoornissen kunnen bloedingen optreden. Hierbij is van belang dat
de cuff van de canule is opgeblazen, om aspiratie van bloed te voorkomen en de bloeding te
tamponneren.
- Subcutaan emfyseem:
= Als gevolg van een abnormale opening aan de buitenzijde van het strottenhoofd (larynx),
de luchtpijp (trachea) of de longen lekt lucht weg naar de onderhuidse weefsels. Hierdoor zwelt de
huid op en kan men een soort 'knisperen' voelen onder de huid als teken van lucht tussen de
weefsels.
Dit komt voor wanneer de operatiewond te groot is, wanneer in eerste instantie een gevensterde
canule gebruikt wordt of wanneer de canule verkeerd is geplaatst, een zogenaamde fausse route. In
dit laatste geval is geen beademing mogelijk.
- Verstopping tracheacanule:
Door een bloeding kunnen bloedstolsels ontstaan in de canule. Ook kan door het indikken van mucus
(slijm) de canule worden afgesloten door mucusproppen. De meest voorkomende oorzaak van
sterfte onder patiënten met een tracheotomie is een canuleobstructie en/of dislocatie (verplaatsing)
zonder de mogelijkheid om een veilige luchtweg te herstellen
- Infectie:
Het gebied rondom het tracheostoma kan geïnfecteerd raken. Gebruikelijke behandeling met
antibiotica en eventueel chirurgie is dan geïndiceerd.
, Omdat de canule onder de stembanden wordt geplaatst, kan er geen lucht meer omhoog naar de
stembanden en kan de patiënt dus ook niet hoorbaar spreken wanneer de cuff is opgeblazen.
Ook het slikken is lastiger met een tracheacanule, zeker bij oudere patiënten die al een lichte
slikstoornis hadden. De logopedist kijkt mee met de slikstoornis en zal die kunnen behandelen vanaf
het moment dat de cuff even leeg kan. De patiënt eten of drinken geven met een opgeblazen cuff
wordt in het algemeen afgeraden, omdat de cuff wel materiaal waar de patiënt zich in verslikt heeft
(deels) kan tegenhouden, maar de patiënt door de cuff niet voelt wat hij doet en dus niet op het
verslikken kan reageren.
Canulezorg direct na inbrengen….
heat/ moisture exchanger (HME): in een plastic omhulsel bevindt zich een opgevouwen papieren of
aluminium strook, die bij uitademing een deel van de uitgeademde waterdamp passief opvangt om
die bij de inademing weer terug te geven. Het fi ltermedium verwarmt en bevochtigt de lucht.
Canule wisselen: Is de patiënt in staat om te spreken, dan is te overwegen een gevensterde canule in
te brengen en dit te combineren met een spreekklepje. Ook kan de arts besluiten een kleinere maat
canule in te brengen (‘downsizen’). Dit vergemakkelijkt het spreken, omdat de patiënt met een
kleinere canule meer ruimte heeft om uit te ademen langs de canule. Bijkomend voordeel is dat het
stoma fraaier dicht zal groeien.
Decanuleren:
Een gecuffte canule met binnencanule verwissel je in de regel elke twee maanden. Als de canule niet
meer nodig is, kan de patiënt worden gedecanuleerd. Dat kan als de patiënt:
1. stabiel is, met een Glasgow-comascore van 8 of meer;
2. adequaat kan hoesten en slikken;
3. goed kan ademen met een lege cuff gedurende minstens 24 uur en bovendien het
spreekventiel enkele uren achtereen kan verdragen met behoud van adequate
zuurstofsaturatie.
Saturatiemonitoring (zuurstofgehalte in bloed in de gaten houden) is na het decanuleren nog steeds
essentieel. Als er sprake is van een slikstoornis zal de logopedist opnieuw meekijken en de
slikstoornis verder behandelen.
