Samenvatting gerechtelijke geneeskunde en criminalistiek
2022-2023
Inhoud:
1) Forensische geneeskunde
● Definitie en opdrachten van de forensische geneeskunde
● Wettelijke bronnen van de forensische geneeskunde
● Aanstelling van deskundigen in strafzaken
2) Forensische pathologie
● De politionele lijkschouw & crime scene
● De forensische autopsie
● De postmortale identificatie
● Thanatologie
● Thanato-etiologie (= leer van de verschillende doodsoorzaken)
3) Klinische forensische geneeskunde
● Kindermishandeling en -verwaarlozing
● Fysiek geweld bij volwassenen
● Seksuele agressie
● Alcohol en druggebruik in het verkeer
● Rijvaardigheid
4) Medische criminalistiek (gastlessen)
● Inleidende begrippen in verband met het forensisch sporenonderzoek
● Uit- of afscheidingssporen van menselijke oorsprong
● Vormsporen van menselijke oorsprong
● Vormsporen van niet-biologische oorsprong achtergelaten door menselijke
tussenkomst
● Forensische odontologie
● Forensische Ballistiek
● Forensische DNA-onderzoek
DEEL: FORENSISCHE GENEESKUNDE
Hoofdstuk 1: Inleiding
1 . Terminologie forensische geneeskunde
● “Forensisch” komt van het Latijns woord: Forum ⇒ Forum Romanum
○ = een plaats waar het volk bijeen komt om publieke zaken te bespreken en
waar in de basilica (in het openbaar) het Romeins recht werd uitgeoefend
○ Tot op het heden ⇒ openbaarheid van vaststellingen bv.: hof van assisen.
○ Vroeger werd het gerechtelijke geneeskunde genoemd, pas in het begin van
deze eeuw forensische geneeskunde.
○ Verschillen in talen:
1
, ■ Nederlands: forensische geneeskunde, forensische pathologie,
gerechtelijke geneeskunde, medicolegale geneeskunde.
■ Engels: Forensic medicine, forensic pathology, legal medicine
■ Duits: Forensische Medizin, Gerichtliche medizin, Gerichtsmedizin,
Rechtsmedizin
■ Frans: Médicine légale, pathologie médico-légale (houden vast aan
hun taalgebruik ⇒ nog niet vertrouwd met het woord forensic)
1.1 Definitie forensische geneeskunde
= een geneeskundige specialiteit die gebruik maakt van specifieke geneeskundige kennis
en vaardigheden om een deskundig advies te kunnen geven aan de bevoegde
gerechtelijke instanties op gerezen rechtsvragen, van medische aard, en dit binnen de
toepassing van het strafrecht.
● In ons land = geneeskundige specialiteit ⇒ wordt beoefend door artsen!
● In ons land heeft een magistraat een vrije keuze in welke deskundige (arts) hij zal
vorderen of aanstellen om een welomschreven opdracht te vervullen en hem
hierover een advies te geven.
○ (let op: vrije keuze, dus geen verplichting + magistraat is niet verbonden aan
één bepaalde deskundige!)
○ In sommige landen zoals Duitsland en Zwitserland is dit wel verplicht! =
forensische geneeskunde wordt in elk land anders uitgevoerd!
⇒ Specifieke geneeskundige kennis en vaardigheden
● M.B. van 27 februari 2002 ⇒ tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de
erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten voor de
specialiteit van gerechtelijke geneeskunde, B.S. 11 juli 2002.
○ = een arts moet een extra opleiding van tenminste 5 jaar volgen
(master-na-master) + erkenning van een commissie krijgen om forensische
arts te kunnen worden (in een erkende dienst stage volgen met een erkende
stagementor)
● = gerechtelijke geneeskunde: medische expertise binnen strafrecht in het kader van
burgerlijke belangen.
2 . Complexiteit van een medisch forensisch onderzoek
2
, ⇒ Afhankelijk van uw opdracht!
● Eenvoudige vraagstelling => iemand onderzoeken + letsels beschrijven = persoon
onderzoeken & opsomming van de letsels
● Complexe vraagstelling => bv causaliteit tussen een bepaald letsel en de medische
voorgeschiedenis van het slachtoffer => nood aan forensisch medisch onderzoek &
klinische gegevens in verband met medisch onderzoek.
○ In vele gevallen een medisch dossier nodig!
○ Politionele gegevens die we terugvinden in het strafdossier!
○ Kan een tijd duren tot deze informatie verzameld is en verwerkt om een
advies te gaan formuleren.
● Gegevens moeten samengevoegd worden tot een eindverslag te komen => complex!
3 . Opdrachten van een forensische geneeskunde
= onderzoek van slachtoffers van een misdrijf (levend of overleden) om gegevens te
verzamelen over sporen, elementen die helpen met de reconstructie en dingen die de
magistratuur en politie kunnen helpen bij het vinden van de waarheid en bewijsvoering.
3.1 Onderzoek van personen
⇒ In het kader van het Strafrecht ⇒ strafrechtelijke belangen (maar niet tegensprekelijk!)
1 ) Levenden
○ Aard, oorzaak en gevolgen van verwondingen (= lestelbilan)
■ = In het kader van poging tot doodslag, vechtpartij, intrafamiliaal
geweld, ongeval,...
○ Medische fout ⇒ college van deskundigen (bv iemand in behandeling
geweest bij arts en heeft daardoor schade ondervonden en is de mening
gegeven dat er een medische fout was, waardoor men klacht kan neerleggen
en wordt een college van deskundigen aangesteld (meestal ook wetsdokter)
+ aangevuld door specialisten van de materie dat het bestaat).
○ Seksueel geweld
■ Vroeger vooral een taak van de wetsdokter
■ Nu: Heden evolutie naar zorgcentra na seksueel geweld (ZSG)
● Medische zorg => arts (meestal gynaecoloog)
● Psychische zorg => psycholoog
● Sporenonderzoek => verpleegkundige
○ forensisch sporenonderzoek => wetsdokter is vaak de
eerste die een slachtoffer kan onderzoeken.
● Aangifte bij politie
● Opvolging - medisch / psychologisch
● Geschiktheid tot …
■ Verhoord worden
■ Opgesloten worden
■ Besturen van voertuig
■ Deelname aan jury van het Hof van Assisen
■ Getuigen in een proces
⇒ Levenden: verdachte(n)
3
2022-2023
Inhoud:
1) Forensische geneeskunde
● Definitie en opdrachten van de forensische geneeskunde
● Wettelijke bronnen van de forensische geneeskunde
● Aanstelling van deskundigen in strafzaken
2) Forensische pathologie
● De politionele lijkschouw & crime scene
● De forensische autopsie
● De postmortale identificatie
● Thanatologie
● Thanato-etiologie (= leer van de verschillende doodsoorzaken)
3) Klinische forensische geneeskunde
● Kindermishandeling en -verwaarlozing
● Fysiek geweld bij volwassenen
● Seksuele agressie
● Alcohol en druggebruik in het verkeer
● Rijvaardigheid
4) Medische criminalistiek (gastlessen)
● Inleidende begrippen in verband met het forensisch sporenonderzoek
● Uit- of afscheidingssporen van menselijke oorsprong
● Vormsporen van menselijke oorsprong
● Vormsporen van niet-biologische oorsprong achtergelaten door menselijke
tussenkomst
● Forensische odontologie
● Forensische Ballistiek
● Forensische DNA-onderzoek
DEEL: FORENSISCHE GENEESKUNDE
Hoofdstuk 1: Inleiding
1 . Terminologie forensische geneeskunde
● “Forensisch” komt van het Latijns woord: Forum ⇒ Forum Romanum
○ = een plaats waar het volk bijeen komt om publieke zaken te bespreken en
waar in de basilica (in het openbaar) het Romeins recht werd uitgeoefend
○ Tot op het heden ⇒ openbaarheid van vaststellingen bv.: hof van assisen.
○ Vroeger werd het gerechtelijke geneeskunde genoemd, pas in het begin van
deze eeuw forensische geneeskunde.
○ Verschillen in talen:
1
, ■ Nederlands: forensische geneeskunde, forensische pathologie,
gerechtelijke geneeskunde, medicolegale geneeskunde.
■ Engels: Forensic medicine, forensic pathology, legal medicine
■ Duits: Forensische Medizin, Gerichtliche medizin, Gerichtsmedizin,
Rechtsmedizin
■ Frans: Médicine légale, pathologie médico-légale (houden vast aan
hun taalgebruik ⇒ nog niet vertrouwd met het woord forensic)
1.1 Definitie forensische geneeskunde
= een geneeskundige specialiteit die gebruik maakt van specifieke geneeskundige kennis
en vaardigheden om een deskundig advies te kunnen geven aan de bevoegde
gerechtelijke instanties op gerezen rechtsvragen, van medische aard, en dit binnen de
toepassing van het strafrecht.
● In ons land = geneeskundige specialiteit ⇒ wordt beoefend door artsen!
● In ons land heeft een magistraat een vrije keuze in welke deskundige (arts) hij zal
vorderen of aanstellen om een welomschreven opdracht te vervullen en hem
hierover een advies te geven.
○ (let op: vrije keuze, dus geen verplichting + magistraat is niet verbonden aan
één bepaalde deskundige!)
○ In sommige landen zoals Duitsland en Zwitserland is dit wel verplicht! =
forensische geneeskunde wordt in elk land anders uitgevoerd!
⇒ Specifieke geneeskundige kennis en vaardigheden
● M.B. van 27 februari 2002 ⇒ tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de
erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten voor de
specialiteit van gerechtelijke geneeskunde, B.S. 11 juli 2002.
○ = een arts moet een extra opleiding van tenminste 5 jaar volgen
(master-na-master) + erkenning van een commissie krijgen om forensische
arts te kunnen worden (in een erkende dienst stage volgen met een erkende
stagementor)
● = gerechtelijke geneeskunde: medische expertise binnen strafrecht in het kader van
burgerlijke belangen.
2 . Complexiteit van een medisch forensisch onderzoek
2
, ⇒ Afhankelijk van uw opdracht!
● Eenvoudige vraagstelling => iemand onderzoeken + letsels beschrijven = persoon
onderzoeken & opsomming van de letsels
● Complexe vraagstelling => bv causaliteit tussen een bepaald letsel en de medische
voorgeschiedenis van het slachtoffer => nood aan forensisch medisch onderzoek &
klinische gegevens in verband met medisch onderzoek.
○ In vele gevallen een medisch dossier nodig!
○ Politionele gegevens die we terugvinden in het strafdossier!
○ Kan een tijd duren tot deze informatie verzameld is en verwerkt om een
advies te gaan formuleren.
● Gegevens moeten samengevoegd worden tot een eindverslag te komen => complex!
3 . Opdrachten van een forensische geneeskunde
= onderzoek van slachtoffers van een misdrijf (levend of overleden) om gegevens te
verzamelen over sporen, elementen die helpen met de reconstructie en dingen die de
magistratuur en politie kunnen helpen bij het vinden van de waarheid en bewijsvoering.
3.1 Onderzoek van personen
⇒ In het kader van het Strafrecht ⇒ strafrechtelijke belangen (maar niet tegensprekelijk!)
1 ) Levenden
○ Aard, oorzaak en gevolgen van verwondingen (= lestelbilan)
■ = In het kader van poging tot doodslag, vechtpartij, intrafamiliaal
geweld, ongeval,...
○ Medische fout ⇒ college van deskundigen (bv iemand in behandeling
geweest bij arts en heeft daardoor schade ondervonden en is de mening
gegeven dat er een medische fout was, waardoor men klacht kan neerleggen
en wordt een college van deskundigen aangesteld (meestal ook wetsdokter)
+ aangevuld door specialisten van de materie dat het bestaat).
○ Seksueel geweld
■ Vroeger vooral een taak van de wetsdokter
■ Nu: Heden evolutie naar zorgcentra na seksueel geweld (ZSG)
● Medische zorg => arts (meestal gynaecoloog)
● Psychische zorg => psycholoog
● Sporenonderzoek => verpleegkundige
○ forensisch sporenonderzoek => wetsdokter is vaak de
eerste die een slachtoffer kan onderzoeken.
● Aangifte bij politie
● Opvolging - medisch / psychologisch
● Geschiktheid tot …
■ Verhoord worden
■ Opgesloten worden
■ Besturen van voertuig
■ Deelname aan jury van het Hof van Assisen
■ Getuigen in een proces
⇒ Levenden: verdachte(n)
3
