TOETSSTOF TOELATINGSTOETSEN PABO
NATUUR & TECHNIEK
STUDIOPABO
1
,TOETSSTOF PABO TOELATINGSTOETSEN NATUUR
THEMA: DIEREN
PARAGRAAF 1: CELLEN
Cellen van planten en dieren
- Alle planten, schimmels, bacteriën en dieren bestaan ui cellen.
- Alle levende inhoud van een cel = protoplasma.
- Planten en dieren protoplasma = cytoplasma + kern.
- In het cytoplasma drijven de organellen (= onderdelen van de cel met een bepaalde functie)
Plantencel
- Plastiden:
• Bevinden zich in het cytoplasma van plantencellen.
• Chloroplasten: Bladgroenkorrels.
Deze korrels geven de plant een groene kleur.
• Chromoplasten: Gekleurde korrels.
Chromoplasten zijn veranderde chloroplasten.
• Leukoplasten: Zetmeelkorrels.
Hier slaan planten hun reserve voedsel op.
- Celmembraan:
• De buitenste laag van het cytoplasma.
- Vacuole:
• Een blaasje gevuld met vocht.
• Omgeven door een vacuolemembraan.
• Jonge plantencellen bevatten meerdere vacuolen.
• Oudere plantencellen hebben 1 grote centrale vacuole.
- Cytoplasma:
• Bestaat uit een stroperige substantie waarin organellen drijven.
• Bestaat voor 60 tot 95% uit water.
• Cytoplasma ligt in een dunne laag tegen de celwand aan (=wandstandig cytoplasma)
- Celwand:
• Is een tussencelstof.
• Zorgt voor stevigheid.
• Celwand bij planten bestaat uit cellulose.
- Celkern:
• Bestaat uit kernplasma.
• Regelt allerlei processen in de cel.
• In de kern liggen de chromosomen.
- Kernmembraan:
• Buitenste laag van het kernplasma
- Intercellulaire ruimten:
• Kleine holten tussen de celwanden van naburige cellen.
• Deze holten zijn gevuld met lucht of water.
2
,Dierlijke cel
- celmembraan:
• Buitenste laag van het cytoplasma.
• Zorgt ervoor dat alle cel onderdelen binnen de cel blijven.
- Celkern:
• Bestaat uit kernplasma.
• Regelt allerlei processen in de cel.
• Bevat de chromosomen met de erfelijke eigenschappen. (DNA)
- Kernmembraan:
• Buitenste laag van het kernplasma.
• Zorgt ervoor dat de chromosomen met erfelijke eigenschappen in de
kern blijft.
- Cytoplasma:
• Bestaat uit een stroperige basissubstantie waarin organellen drijven.
• Bestaat voor 60 tot 95% uit water.
Van cel tot orgaan
- Verschillende cellen:
• zenuwcellen: geleiden elektrische impulsen.
• Kraakbeencellen: zorgen voor stevigheid en flexibiliteit.
• Darmepitheel: zorgen voor opname van voedingsstoffen.
• Gladde spiercellen: zorgen voor beweging in bloedvaten en darmstelsel.
• Rode bloedcellen: zuurstoftransport.
• Botcellen: zorgen voor stevigheid.
• Dwarsgestreepte spiercellen: zorgen voor beweging in skeletspieren.
• Wangslijmvliescellen: zijn plat, sluiten goed aan en dekken het onderliggende weefsel af.
Dierlijke weefsels
- Steunweefsel:
• Zorgt voor stevigheid.
• Cellen liggen niet tegen elkaar aan.
• Tussen de cellen is tussencelstof gevormd.
Het soort tussencelstof bepaalt de eigenschappen van het steunweefsel.
De tussencelstof bevat altijd vezels van het eiwit collageen.
- Beenweefsel:
• Is harder dan kraakbeenweefsel en bindweefsel.
• De tussencelstof van been bevat weinig water en veel kalk.
- Kraakbeenweefsel:
• De tussencelstof van kraakbeen bevat meer water, minder kalk en meer collageen dan bij beenweefsel.
- Spierweefsel:
• Bestaat uit langgerekte cellen die kunnen samentrekken.
- Zenuwweefsel:
• Door de zenuwcellen gaan impulsen (elektrische signalen)
1. Gevoelszenuwcellen:
Brengen impulsen van de zintuigen naar het centrale zenuwstelsel.
2. Schakelcellen:
3
, Brengen impulsen van de ene naar de andere
zenuwcel.
3. Bewegingszenuwcellen
Brengen impulsen van het centrale zenuwstelsel
naar spieren of klieren.
Plantaardige weefsels
- steunweefsels:
• stevigheid komt door de celwanden.
• Planten krijgen ook stevigheid door vezels.
- Dekweefsel:
• Buitenste laag van bladeren bestaat uit een laag afdekkende cellen.
• De cellen daaronder zijn vulweefsel.
- Vaatweefsel:
• Bestaat uit kleine buisjes die zorgen voor het transport van stoffen in planten.
Organen
- Alle meercellige organismen hebben organen.
- Een orgaan is opgebouwd uit verschillende weefsels.
- Organen van planten: wortel, stengel, blad en bloem.
Celdeling
1. Eerst worden alle celorganellen verdubbeld.
2. Ook het erfelijk materiaal in de kern en de kern verdubbelen zich
3. Het cytoplasma groeit.
4. De kernen worden naar weerszijden van de cel getrokken.
5. Organellen worden verdeeld.
6. In het midden van de cel ontstaat een nieuw membraan.
7. Cel snoert in en splitst in tweeën.
8. Dochtercellen even groot als de oorspronkelijke cel.
PARAGRAAF 2: VAN CEL TOT ORGANISMEN
4
NATUUR & TECHNIEK
STUDIOPABO
1
,TOETSSTOF PABO TOELATINGSTOETSEN NATUUR
THEMA: DIEREN
PARAGRAAF 1: CELLEN
Cellen van planten en dieren
- Alle planten, schimmels, bacteriën en dieren bestaan ui cellen.
- Alle levende inhoud van een cel = protoplasma.
- Planten en dieren protoplasma = cytoplasma + kern.
- In het cytoplasma drijven de organellen (= onderdelen van de cel met een bepaalde functie)
Plantencel
- Plastiden:
• Bevinden zich in het cytoplasma van plantencellen.
• Chloroplasten: Bladgroenkorrels.
Deze korrels geven de plant een groene kleur.
• Chromoplasten: Gekleurde korrels.
Chromoplasten zijn veranderde chloroplasten.
• Leukoplasten: Zetmeelkorrels.
Hier slaan planten hun reserve voedsel op.
- Celmembraan:
• De buitenste laag van het cytoplasma.
- Vacuole:
• Een blaasje gevuld met vocht.
• Omgeven door een vacuolemembraan.
• Jonge plantencellen bevatten meerdere vacuolen.
• Oudere plantencellen hebben 1 grote centrale vacuole.
- Cytoplasma:
• Bestaat uit een stroperige substantie waarin organellen drijven.
• Bestaat voor 60 tot 95% uit water.
• Cytoplasma ligt in een dunne laag tegen de celwand aan (=wandstandig cytoplasma)
- Celwand:
• Is een tussencelstof.
• Zorgt voor stevigheid.
• Celwand bij planten bestaat uit cellulose.
- Celkern:
• Bestaat uit kernplasma.
• Regelt allerlei processen in de cel.
• In de kern liggen de chromosomen.
- Kernmembraan:
• Buitenste laag van het kernplasma
- Intercellulaire ruimten:
• Kleine holten tussen de celwanden van naburige cellen.
• Deze holten zijn gevuld met lucht of water.
2
,Dierlijke cel
- celmembraan:
• Buitenste laag van het cytoplasma.
• Zorgt ervoor dat alle cel onderdelen binnen de cel blijven.
- Celkern:
• Bestaat uit kernplasma.
• Regelt allerlei processen in de cel.
• Bevat de chromosomen met de erfelijke eigenschappen. (DNA)
- Kernmembraan:
• Buitenste laag van het kernplasma.
• Zorgt ervoor dat de chromosomen met erfelijke eigenschappen in de
kern blijft.
- Cytoplasma:
• Bestaat uit een stroperige basissubstantie waarin organellen drijven.
• Bestaat voor 60 tot 95% uit water.
Van cel tot orgaan
- Verschillende cellen:
• zenuwcellen: geleiden elektrische impulsen.
• Kraakbeencellen: zorgen voor stevigheid en flexibiliteit.
• Darmepitheel: zorgen voor opname van voedingsstoffen.
• Gladde spiercellen: zorgen voor beweging in bloedvaten en darmstelsel.
• Rode bloedcellen: zuurstoftransport.
• Botcellen: zorgen voor stevigheid.
• Dwarsgestreepte spiercellen: zorgen voor beweging in skeletspieren.
• Wangslijmvliescellen: zijn plat, sluiten goed aan en dekken het onderliggende weefsel af.
Dierlijke weefsels
- Steunweefsel:
• Zorgt voor stevigheid.
• Cellen liggen niet tegen elkaar aan.
• Tussen de cellen is tussencelstof gevormd.
Het soort tussencelstof bepaalt de eigenschappen van het steunweefsel.
De tussencelstof bevat altijd vezels van het eiwit collageen.
- Beenweefsel:
• Is harder dan kraakbeenweefsel en bindweefsel.
• De tussencelstof van been bevat weinig water en veel kalk.
- Kraakbeenweefsel:
• De tussencelstof van kraakbeen bevat meer water, minder kalk en meer collageen dan bij beenweefsel.
- Spierweefsel:
• Bestaat uit langgerekte cellen die kunnen samentrekken.
- Zenuwweefsel:
• Door de zenuwcellen gaan impulsen (elektrische signalen)
1. Gevoelszenuwcellen:
Brengen impulsen van de zintuigen naar het centrale zenuwstelsel.
2. Schakelcellen:
3
, Brengen impulsen van de ene naar de andere
zenuwcel.
3. Bewegingszenuwcellen
Brengen impulsen van het centrale zenuwstelsel
naar spieren of klieren.
Plantaardige weefsels
- steunweefsels:
• stevigheid komt door de celwanden.
• Planten krijgen ook stevigheid door vezels.
- Dekweefsel:
• Buitenste laag van bladeren bestaat uit een laag afdekkende cellen.
• De cellen daaronder zijn vulweefsel.
- Vaatweefsel:
• Bestaat uit kleine buisjes die zorgen voor het transport van stoffen in planten.
Organen
- Alle meercellige organismen hebben organen.
- Een orgaan is opgebouwd uit verschillende weefsels.
- Organen van planten: wortel, stengel, blad en bloem.
Celdeling
1. Eerst worden alle celorganellen verdubbeld.
2. Ook het erfelijk materiaal in de kern en de kern verdubbelen zich
3. Het cytoplasma groeit.
4. De kernen worden naar weerszijden van de cel getrokken.
5. Organellen worden verdeeld.
6. In het midden van de cel ontstaat een nieuw membraan.
7. Cel snoert in en splitst in tweeën.
8. Dochtercellen even groot als de oorspronkelijke cel.
PARAGRAAF 2: VAN CEL TOT ORGANISMEN
4
